به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان، در رژه نظامی 9 مه (روز پیروزی) در میدان سرخ مسکو شرکت نکرد.

یوری اوشاکوف، دستیار رئیس‌جمهور روسیه، در گفتگو با خبرنگاران اعلام کرد: «متأسفانه، آقای علی‌اف تشریف نمی‌آورند، چنین اطلاعی دریافت شده است. دلیل این امر، شرکت ایشان در مراسم داخلی مربوط به سالگرد حیدر علی‌اف [پدر و رئیس‌جمهور سابق آذربایجان که دهم ماه مه سالگرد تولد اوست] عنوان شده است.»

پیام غیبت علی‌اف پس از گمانه‌زنی‌ها برای حضور

عدم حضور الهام علی‌اف در رژه امسال مسکو، پس از آنکه گمانه‌زنی‌های زیادی درباره احتمال شرکت وی پس از یک وقفه 10 ساله مطرح شده بود، از اهمیت دیپلماتیک قابل توجهی برخوردار است. 

ولادیمیر پوتین در تاریخ 15 مارس طی یک تماس تلفنی از رئیس‌جمهور آذربایجان برای شرکت در این مراسم دعوت به عمل آورده بود. این دعوت در شرایطی انجام شد که یک روز پیش از آن، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، حضور خود در این رژه را تأیید کرده بود.

پیشتر (در تاریخ 1 مه)، رسانه‌ها و تحلیلگران با فرض حضور علی‌اف، به بررسی ابعاد و پیام‌های این حضور پرداخته بودند. در آن تحلیل‌ها اشاره شده بود که رژه 9 مه امسال، با توجه به انزوای روسیه پس از جنگ اوکراین، برای ولادیمیر پوتین که به دنبال نمایش عدم انزوای بین‌المللی خود است، اهمیتی دوچندان دارد. 

همچنین، حضور رهبران کشورهایی که یا متحد راهبردی روسیه هستند یا روابط نزدیکی با مسکو دارند (مانند چین، بلاروس، صربستان، ونزوئلا و کشورهای آسیای مرکزی) در مقابل غیبت رهبران غربی، به عنوان خط‌کشی میان بلوک‌های سیاسی تفسیر می‌شد.

در آن مقطع، کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به رهبران کشورهای نامزد عضویت در این اتحادیه هشدار داده بود که از شرکت در رژه مسکو خودداری کرده و به جای آن، همبستگی خود را با اوکراین نشان دهند.

روابط پیچیده باکو و مسکو و سیاست موازنه

تصمیم الهام علی‌اف برای عدم شرکت در رژه مسکو را می‌توان در چارچوب سیاست خارجی چندوجهی و تلاش باکو برای حفظ موازنه در روابط با قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای، به‌ویژه در شرایط پیچیده کنونی ناشی از جنگ اوکراین و افزایش انزوای روسیه، ارزیابی کرد.

روابط باکو و مسکو در ماه‌های اخیر شاهد نوساناتی بوده است. پس از حادثه سرنگونی هواپیمای آذربایجانی در نزدیکی گروزنی در دسامبر 2024 و لفاظی‌های تند اولیه از سوی باکو که خواستار عذرخواهی و مجازات عاملان شده بود، در اوایل ماه مارس نشانه‌هایی از کاهش تنش و برخی اقدامات نمادین مثبت (مانند کلنگ‌زنی بنای یادبود حیدر علی‌اف در مسکو) مشاهده شد. با این حال، الهام علی‌اف در سخنرانی 9 آوریل خود در مجمع بین‌المللی باکو، تنها یک بار و آن هم در زمینه‌ای منفی (اشاره به جنگ روسیه در اوکراین) از روسیه نام برد.

تحلیلگرانی که پیشتر حضور علی‌اف را محتمل می‌دانستند، آن را نشانه‌ای از نزدیکی استراتژیک و هماهنگی سیاسی با مسکو ارزیابی می‌کردند. اما اکنون با اعلام عدم حضور وی، به نظر می‌رسد باکو در تلاش است تا ضمن حفظ روابط کاری با مسکو (که در برخی حوزه‌ها مانند کریدور شمال-جنوب منافع مشترکی دارند)، از قرار گرفتن کامل در اردوگاه روسیه و تشدید احتمالی تنش با غرب اجتناب کند.

پیشتر اعلام شده بود که یک واحد 80 نفره از نظامیان آذربایجانی در رژه 9 مه مسکو شرکت خواهند کرد.

سابقه حضور علی‌اف در رژه‌های پیروزی مسکو

الهام علی‌اف در سال‌های 2005، 2010 و 2015 که به مناسبت سالگردهای 60، 65 و 70 سالگی پیروزی برگزار شده بود و بسیاری از رهبران غربی نیز در آن حضور داشتند، در رژه مسکو شرکت کرده بود. اما پس از الحاق کریمه به روسیه در سال 2014 و تحریم رژه توسط رهبران غربی، ترکیب مهمانان خارجی تغییر کرد.

در سال 2020 (75مین سالگرد که به دلیل کرونا در ژوئن برگزار شد)، با وجود حضور نظامیان آذربایجانی، علی‌اف در مراسم شرکت نکرد. در سال‌های 2021 و 2022 نیز به دلیل کرونا و سپس جنگ اوکراین، هیچ رهبر خارجی از جمله رئیس‌جمهور آذربایجان در رژه حضور نداشت. در سال‌های 2023 و 2024 نیز علی‌رغم حضور برخی رهبران آسیای مرکزی، علی‌اف در این مراسم شرکت نکرد و در سال 2024، همزمانی با مراسم یادبود حیدر علی‌اف به عنوان دلیل غیبت اعلام شد؛ دلیلی که امسال نیز برای عدم حضور وی از سوی کرملین اعلام شده است.

تصمیم نهایی الهام علی‌اف برای عدم شرکت در رژه امسال، نشان‌دهنده پیچیدگی محاسبات دیپلماتیک باکو در شرایط حساس کنونی و تلاش برای راهبری سیاست خارجی مستقل در میان فشارهای متضاد منطقه‌ای و جهانی است.

انتهای پیام/