به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، درباره ویروسی که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار داده، آگاهی زیادی وجود ندارد؛ آن هم درحالی‌که تقریبا 85درصد مردم دنیا به این ویروس مبتلا می‌شوند که می‌تواند از نوع کم‌خطر یا پرخطر آن باشد. صحبت از ویروس HPV یا همان پاپیلومای انسانی است که بهمن سال گذشته وزارت بهداشت از افزایش آمار مبتلایان به آن به‌دلیل افزایش مراجعات به مطب‌ها خبر داد.

HPV نقش مهمی در بروز بیماری‌های پوستی و برخی سرطان‌ها دارد و درمانش می‌تواند با تحمیل هزینه‌های قابل توجه برای نظام سلامت و مبتلایان همراه شود. نکته مهم اینکه اچ‌پی‌وی با تمام خطراتش قابل پیشگیری است و این مسئله به‌ویژه در کشورهایی که برنامه‌های ملی واکسیناسیون و سیستم‌های غربالگری روتین دارند، نتیجه‌بخش بوده است. اما واکسیناسیون سراسری علیه این ویروس در ایران همچنان در مرحله بررسی و تصمیم‌گیری است؛ به همین دلیل یکی از مهم‌ترین فاکتورهای مقابله با شیوع آن، افزایش آگاهی و سواد سلامت مردم برای کاهش بار بیماری و هزینه‌های اقتصادی است.

آگاهی از اچ‌پی‌وی به این دلیل مهم است که اکثر مردم از ابتلای به آن مطلع نیستند چون ویروس علائمی ندارد؛ اما به‌دلیل قابل انتقال بودن باید آن را به‌عنوان یک تهدید بهداشت عمومی درنظر گرفت. در دومین برنامه پخش زنده تندرستی که دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و دکتر سیمین ابراهیم‌زاده، متخصص پوست ، درباره این ویروس و بیماری‌هایی که رقم می‌زند، همچنین دلایل شیوع آن نسبت به گذشته و راهکارهای پیشگیری نکات مهمی مطرح شد که در ادامه می‌خوانید.

اچ‌پی‌وی چیست؟

آمتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی:

اچ‌پی‌وی یا پاپیلومای انسانی یک طیف وسیع از ویروس‌ها (۲۰۰تایپ) است که حدود ۴۰تایپ آن ناحیه ژنیتال (تناسلی) را درگیر می‌کند. انواع و اقسام آن هم از گذشته بوده است، مثل زگیل‌های دوران کودکی روی دست، انگشت‌ها، کف دست و پا که شکل‌ جلدی اچ‌پی‌وی هستند. اما تایپ ویروس که اکنون شنیده می‌شود بیشتر ناحیه تناسلی را درگیر می‌کند و چون در بروز برخی سرطان‌ها ازجمله دهانه رحم، حلق، سیستم گوارشی و مری نقش دارد، مورد توجه قرار گرفته است. ویروس اچ‌پی‌وی به‌راحتی گرما و خشکی محیط را تحمل می‌کند و بعد از 7ساعت ماندن در محیط می‌تواند اثربخشی خود را حفظ کند.

عملکرد ویروس

برخی از سویه‌های اچ‌پی‌وی کم‌خطرند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند یا اگر مشکلی باشد، منجر به بروز زگیل می‌شود که ناشی از سویه‌های 6 و 11 است. این زگیل‌ها از طریق حوله، تماس دست، وسایل مشترک، سرویس بهداشتی مشترک و... منتقل می‌شود. البته مردم باید آگاه باشند که اگر فردی زگیل دارد، نباید نگران تبدیل آن به سرطان شود؛ بلکه نگرانی اصلی درباره 2تایپ 16و 18 است که با تست مشخص می‌شود. در مقایسه ویروس تایپ 6 و 16 که به‌ترتیب کم‌خطر و پرخطر هستند، تایپ16 تمایل بیشتری برای ماندگاری در بدن دارد و ایرادش این است که سویه16 خاصیت تولید سرطان دارد. البته این فرآیند بسیار طولانی و ممکن است 10سال طول بکشد.

میزان ابتلا؟

عوامل زیادی در ابتلا به ویروس HPV نقش دارد. سیستم ایمنی افراد زیر ۲۱سال به‌خوبی قادر به پاک‌کردن این ویروس است. هر میزان سن افزایش پیدا کند، به‌ویژه در سنین بالای ۳۰سال، دفع ویروس سخت‌تر صورت می‌گیرد. البته جنسیت هم اهمیت دارد. مردان هورمون‌های پایدارتری دارند و ویروس را زودتر دفع می‌کنند؛ اما در زنان با تغییرات هورمونی زمان بیشتری برای پاک‌کردن ویروس نیاز است.

راه‌های انتقال

راه‌های انتقال قطعی اچ‌پی‌وی هنوز مشخص نیست؛ اما راه اصلی انتقال جنسی است (تایپ‌های16و18) و راه‌های دیگری ازجمله سرویس‌های بهداشتی فرنگی، مطب پزشکان، سطوح اتاق معاینه زنان، کلینیک‌های لیزر مو و... (تایپ‌های 6 و 11) دارد. به همین دلیل حتی اگر تمام مسائل بهداشتی هم رعایت شود، ریسک ابتلا و انتقال وجود دارد و نباید فکر کرد که هر فرد مبتلا از طریق انتقال جنسی بیمار شده و به او انگ چسباند. هیچ‌کسی هم نمی‌تواند تشخیص دهد که در انتقال ویروس از یک فرد به فرد دیگر منبع اصلی چه‌کسی است، حتی با انجام تست. چون انجام آن در زنان و مردان متفاوت است. در زنان نمونه‌گیری به‌راحتی انجام می‌شود؛ اما در آقایان این مسئله سخت‌تر است و می‌تواند منجر به منفی کاذب شود.

چرا واکسن مهم است؟

واکسن اچ‌پی‌وی جزو واکسن‌های خوب با تکنولوژی نوترکیب و قدمت بالاست. با تزریق این واکسن آنتی‌بادی لازم وارد بدن می‌شود و علیه برخی تایپ‌های ویروس عمل می‌کند. درحال‌حاضر برای مهم‌ترین تایپ‌ها واکسن تهیه شده که شامل سوش 6و11 (عامل 90درصد زگیل‌های ناحیه تناسلی)، 16و18 (بدترین تایپ‌ HPV و منجر به سرطان) و 5تایپ بدخیم دیگر است. واکسن‌ها هم به شکل 4ظرفیتی برای سوش‌های 6، 11، 16 و 18
و9 ظرفیتی است.

چه کسانی واکسن بزنند؟

واکسن چه درباره دختران و چه پسران ضرورت دارد. اگر از نظر هزینه هم مشکلی وجود دارد، دختران حتما واکسن را تزریق کنند چون سرطان بیشتر در زنان رخ می‌دهد. تزریق واکسن به کنترل عوارض در زنان و کاهش گردش ویروس در جامعه از سوی مردان کمک می‌کند.

اضطراب را کنترل کنید

سیستم ایمنی به‌صورت کامل ویروس را کنترل می‌کند؛ اما استرس می‌تواند آن را تهدید ‌کند و فرصت تکثیر را به ویروس بدهد که منجر به بروز علائمی ازجمله زگیل می‌شود.

غربالگری را فراموش نکنید

انجام غربالگری برای تشخیص اچ‌پی‌وی مهم است. زیر 21ساله‌ها نیازی به انجام آن ندارند و از ۲۱ تا ۲۵سال فقط پاپ‌اسمیر و از ۲۵ تا ۶۵سال هر 2تست (پاپ‌اسمیر و اچ‌پی‌وی) نیاز است.

حمله ویروسی به پوست

سیمین ابراهیم‌زاده، متخصص پوست:  

شایع‌ترین زگیل‌ها «کامون‌ وارت‌ها» هستند که بچه‌ها در دست‌ها و پاها دارند. خطر این ویروس‌ها در این است که  اگر اطراف ناخن باشند می‌توانند در آینده تبدیل به سرطان پوست شوند. به همین دلیل افراد نباید تصور کنند که با یک زگیل ساده مواجه هستند و  مراجعه به متخصص پوست ضرورت دارد.

زگیل‌های دیگر «پلین‌وارت» نام دارند که سطحی هستند و به شکل دانه‌های ریز و مسطح روی پوست صورت، آرنج و دست، ساعد، زانو و ساق پا ایجاد می‌شوند. این زگیل‌ها به‌ویژه در جاهایی که از وسایل موبر مثل تیغ استفاده می‌شود، دائم تحریک و پخش می‌شوند. این مدل از زگیل‌های پوستی هم باید درمان شوند.

زگیل‌های ناحیه  تناسلی هم ناشی از سوش 6و 11اچ‌پی‌وی هستند که البته به اندازه سوش‌های 16و 18خطرناک نیستند.

یک عامل مهم در انتقال ویروس

زگیل‌های جنسی ۹۹.۹ درصد از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود؛ اما درصدی هم برای انتقال غیرجنسی و تماسی باید درنظر گرفته شود. به‌عنوان مثال حضور در کلینیک‌هایی که لیزر موهای زائد را انجام می‌دهد.  اگر سر لیزر هم به خوبی تمیز نشود، احتمال انتقال از فردی به فرد دیگر وجود دارد. استفاده از تیغ‌های مشترک هم می‌تواند منجر به انتقال ویروس شود.

توجه جدی به واکسیناسیون

در همه دنیا ثابت شده که واکسیناسیون اچ‌پی‌وی مؤثر است. در بیش از 120کشور واکسن به دانش‌آموزان دوران دبیرستان چه دختر و چه پسر تزریق می‌شود و باید همکاری‌های لازم در این‌باره در کشور ما هم صورت بگیرد. البته خبرهایی از ورود این واکسن به سبد واکسیناسیون است که امیدواریم زودتر محقق شود. در تمام دنیا آمار سرطان دهانه رحم پایین آمده و دلیلش هم تزریق واکسن است. حتی کسانی هم که مبتلا شده باشند، اگر واکسن را ترزیق کنند، می‌تواند از ورود سویه‌های جدید به بدن آنها جلوگیری کند.

مهم‌ترین راهکار جلوگیری و پیشگیری

رابطه جنسی نباید به شکل ناسالم باشد و یکی از راه‌های مؤثر هم استفاده از وسایل پیشگیری است. در مراجعه به مراکز لیزر هم باید حتما از حضور متخصص پوست اطمینان یافت. رعایت بهداشت فردی در استفاده از مکان‌های عمومی هم مهم است. در افراد مکمل‌هایی ازجمله زینک و روی هم می‌تواند سیستم ایمنی را تقویت کند و بهتر است با تجویز پزشک استفاده شود، چون مقدار زیاد آن به کبد آسیب می‌زند.