به گزارش خبرنگار مهر، مصطفی قانعی، دبیر ستاد زیست فناوری سلامت و فناوری‌های پزشکی، در نشست خبری که امروز در محل معاونت علمی برگزار شد، اظهار کرد: براساس قانون برنامه هفتم، جمهوری اسلامی ایران باید به جایگاه مرجعیت علمی در زیست مهندسی دست پیدا کند. مسئولیت این حوزه به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری سپرده شده و ستاد ما مسئولیت اجرایی کردن این برنامه را بر عهده دارد.

برنامه‌های معاونت علمی برای تحقق اهداف برنامه هفتم در زیست فناوری

وی ادامه داد: امروز در وضعیتی قرار داریم که آیین‌نامه مربوط به این موضوع در دولت تصویب شده و زنجیره‌های ارزشی که باید به تدریج تحقق پیدا کند، در دست اقدام است. یکی از نکات مهم در قانون برنامه هفتم، مشخص شدن سهم معاونت علمی از رشد اقتصادی کشور است. سهم اقتصاد دانش‌بنیان از این رشد ۷ درصد است و ما مسئول تحقق ۱.۶ درصد از این رشد در حوزه زیست مهندسی هستیم.

وی افزود: بر اساس تاکیدات مقام معظم رهبری، این مسئله باید در ابتدای قانون برنامه به آن پرداخته شود و نباید به سال‌های آخر موکول شود. علت تشکیل این جلسه، روشن شدن جزئیات برنامه معاونت علمی در اردیبهشت ماه برای تحقق برنامه هفتم و هماهنگی بین دستگاه‌ها است.

قانعی در ادامه گفت: ما زنجیره‌هایی را تهیه کرده‌ایم که علم و فناوری کمک می‌کند تا اقتصادی در این حوزه شکوفا شود. همچنین باید تمام دستگاه‌های اجرایی ذیربط به شکل همگرایی روی این موضوع متمرکز شوند و اعتبارات لازم را برای تحقق این اهداف اختصاص دهند.

دبیر ستاد زیست فناوری سلامت و فناوری‌های پزشکی همچنین اشاره کرد: این اولین بار است که نقشه‌ای تهیه می‌شود و تکلیف هر استادی در هر دانشگاه مشخص شده است. تا به حال نقشه‌های زیادی تدوین شده اما هیچ برنامه اجرایی برای آنها وجود نداشت. خوشبختانه، در اقدامی که هفته گذشته صورت گرفت، هماهنگی بین دستگاه‌ها برای تحقق این نقشه در سطح استادان دانشگاه و دانشجویان طراحی شده است و امیدواریم به زودی شاهد نتایج آن باشیم.

قانعی همچنین به موضوع نظارت و ارزیابی در این برنامه اشاره کرد و گفت: به زودی ابلاغ خواهد شد که هر دانشگاهی ماموریت خود را برای تحقق زیست مهندسی بداند و اعتباراتی برای آن تخصیص یابد. برای ثبت پیشرفت‌ها، سامانه‌ای طراحی شده که در دسترس همه دانشگاه‌ها قرار دارد و هر استادی می‌تواند موضوعات مربوط به خود را در آن وارد کند. این سامانه به ما کمک می‌کند تا ببینیم آیا دانشگاه‌ها وظایف خود را انجام می‌دهند یا نه و اعتبارات باید متناسب با فعالیت‌ها تخصیص یابد.

گرنت زیست فناوری به دانشگاه‌ها اختصاص می‌یابد

دبیر ستاد زیست فناوری سلامت و فناوری‌های پزشکی ادامه داد: بنیاد علم ایران که مسئولیت پیشبرد تحقیقات را دارد، قرار است بودجه پژوهشی را تامین کند و به شکل گرنت به دانشگاه‌ها ارائه دهد. این زنجیره به ما کمک می‌کند تا از ابتدای زنجیره تا انتهای آن، مسئولیت‌ها مشخص شود.

وی همچنین اشاره کرد: سامانه زیست مهندسی به‌زودی در دسترس قرار خواهد گرفت. این سامانه به همه افراد مرتبط از جمله اساتید، معاونین تحقیقات وزارتخانه‌ها و بنیاد علم ایران دسترسی خواهد داد. هدف ما این است که با همکاری و هماهنگی بین دستگاه‌ها، به مرجعیت علمی در این حوزه دست یابیم.

قانعی افزود: ما همیشه در برنامه‌ریزی‌ها با چالش بودجه مواجه بودیم، اما هماهنگی‌های لازم با سازمان برنامه و بودجه صورت گرفته تا اعتبار لازم برای این برنامه تامین شود. ما باید به این نکته توجه کنیم که بعد از رسیدن به توانمندی، باید خریداران و بازار مناسب برای محصولات و خدمات خود را شناسایی کنیم.

تبدیل موضوع تحقیق استاد به اقتصاد دانش بنیان

وی گفت: از همان ابتدای تحقیق، شرکت‌های زیست مهندسی مرتبط با هر استاد مشخص می‌شوند و مشوق‌هایی برای این شرکت‌ها در نظر گرفته شده است. هدف این است که موضوع تحقیق استاد به اقتصادی تبدیل شود که سهم زیست مهندسی در آن ۸ درصد رشد اقتصادی را محقق کند.

کاهش مصرف آنتی بیوتیک با ورود پروبیوتیک ها به حوزه امنیت غذایی

وی اضافه کرد: ما با وجود تجربه قبلی و تمرین در این حوزه، نقایص را شناسایی و برنامه‌ای جامع طراحی کرده‌ایم. یکی از حوزه‌های مهمی که به آن پرداخته‌ایم، امنیت غذایی و زیست فناوری صنعتی است. به عنوان مثال، ورود پروبیوتیک‌ها به حوزه امنیت غذایی می‌تواند به کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها کمک کند.

قانعی در ادامه به بحث تخمیر و کاربرد آن در صنعت غذا اشاره کرد و گفت: تخمیر یکی از فرآیندهای مهم در صنعت غذا است که می‌تواند به بهبود کیفیت محصولات کمک کند. ما پیش‌بینی کرده‌ایم که با ورود به عرصه مخمرها، ظرفیت اقتصادی تا ۱۵۰ میلیون دلار در این حوزه ایجاد شود.

وی افزود: باید توجه کنیم که با استفاده از تکنولوژی‌های نوین، می‌توانیم محصولات سالم‌تری تولید کنیم و به سلامت جامعه کمک کنیم. این برنامه‌ها و زنجیره‌های ارزش، به ما این امکان را می‌دهد که به مرجعیت علمی در حوزه زیست مهندسی دست یابیم.

دبیر ستاد زیست فناوری سلامت و فناوری‌های پزشکی به پیشرفت‌های حوزه دارو اشاره کرد و گفت: خوشبختانه ما از سال‌های قبل در زمینه انسولین و پلاسما فعالیت کرده‌ایم و امسال با کمک صندوق نوآوری و شکوفایی و سازمان برنامه و بودجه، اعتبار خوبی برای این حوزه در نظر گرفته شده است. هدف ما کاهش وابستگی به واردات انسولین و پلاسما به ۱۰ درصد وضع موجود است.

رتبه ۱۲ در سلول و ژن درمانی را داریم

همچنین به حوزه سلول‌های بنیادی و ژن درمانی اشاره کرد و افزود: این حوزه بالاترین ارزش افزوده اقتصادی را در دنیا دارد و ما در حال حاضر در رتبه دوازدهم جهانی از لحاظ محصولات ژن درمانی و سلول درمانی قرار داریم. هدف ما این است که تا پایان برنامه هفتم به یکی از پنج کشور برتر دنیا در این حوزه تبدیل شویم.

وی خاطرنشان کرد: ما انتظار داریم که از ۱۴ مرکز مشخص شده در حوزه ژن درمانی، هر کدام سه محصول را تا پایان برنامه به صنعت یا مرحله درمان وارد کنند. این در حالی است که تجربه‌های موفق گذشته نشان داده‌اند که این تکنولوژی در دسترس ماست و باید توسعه یابد. هدف ما این است که با پیشرفت در این حوزه، به بیماران کمک کنیم و روش‌های درمانی جدیدی ارائه دهیم.

درمان با ویروس‌ها آغاز شد

قانعی با بیان این مطلب که پیش‌بینی ما این است که در حوزه ژن و سلول درمانی، ایران به مرجعیت خواهد رسید.، گفت: در حال حاضر، درمان با ویروس‌ها آغاز شده و بیماران انتخاب شده‌اند و این فرایند با موفقیت انجام شده است. در بحث سلول درمانی، یک شرکت جدید تأسیس شده و موفقیت‌هایی نیز کسب کرده است.

وی با اشاره به اینکه در ایران، حدود ۲۰۰ شرکت دانش‌بنیان وجود دارد که در زمینه تولید محصولات و ابزارهای مرتبط با این حوزه فعالیت می‌کنند، تصریح کرد: توجه به این نکته ضروری است که اگر یک کشور برای تمامی ابزارهای فناوری خود وابسته به واردات باشد، به‌عنوان مرجع نمی‌تواند شناخته شود. به همین دلیل، زیرساخت‌ها و زنجیره‌های تأمین باید به تدریج توسعه یابند تا سهم ایران در منطقه افزایش یابد.

ایران باید حدود ۶ میلیارد یورو از توریسم درمانی به دست آورد

دبیر ستاد زیست فناوری وسلامت گفت: طبق قانون برنامه هفتم پیش‌بینی شده که ایران باید حدود ۶ میلیارد یورو از توریسم درمانی به دست آورد. بیماران معمولاً کشور خود را ترک می‌کنند زمانی که درمان‌های مورد نیازشان در کشور موجود نیست و پزشکان نیز در دسترس نیستند. کشورهای همسایه ایران به‌خوبی در حال ارائه خدمات درمانی هستند و از لحاظ خرید تجهیزات، ایران در موقعیت مناسبی قرار دارد.

وی ادامه داد: مزیت نسبی کشور ما به حوزه ژن درمانی و سلول درمانی برمی‌گردد، چرا که این تکنولوژی‌ها قابل خریداری نیستند و کشورها باید خودشان آن‌ها را تولید کنند. در این راستا، آینده پزشکی ایران بر اساس این مزیت رقابتی در سطح بین‌المللی خواهد بود.

قانعی با اعلام اینکه زنجیره دیگری که در حال شکل‌گیری است، مربوط به مواد اولیه دارویی است، گفت: این موضوع یکی از چالش‌های کشور بود و ما به‌طور سنتی مواد خام را به کشورهای دیگر صادر می‌کردیم و مواد اولیه دارویی را از آن‌ها وارد می‌کردیم. در گذشته، سالانه حدود ۶۰۰ میلیون دلار در این حوزه واردات داشتیم. قانون جهش تولید دانش‌بنیان به کمک آمده و شرکت‌های بزرگ را تشویق می‌کند که در زنجیره ارزش فعالیت کنند و از خام‌فروشی پرهیز کنند.

وی اضافه کرد: خوشبختانه، هماهنگی‌هایی با هلدینگ خلیج فارس انجام شده و تکالیف تولید مواد اولیه دارویی مشخص شده است. صندوقی به نام سی‌وی‌سی تأسیس شده که حدود ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای آن تأمین شده است. به‌این‌ترتیب، انتظار می‌رود که در سال‌های آینده، حدود ۶۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی در این حوزه داشته باشیم.

دبیر ستاد زیست فناوری سلامت و فناوری‌های پزشکی با بیان این مطلب که در حوزه تجهیزات و ملزومات پزشکی نیز پیشرفت‌هایی صورت گرفته و اکثر تجهیزات مورد نیاز در داخل کشور تولید می‌شود، خاطرنشان کرد: به‌طور خاص، پالایشگاه‌های پلاسما که قرار بود از خارج خریداری شوند، اکنون ۹۰ درصد تولید داخلی دارند و دو پالایشگاه در حال حاضر در حال کار هستند و محصولات آن‌ها به بازار عرضه می‌شود.

در سلول درمانی در میان ۱۰ کشور برتر قرار خواهیم گرفت

وی با اعلام اینکه در حال حاضر، ۸ پرونده در حوزه سلول درمانی در سازمان غذا دارو در حال بررسی است، تصریح کرد: اگر این ۸ پرونده تصویب و به بازار عرضه شود، ایران می‌تواند در بین ۱۰ کشور برتر در حوزه سلول درمانی قرار گیرد.

قانعی خاطرنشان کرد: با توجه به اقداماتی که پیش‌تر انجام شده، پیش‌بینی می‌شود که قبل از پایان برنامه هفتم به این هدف دست یابیم. برای حفظ و تثبیت جایگاه خود، باید به رقابت با دیگر کشورها ادامه دهیم و همزمان به پیشرفت‌های خود ادامه دهیم. این‌طور نیست که تازه از حالا شروع کنیم و به هدف خود در پایان برنامه برسیم؛ بلکه ما به زودی به آن جایگاه خواهیم رسید، اما تثبیت آن نیازمند معرفی مداوم محصولات جدید است.

دبیر ستاد زیست فناوری و سلامت اعلام کرد: مهم‌ترین پروژه‌های زیست‌فناوری که تاکنون مورد حمایت قرار گرفته‌اند شامل شش محصول است که معاونت علمی برای آن‌ها هزینه‌ای معادل ۱۵۰ میلیارد تومان صرف کرده و صندوق نوآوری و شکوفایی نیز حدود ۴,۰۰۰ میلیارد تومان در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده است. صرفه‌جویی ارزی ناشی از این شش محصول حدود ۴۰۰ میلیون دلار بوده است.

وی ادامه داد: بیشتر این محصولات توسط بخش خصوصی ارائه شده و صندوق فقط تسهیلات را تأمین کرده است. این محصولات شامل حوزه‌های مختلفی هستند، از جمله انسولین و پلاسما. قراردادهایی نیز در این زمینه بسته شده که حدود دو همت برای آن‌ها در نظر گرفته شده و پیش‌بینی می‌شود که طی پنج سال، نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی اقتصادی حاصل شود.

قانعی گفت: نکته مهم این است که هر دلاری که به حوزه سلامت و زیست‌فناوری اختصاص نمی‌یابد، به‌عنوان دلار ۳۰ تومانی به دولت برمی‌گردد. بنابراین، هر یک دلاری که از دولت کم می‌شود، به نوعی ۵۰ هزار تومان به جیب دولت واریز می‌شود. این نشان‌دهنده مزیت فناوری است که می‌تواند وابستگی را کاهش دهد و امنیت را به ارمغان بیاورد.