به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان، پس از برگزاری انتخابات محلی زودهنگام در شهرهای گیومری و پاراکار در اواخر ماه مارس 2025، با فضایی سیاسی پرتلاطم و آشفته روبروست. 

هرچند انتخابات شهرداری‌ها ممکن است در نگاه اول کم‌ اهمیت جلوه کند، اما نتایج انتخابات 30 مارس، بازتاب‌دهنده وضعیت سیاسی در سطح ملی است.

حزب حاکم «پیمان مدنی» به رهبری پاشینیان، در هیچ‌یک از این دو منطقه موفق به کسب اکثریت آرا نشد. این انتخابات به طور گسترده‌ای به مثابه یک همه‌پرسی درباره عملکرد و محبوبیت پاشینیان تلقی شد؛ نخست‌وزیری که طبق آخرین نظرسنجی‌ها (ژانویه 2025)، تنها حدود 11 درصد محبوبیت دارد. این نتایج، بقای سیاسی پاشینیان را با تردیدهای جدی مواجه کرده است.

شکست نمادین در گیومری

شکست در گیومری، دومین شهر بزرگ ارمنستان و محل استقرار پایگاه 102 نظامی روسیه، برای پاشینیان اهمیتی نمادین دارد. او در سال 2018، راهپیمایی معروف خود برای سرنگونی دولت وقت را از همین شهر آغاز کرده بود. 

در انتخابات اخیر گیومری، نامزد حزب پاشینیان تنها 36.21 درصد آرا را کسب کرد و در مقابل، واردان گوکاسیان، شهردار اسبق و بسیار جنجالی این شهر که این بار از طرف حزب کمونیست نامزد شده بود، با کسب 20.5 درصد آرا دوم شد.

سایر احزاب مخالف نیز در مجموع آرای قابل توجهی کسب کردند و حزب حاکم نتوانست اکثریت کرسی‌های شورای شهر را به دست آورد. حتی یک ائتلاف جدید فراپارلمانی طرفدار اتحادیه اروپا که گفته می‌شد به پاشینیان نزدیک است، نتوانست حد نصاب 6 درصدی را کسب کند.

پیروزی گوکاسیان بسیار غیرمنتظره بود. او سوابق بحث‌برانگیزی از جمله اتهامات فساد و خشونت در دوران شهرداری خود (1999-2012) دارد. با این حال، تمامی احزاب مخالف حاضر در شورای شهر جدید گیومری، از انتخاب او به عنوان شهردار حمایت کردند، حتی حزبی که یکی از اعضای خود را در نتیجه درگیری با بستگان گوکاسیان از دست داده بود! این امر نشان‌دهنده عزم مخالفان برای کنار زدن حزب حاکم به هر قیمتی است.

پیامدهای سیاسی و ژئوپلیتیکی

کنترل اپوزیسیون بر شورای شهر گیومری، برنامه‌های غرب‌گرایانه و تلاش‌های پاشینیان برای عادی‌سازی روابط با ترکیه را با مشکل مواجه می‌کند. گوکاسیان چهره‌ای به شدت طرفدار روسیه و مخالف ترکیه است و پس از انتخاب به شهرداری، خواستار تشکیل «کشور متحد» با روسیه به سبک بلاروس شده است.

این در حالی است که عادی‌سازی روابط با ترکیه و بازگشایی راه‌آهن گیومری-قارص، یکی از محورهای سیاست خارجی پاشینیان برای کاهش وابستگی به روسیه و نزدیکی به غرب محسوب می‌شود. همزمان، تحقیقات کیفری علیه گوکاسیان به اتهام تلاش برای خرید رأی و حمل سلاح غیرمجاز نیز در جریان است.

در منطقه پاراکار در نزدیکی ایروان نیز، حزب اپوزیسیون «کشور زنده» که گفته می‌شود با روبن واردانیان، تاجر ثروتمند ارمنی-روسی (که هم‌اکنون در باکو در بازداشت و محاکمه به سر می‌برد) مرتبط است، با کسب بیش از 56 درصد آرا به پیروزی قاطعی دست یافت.

این نتایج باعث شد برخی تحلیلگران از «آغاز پایان» دوران پاشینیان سخن بگویند، هرچند شاید این پیش‌بینی‌ها کمی زودهنگام باشد. حامیان دولت استدلال می‌کنند که حزب حاکم پیشتر نیز در انتخابات محلی گیومری شکست خورده بود و افزایش چشمگیر مشارکت مردمی در انتخابات اخیر (از 24 درصد در سال 2021 به بیش از 42 درصد) لزوماً به معنای رویگردانی کامل از پاشینیان نیست. خود پاشینیان نیز در بیانیه‌ای تلاش کرد نتایج را کم‌اهمیت جلوه دهد و آن را نمونه‌ای از یک انتخابات دموکراتیک خواند.

چالش‌های پیش رو؛ از قانون اساسی تا توازن میان مسکو و غرب

با این حال، نادیده گرفتن پیامدهای سیاسی این شکست‌ها دشوار است. پاشینیان برای پیشبرد برنامه‌های کلیدی خود، به‌ویژه برگزاری همه‌پرسی برای تغییر قانون اساسی (که آن را پیش‌نیاز امضای پیمان صلح با جمهوری آذربایجان می‌داند) و عادی‌سازی روابط با باکو و آنکارا، نیاز به کسب اکثریت مطلق در انتخابات پارلمانی سال 2026 دارد. نتایج اخیر و انرژی گرفتن اپوزیسیون، دستیابی به این هدف را دشوارتر از پیش می‌کند.

در این میان، زمزمه‌هایی درباره احتمال تلاش پاشینیان برای تغییر سیستم پارلمانی از طریق همه‌پرسی قانون اساسی نیز شنیده می‌شود، هرچند شهردار ایروان اخیراً این گمانه‌زنی‌ها را رد کرده است.

پیچیدگی‌های منطقه‌ای نیز مزید بر علت شده است. امضای پیمان صلح با باکو به تغییر قانون اساسی ارمنستان گره خورده و در عین حال، نشانه‌هایی از تلاش روسیه برای تعامل مجدد و افزایش نفوذ در منطقه، محاسبات را پیچیده‌تر می‌کند.

در همین راستا، پذیرش دعوت ولادیمیر پوتین توسط پاشینیان برای شرکت در مراسم 9 مه (روز پیروزی) در مسکو – پس از غیبت در سال گذشته – به عنوان گامی برای کاهش تنش در روابط با روسیه تلقی شد. گزارش‌هایی نیز مبنی بر دستور پاشینیان به مقامات دولتی برای ازسرگیری تماس‌ها با همتایان روس در اواخر ماه مارس منتشر شده است.

این نشان می‌دهد که پاشینیان در حال تلاش برای ایجاد توازنی دشوار است. فاصله گرفتن از مسکو به معنای قطع کامل وابستگی‌ها نیست؛ ارمنستان همچنان در بخش‌های اقتصادی و انرژی به شدت به روسیه وابسته است و برای دسترسی به اروپا از طریق قفقاز جنوبی و ایفای نقش در کریدور میانی، نیازمند بازگشایی مرز با ترکیه است؛ هدفی که باکو با آن مخالف است و آن را در راستای به حاشیه راندن گرجستان (متحد نزدیک باکو) می‌بیند.

نخست‌وزیر ارمنستان برای بقای سیاسی و موفقیت در انتخابات آتی، باید بتواند چشم‌اندازی قانع‌کننده از «ارمنستان واقعی» به مردم ارائه دهد؛ ارمنستانی که بر شکست نظامی، رکود اقتصادی و انزوای منطقه‌ای غلبه کرده باشد. اما خاطره «انقلاب مخملی» 2018 برای بسیاری از ارامنه رنگ باخته و اکنون میراث پاشینیان بیشتر با از دست دادن قره‌باغ و کشمکش‌های قدرت در داخل و منطقه تعریف می‌شود.

پاشینیان تاکنون از عدم وجود یک «نیروی سوم» قدرتمند و متحد که بتواند بخش بزرگی از جامعه ناراضی (که نه از او و نه از اپوزیسیون سنتی حمایت می‌کنند) را نمایندگی کند، سود برده است (کشمکش میان سرژ سارگسیان و روبرت کوچاریان، رهبران سابق، گواه این امر است). با این حال، تداوم این وضعیت، خطر تشکیل یک پارلمان معلق و بدون اکثریت قاطع در انتخابات آینده را، برای اولین بار در تاریخ ارمنستان پس از استقلال، افزایش می‌دهد.

انتهای پیام/