به گزارش خبرگزاری مهر، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه پس از لغو سخنرانی خود در بنیاد کارنگی که قرار بود روز گذشته (دوشنبه ۱ اردیبهشت) به صورت مجازی انجام شود، متن سخنرانی خود را منتشر کرد.

در متن سخنرانی وزیر امور خارجه آمده است: از آنجا که هدف از این گردهمایی بحث درباره آینده تلاش‌های عدم اشاعه است، اطمینان دارم که سیاست‌گذاران مسئول به‌خوبی درک می‌کنند که فاصله گرفتن از گفت‌وگو و حرکت به سوی درگیری، به‌مراتب بیشتر از آنکه به حفظ رژیم جهانی عدم اشاعه کمک کند، باعث فروپاشی آن خواهد شد. مایلم تأکید کنم که قصد ندارم در انظار عمومی وارد مذاکره شوم. تمرکز من بر تبیین ذهنیت ایران و اهدافی است که کشورم در پی دستیابی به آن‌هاست.به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران معاهده ان‌پی‌تی در دهه ۱۹۶۰، ایران همواره به اصول دسترسی همگانی به فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای و رد تسلیحات اتمی پایبند بوده است. ما تنها کشور روی زمین هستیم که بر اساس دلایل اخلاقی و مذهبی، مخالفت رسمی خود را با سلاح‌های هسته‌ای اعلام کرده و این مخالفت با فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر حرام بودن چنین سلاح‌هایی بیان شده است. ایران همچنین مدت‌هاست که مدافع سرسخت ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای (و اخیراً منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی) در خاورمیانه بوده است. در واقع، این ایده را برای نخستین بار در سال ۱۹۷۴ همراه با مصر مطرح کردیم. این هدف همچنان سنگ‌بنای سیاست خارجی ماست. زیرا با قاطعیت معتقدیم که مسئله هسته‌ای، موضوعی برای صلح در منطقه ما است، نه برای غرور.

کشورهای غربی با استانداردهای دوگانه خود، به رژیم جهانی عدم اشاعه لطمه زده‌اند

با چشم‌پوشی از زرادخانه هسته‌ای اسرائیل و نادیده گرفتن امتناع آن از پیوستن به ان‌پی‌تی یا پذیرش نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کشورهای غربی با استانداردهای دوگانه خود، به رژیم جهانی عدم اشاعه لطمه زده‌اند. اکنون سال ۲۰۲۵ است و باید این استانداردهای دوگانه پایان یابد. تلاش ایران برای بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، همچنین از اولویت‌های بلندمدت آن در راستای اهداف توسعه‌ای و اقتصادی کشور نشئت می‌گیرد. در واقع، این تلاش‌ها از دهه ۱۹۵۰ و با کمک برنامه «اتم برای صلح» رئیس‌جمهور آیزنهاور آغاز شد. با توجه به جمعیتی که روزگاری صرفاً به صنایع بزرگ متکی بود، تنوع‌بخشی به منابع انرژی برای تضمین تاب‌آوری اقتصادی و همچنین پایداری زیست‌محیطی امری حیاتی است.

ایران بار دیگر تعهد خود به دیپلماسی را به نمایش گذاشته است

متأسفانه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ما به دلیل برداشت‌های نادرست و روایت‌های دارای انگیزه‌های سیاسی، دچار سوءتفاهم و تحریف شده است. این‌گونه روایت‌ها باعث شکل‌گیری سیاست‌های اشتباه و از بین رفتن فرصت‌ها برای دیپلماسی معنادار شده است. با این حال، محتاطانه امیدوارم که این روند مسموم شاید در آستانه تغییر باشد. به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور آمریکا از اشتباهات فاجعه‌بار دولت‌های پیشین که تریلیون‌ها دلار از مالیات‌دهندگان آمریکایی را در منطقه ما هزینه کردند—بی‌آنکه دستاوردی برای ایالات متحده داشته باشد—آگاه است. ایران مدت‌هاست نشان داده که آماده است با ایالات متحده بر پایه احترام متقابل و جایگاه برابر وارد تعامل شود. این شامل به رسمیت شناختن حقوق ما به عنوان یکی از امضاءکنندگان پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) نیز می‌شود، از جمله حق تولید سوخت برای نیروگاه‌های هسته‌ای‌مان. همچنین به‌روشنی اعلام کرده‌ایم که چیزی برای پنهان کردن نداریم؛ به همین دلیل ایران—در چارچوب توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵— با جامع‌ترین رژیم بازرسی که جهان تاکنون دیده، موافقت کرد.خروج ایالات متحده از برجام در سال ۲۰۱۸، به‌دنبال بازاعمال تحریم‌ها، این روند پیشرفت را مختل و اعتماد ایجاد شده را تضعیف کرد. اما با وجود این عقب‌گردها، ایران بار دیگر تعهد خود به دیپلماسی را به نمایش گذاشته است. برای حرکت به جلو، باید بنیان‌ها مستحکم باشد. هر مذاکره‌ای بر اصل مصالحه معقول و منصفانه بنا می‌شود. برخلاف ادعاهای برخی گروه‌های ذی‌نفوذ خاص، ایران همواره به تعهدات خود پایبند بوده است.

ترامپ خواهان تکرار برجام نیست

عراقچی در این سخنرانی تاکید می‌کند: اقدامات ما گویای خود هستند: ما به تعهد خود در برجام مبنی بر عدم پیگیری تسلیحات هسته‌ای پایبند مانده‌ایم و این موضوع اخیراً به صورت علنی توسط مدیر اطلاعات ملی ایالات متحده تأیید شده است. از آنجا که ما حتی هفت سال پس از خروج آمریکا از برجام به تعهدات خود پایبند مانده‌ایم، ایران قابل اعتماد است و همواره به آنچه امضا می‌کند پایبند خواهد ماند. کسانی که خلاف این را ادعا می‌کنند، یا ناآگاه هستند یا عامدانه فریب می‌دهند.دو سوءبرداشت مهم دیگر نیز وجود دارد که باید به آن‌ها پرداخته شود.اول، برخی گروه‌های ذی‌نفوذ خاص به‌طور آشکار در تلاشند روند دیپلماسی کنونی ایران و آمریکا را تحت تأثیر قرار دهند. تلاش آن‌ها شامل طرح ادعای جعلی است مبنی بر اینکه توافق احتمالی جدید، همان برجام خواهد بود. گرچه برجام، دستاورد مهمی بود، اما می‌خواهم کاملاً روشن کنم که بسیاری در ایران معتقدند که برجام دیگر پاسخ‌گوی نیازهایشان نیست. آن‌ها خواهان توافقی تازه هستند که منافع ایران را تضمین کند و در عین حال به نگرانی‌های همه طرف‌ها نیز پاسخ دهد. من هم با این خواسته موافقم. اکنون نمی‌توانم به‌جای رئیس‌جمهور ترامپ صحبت کنم؛ اما با توجه به اقدامات گذشته‌اش، می‌توان با اطمینان گفت که او نیز خواهان تکرار برجام نیست.

بازار ایران می‌تواند صنعت هسته‌ای در حال رکود آمریکا را احیا کند

دوم اینکه، ایران هرگز مانع همکاری‌های اقتصادی و علمی با ایالات متحده نشده است. مانع اصلی، دولت‌های پیشین آمریکا بوده‌اند که اغلب تحت تأثیر گروه‌های ذی‌نفوذ خاص عمل می‌کردند. همان‌طور که اخیراً در صفحات روزنامه واشنگتن‌پست توضیح دادم، فرصت اقتصادی هزار میلیارد دلاری که کشور ما ارائه می‌دهد، می‌تواند به روی شرکت‌های آمریکایی باز باشد. این شامل شرکت‌هایی می‌شود که می‌توانند به ما در تولید برق پاک از منابع غیرهیدروکربنی کمک کنند. ایران در حال حاضر تنها یک رآکتور فعال در نیروگاه هسته‌ای بوشهر دارد. برنامه بلندمدت ما ساخت دست‌کم ۱۹ رآکتور دیگر است؛ به این معنا که ده‌ها میلیارد دلار قرارداد بالقوه در دسترس قرار دارد. بازار ایران به‌تنهایی آن‌قدر بزرگ است که بتواند صنعت هسته‌ای در حال رکود آمریکا را احیا کند. در چشم‌انداز آینده، هرگونه توافقی که ممکن است حاصل شود، باید بر تضمین منافع اقتصادی ایران همراه با یک برنامه نظارتی و راستی‌آزمایی محکم بنا شود که درباره صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران اطمینان دهد. تنها چنین رویکردی می‌تواند ثبات و اعتماد بلندمدت را به همراه داشته باشد. حوزه مذاکرات نیز باید مشخص باشد؛ مذاکرات باید صرفاً بر رفع تحریم‌ها و مسئله هسته‌ای متمرکز باشد. در منطقه‌ای به پرآشوبی و بی‌ثباتی منطقه ما، ایران هرگز امنیت خود را وارد مذاکره نخواهد کرد.

تهدید و فشار علیه ملت سرافراز ایران، مسیر مصالحه را می‌بندد

به همان اندازه مهم، احترام به گذشته تمدنی ایران و هویت فرهنگی و سیاسی آن است که تاریخ کهن ما پدید آورده. استفاده از تهدید و فشار علیه ملت سرافراز ایران، سال‌هاست که ناکارآمدی خود را نشان داده و مسیر مصالحه را می‌بندد، نه اینکه باز کند. تعامل سازنده‌ای که بر پایه احترام متقابل و جایگاه برابر بنا شود، بسیار مؤثرتر در ایجاد اعتماد و پیشبرد گفت‌وگو خواهد بود.در نهایت اما نه کم‌اهمیت‌تر، ایران نباید به‌عنوان استثنایی در چارچوب جهانی عدم اشاعه تلقی شود. به‌عنوان یکی از امضاءکنندگان معاهده ان‌پی‌تی، ایران از همان حقوقی برخوردار است که دیگر اعضا دارند و به همان تعهدات نیز پایبند است. رعایت این اصل برابری، لازمه رسیدن به یک راه‌حل عادلانه و پایدار است.علاوه بر این، اگر رژیم جهانی عدم اشاعه قرار است پابرجا بماند، همه طرف‌ها—به‌ویژه کشورهای دارای سلاح هسته‌ای—باید به تعهدات خود عمل کنند. تنها از طریق مسئولیت‌پذیری متقابل است که می‌توانیم چالش‌های فوری پیش رو را پاسخ دهیم. ایران آمادگی دارد نقش خود را در ساختن منطقه‌ای امن‌تر، عاری از تهدید سلاح‌های هسته‌ای ایفا کند.