در آخرین روزهای هفته گذشته برخی احکام قانون بودجه سال ۱۴۰۴ به گمرک ابلاغ شد؛ اما در این ابلاغیه خبری از کاهش حقوق ورودی خودروها از جمله هیبریدها و برقی‌ها نبود. در احکام قانون بودجه سال‌جاری حقوق ورودی جهت واردات خودرو از محل ارز تخصیصی ۱۰۰‌ درصد تعیین شده و ایرانیان خارج از کشور دارای کارت اقامت نیز با ۱۰۰‌ درصد حقوق ورودی می‌توانند نسبت به واردات خودرو اقدام کنند. در این ابلاغیه حقوق ورودی تمام خودروها اعم از هیبرید و برقی، بنزین‌سوز و کارکرده تماما ۱۰۰‌ درصد تعیین شده است. این درحالی است که هفته گذشته دولت اعلام کرد حقوق ورودی خودروهای هیبرید ۱۶‌ درصد و برقی‌ها نیز به ۴‌ درصد بازگشته است.

حتی معاون اول رئیس‌جمهور تلویحا وعده کاهش تعرفه خودروهای بنزین‌سوز را در آن جلسه داد. حالا اما احکام قانون بودجه که به گمرک ابلاغ شده، حکایت از آن دارد که حتی حقوق ورود برقی‌ها و هیبریدها نیز اعمال نشده است. به‌نظر می‌رسد این تصمیم‌ها منافع عمومی و برنامه توسعه فناوری‌های پاک را تامین نکند.

واضح است که این‌گونه سیاستگزاری‌ها در واردات، تبعات زیادی را به‌مصرف‌کنندگان تحمیل و کام ذی‌نفعان انحصار و دلالان را شیرین می‌کند. با این حال اصرار بر رشد حقوق ورودی خودرو جای تعجب دارد. در روزهایی که دغدغه آلودگی هوا، مصرف بالای سوخت و نارضایتی عمومی از کیفیت و قیمت خودروهای داخلی به اوج رسیده، تصمیم‌گیری درباره تعرفه واردات خودروهای کم‌مصرف و پاک به‌نظر می‌رسید که باید شفاف و با نگاهی راهبردی انجام می‌شد. اما تازه‌ترین اتفاقات در حوزه تعرفه‌های واردات خودروهای هیبرید و برقی، نه‌تنها چنین چشم‌اندازی را نشان نمی‌دهد، بلکه از سردرگمی‌ها و تضاد در تصمیم‌گیری‌ها حکایت دارد.

حدود یک ماه پیش اعلام شد طبق تصمیم دولت و در راستای سیاست‌های محیط‌زیستی و بهینه‌سازی مصرف انرژی، تعرفه واردات خودروهای هیبرید از ۱۰۰‌ درصد به ۱۶‌ درصد و خودروهای تمام‌برقی به ۴‌ درصد کاهش می‌یابد.

این خبر با واکنش مثبت گسترده‌ای از سوی کارشناسان، واردکنندگان و حتی مصرف‌کنندگان همراه شد. اما طولی نکشید که گمرک جمهوری اسلامی در ابلاغیه‌ای رسمی اعلام کرد: «مطابق احکام قانون بودجه سال ۱۴۰۴، تعرفه واردات خودروهای هیبرید و برقی همچنان ۱۰۰‌ درصد باقی مانده است و بخشنامه اجرایی نیز بر همین اساس به مبادی ورودی کشور ابلاغ شده است.»

همان‌طور که عنوان شد این تناقض عجیب نشان می‌دهد که در برخی سطوح، عدم‌هماهنگی ساختاری در تصمیم‌سازی وجود دارد. سیاستگزار صنعت و تجارت کشور، تعرفه‌ای را پیشنهاد می‌کند که در تضاد با مفاد مصوب قانون بودجه ۱۴۰۴ است. درحالی که قانون بودجه مصوبات بالادستی دارد و تا اصلاح نشود، هر تصمیم جدیدی باید در قالب آن تعریف شود. این وضعیت، نه‌تنها مردم را دچار ابهام و بی‌اعتمادی می‌کند، بلکه برای واردکنندگان نیز یک علامت هشدار است؛ چراکه در چنین فضای نامطمئنی، سرمایه‌گذاری بلندمدت قابل‌انجام نیست و هر اقدامی می‌تواند در مرحله اجرا متوقف یا با ریسک بالا همراه شود.

حال سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا با وجود ادعای حمایت از محیط‌زیست و خودروهای کم‌مصرف، تعرفه خودروهای هیبرید و برقی بار اول ۱۰۰‌ درصد شد و بعد روند کاهشی داشت، اما در ادامه باز هم گمرک اعلام کرده که ۱۰۰‌ درصد باقی مانده است‌؟

با تعرفه ۱۰۰ درصد، قیمت تمام‌شده یک خودرو هیبرید که در کشورهای همسایه حدود ۲۵‌ هزار دلار قیمت دارد، در ایران به بیش از ۲ میلیاردتومان می‌رسد؛ عددی که آن را از دسترس اقشار متوسط دور نگه می‌دارد و بازار مصرف را محدود می‌کند. این درحالی است که همین خودروها می‌توانند با مصرف کمتر، آلودگی کمتر و هزینه تعمیر و نگهداری پایین‌تر، گزینه‌ای مناسب برای جایگزینی خودروهای فرسوده باشند.

نوسان دنباله‌دار در بازار خودرو

خودروهای داخلی روز گذشته رشد بهای ۲ تا ۴۵ میلیون‌تومانی و افت قیمت یک تا ۱۵ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که پادرا تک‌کابین (۱۴۰۳) با ۴۵ میلیون‌تومان افزایش ۸۵۵ میلیون‌تومان، دنا پلاس توربو ۶ دنده (۸۵ گانه) (۱۴۰۴) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش ۹۹۳ میلیون‌تومان، دنا پلاس (۵ دنده) (۱۴۰۴) با ۱۴ میلیون‌تومان افزایش ۹۰۹ میلیون‌تومان و شاهین (بدون سانروف) (۱۴۰۴) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش ۸۶۲ میلیون‌تومان اعلام قیمت شدند. از طرفی ارزش پژو ۲۰۷ اتومات (۸۵ گانه) (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان کاهش به یک‌میلیارد و ۱۰ میلیون‌تومان و شاهین اتومات پلاس (۱۴۰۴) با ۱۲ میلیون‌تومان کاهش به یک‌میلیارد و ۲۷۳ میلیون‌تومان رسید.

همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد افت بهای ۵ تا ۳۰ میلیون‌تومانی و رشد قیمت ۱۵ تا ۳۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۴) با ۳۰ میلیون‌تومان کاهش ۲ ‌میلیارد و ۷۲۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی T۸ (۱۴۰۴) با ۲۵ میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و ۸۸۰ میلیون‌تومان و لاماری ایما (۱۴۰۴) با ۱۲ میلیون‌تومان کاهش ۲ ‌میلیارد و ۲۴۸ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند. از طرفی ارزش فونیکس تیگو ۷ پرو پریمیوم (۱۴۰۳) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ ‌میلیارد و ۴۳۰ میلیون‌تومان، اکستریم TXL (۱۴۰۳) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ ‌میلیارد و ۹۳۰ میلیون‌تومان، فیدلیتی پرستیژ ۷ نفره (۱۴۰۴) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ ‌میلیارد و ۲۷۰ میلیون‌تومان و هایما S۷ پرو (۱۴۰۴) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش به یک‌میلیارد و ۹۸۵ میلیون‌تومان رسید.

در میان خودروهای وارداتی نیز شاهد رشد بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که تویوتا لوین هیبرید (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون‌تومان، جتا VS۷ (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون‌تومان، نیسان ترا ۲۰۰۰ سی‌سی توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون‌تومان و هوندا وزل (۲۰۲۵) با ۵۰ میلیون‌تومان افزایش ۳ میلیارد و ۵۵۰ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.