به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، سفر اخیر «کایا کالاس» نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، به جمهوری آذربایجان، در بحبوحه دوره‌ای از ابهامات و تنش‌های نسبی در روابط دوجانبه، به عنوان نشانه‌ای از تلاش بروکسل برای بازنشانی و ترمیم مناسبات با باکو تلقی می‌شود.

اظهارات پیشین برخی مقامات اروپایی، از جمله اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا (که در اجلاس اتحادیه اروپا و آسیای مرکزی، نقش ترانزیتی آذربایجان را به مسائل مربوط به ارمنستان گره زده بود)، سوالات و ابهاماتی را در باکو ایجاد کرده بود. 

همچنین، موضع‌گیری‌های سیاسی اخیر اتحادیه اروپا علیه باکو، صدور قطعنامه‌های ضد آذربایجانی در پارلمان اروپا و برخی اظهارات غیردوستانه، نیاز به شفاف‌سازی از سوی بروکسل را دوچندان کرده بود.

سه هدف اصلی کالاس در باکو

الکساندر رار، تحلیلگر سیاسی آلمانی، معتقد است که سفر کالاس اهداف چندگانه‌ای را دنبال می‌کرد. به باور او، سه هدف اصلی این سفر عبارت بودند از:

1. فاصله‌گذاری باکو از مسکو: تلاش برای متقاعد کردن رهبری آذربایجان به فاصله گرفتن از روسیه، به‌ویژه در زمینه رعایت تحریم‌های غرب علیه مسکو.

2. تضمین صدور انرژی: حصول اطمینان از تداوم و افزایش صدور حامل‌های انرژی آذربایجان از طریق خاک ترکیه به اتحادیه اروپا.

3. پیشبرد توافقنامه همبستگی: حرکت هدفمند برای اجرای توافقات مربوط به قرارداد همبستگی (Association Agreement) میان آذربایجان و اتحادیه اروپا.

رار همچنین اشاره می‌کند که کالاس در باکو بر موضع اتحادیه اروپا مبنی بر بازپس‌گیری قره‌باغ توسط آذربایجان بر اساس حقوق بین‌الملل تأکید کرده و نشان داده که در این خصوص اختلافی میان باکو و بروکسل وجود ندارد.

ترمیم روابط و نیازهای استراتژیک اروپا

رودولف والیف، تحلیلگر سیاسی اتریشی، اهمیت سفر را به جایگاه و تخصص خود کایا کالاس به عنوان مسئول اصلی دیپلماسی و استراتژی خارجی اتحادیه اروپا مرتبط می‌داند.

او معتقد است کالاس به باکو آمده بود تا «پیچیده‌ترین مسائل انباشته شده را حل کرده و دور جدیدی از همکاری‌ها را فعال کند.»

به گفته والیف، یکی از وظایف کلیدی کالاس، «کاهش سطح بی‌اعتمادی ایجاد شده در باکو نسبت به بروکسل» به دلیل قطعنامه‌های پارلمان اروپا و اظهارات غیردوستانه برخی سیاستمداران اروپایی، و همچنین «ایجاد لحن و پویایی جدید» در همکاری‌های اقتصادی بوده است.

او با استناد به لحن مثبت بیانیه‌های مشترک کالاس و جیحون بایراموف (وزیر خارجه آذربایجان)، نتیجه می‌گیرد که طرفین به «اجماع مثبتی» دست یافته‌اند و به برخی سوالات باکو پاسخ‌های روشنی داده شده است.

والیف به اظهارات پیشین رئیس‌جمهور آذربایجان اشاره می‌کند که از اتحادیه اروپا خواسته بود حجم دقیق نیاز خود به انرژی آذربایجان را مشخص کند، زیرا باکو حاضر به تلاش یک‌جانبه نیست. پاسخ‌های احتمالی کالاس به این درخواست، در اظهارات بایرام اف مبنی بر اینکه این سفر (که اولین سفر یک نماینده عالی اتحادیه اروپا به باکو در 9 سال اخیر بود) «مشارکت آذربایجان با اتحادیه اروپا را تقویت خواهد کرد»، بازتاب یافته است.

این تحلیلگر، نقش کالاس را به «سرکارگر یک گروه تعمیراتی» تشبیه می‌کند که برای ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده روابط، که توسط برخی نمایندگان اتحادیه اروپا تضعیف شده بود، به باکو آمده است.

به باور او، «عقل سلیم در اتحادیه اروپا پیروز شد» و بروکسل دریافت که ادامه گفتگو با باکو به شیوه سابق بی‌فایده است، زیرا آذربایجان علی‌رغم خویشتن‌داری، توانایی اقدامات متقابل را دارد.

نیاز بروکسل به باکو در سایه تنش با واشنگتن

والیف معتقد است که «عوامل خارجی نیز در این تغییر رویکرد اروپا بی‌تأثیر نبوده است، به‌ویژه سیاست‌های اقتصادی دونالد ترامپ که روابط فراآتلانتیکی را تحت فشار قرار داده و استحکام آن را به بوته آزمایش گذاشته است. بروکسل اکنون با توجه به پیچیده شدن روابط با آمریکا، فوراً به تنوع‌بخشی منابع انرژی خود نیاز دارد. دیگر نمی‌توان به طور قطع روی تأمین انرژی یا حمایت سیاسی پایدار از سوی واشنگتن حساب کرد. در چنین شرایطی، اتحادیه اروپا نیازمند شرکای جدید و قابل اعتمادی مانند باکو است، به‌ویژه برای تأمین هیدروکربن‌ها و انرژی سبز.»

باکو نیز اعلام آمادگی کرده که در صورت وجود روابط مبتنی بر «احترام متقابل، سازنده و پیشرونده»، نیازهای اروپا را تأمین کند.

والیف در پایان بر جایگاه سیاسی تقویت‌شده آذربایجان تأکید می‌کند: «باکو در سال‌های اخیر اقتدار سیاسی خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده و می‌تواند نقش یک مرکز ترانزیت سیاسی را ایفا کند که قادر است منافع اروپا را به آسیای مرکزی و خاورمیانه منتقل کند. در شرایط سرد شدن روابط اروپا با آمریکا، باکو برای اتحادیه اروپا به یک بازیگر مهم و جهانی در عرصه سیاسی تبدیل می‌شود.»

انتهای پیام/