به گزارش سلامت نیوز این روزها بازار پروبیوتیک‌ها داغ‌تر از همیشه است. کافی است نگاهی به قفسه‌های سوپرمارکت‌ها یا داروخانه‌ها بیندازید؛ از ماست‌های غنی‌شده با باکتری‌های زنده گرفته تا قرص‌ها و مکمل‌های پروبیوتیکی، همه به شما وعده یک سیستم گوارشی سالم می‌دهند. اما پشت این محبوبیت چه علمی نهفته است؟

پروبیوتیک چیست و چه می‌کند؟

پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند—معمولاً باکتری‌های مفید—که در صورت مصرف کافی، می‌توانند تعادل میکروبی روده را حفظ کرده و به بهبود سلامت گوارشی کمک کنند. این باکتری‌ها با کاهش التهاب، تولید اسیدهای چرب مفید و رقابت با باکتری‌های مضر، نقش مثبتی در عملکرد روده ایفا می‌کنند.

مطالعات نشان داده‌اند که برخی از سویه‌های خاص پروبیوتیکی می‌توانند علائم سندرم روده تحریک‌پذیر مانند نفخ، درد شکمی و یبوست را کاهش دهند و حرکات روده را تنظیم کنند. با این حال، این تأثیرات بستگی زیادی به نوع سویه، دوز مصرفی و وضعیت سلامت فرد دارد.

محبوبیت ناگهانی؛ مد یا نیاز واقعی؟

رشد سریع محبوبیت پروبیوتیک‌ها تنها یک اتفاق فرهنگی نیست؛ افزایش اختلالات گوارشی، آگاهی بیشتر مردم نسبت به نقش میکروبیوم روده، و تبلیغات گسترده شرکت‌های مواد غذایی و دارویی همگی در این موج نقش دارند.

اما باید توجه داشت که مصرف خودسرانه یا انتخاب نادرست محصول، نه‌تنها مفید نیست، بلکه ممکن است برای برخی افراد حتی مضر باشد.

محدودیت‌ها و هشدارها

اگرچه پروبیوتیک‌ها به‌طور کلی بی‌خطرند، اما در برخی افراد—مخصوصاً کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند—مصرف آن‌ها می‌تواند منجر به عفونت‌های نادر اما جدی شود. همچنین، برخی محصولات تجاری ممکن است حاوی سویه‌های غیرفعال یا دوز ناکافی باشند که اثربخشی لازم را نداشته باشند.

برخی مصرف‌کنندگان نیز از نفخ، دل‌درد یا اسهال پس از مصرف مکمل‌های پروبیوتیک شکایت دارند. به همین دلیل، توصیه می‌شود پیش از مصرف با پزشک مشورت شود، به‌ویژه برای کودکان، سالمندان و زنان باردار.

غذاهایی که به‌طور طبیعی حاوی پروبیوتیک هستند

برای بهره‌مندی طبیعی از فواید پروبیوتیک‌ها، می‌توانید غذاهای تخمیری را در رژیم خود بگنجانید:

• ماست طبیعی و کفیر

• کلم‌ترش (ساورکرات) و کیمچی

• میزو و تمپه (محصولات تخمیری سویا)

نکته مهم این است که این محصولات باید غیـرپاستوریزه و حاوی سویه‌های زنده باشند، چرا که پاستوریزه‌کردن باکتری‌های مفید را از بین می‌برد.

چه کسانی باید پروبیوتیک مصرف کنند؟

افراد دچار اختلالات گوارشی مانند یبوست مزمن، اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک‌ها، یا سندرم روده تحریک‌پذیر ممکن است از مصرف مکمل‌های پروبیوتیک سود ببرند. با این حال، برای افراد سالمی که رژیم غذایی متعادل دارند، ممکن است نیازی به مصرف مکمل‌ها نباشد.

پروبیوتیک‌ها واقعاً می‌توانند به بهبود گوارش کمک کنند—البته در شرایط مشخص، با سویه‌های معتبر و دوز مناسب. ولی مصرف بی‌هدف آن‌ها بدون شناخت نیاز بدن، نه‌تنها مفید نیست بلکه ممکن است مشکل‌ساز هم باشد.

رژیم غذایی متنوع، پر از فیبر و غذاهای تخمیری سالم، همچنان ساده‌ترین و مؤثرترین راه برای سلامت گوارش باقی می‌ماند

منابع: Nutrients ، NCCIH