علی قاسم‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به مناسبت روز جهانی حفاظت از محوطه‌ها و بناهای تاریخی، با اشاره به وسعت بافت تاریخی و آثار برجای‌مانده از سه دوره تمدنی در اصفهان، گفت: از مجموع ۲۴۰۰۰ هکتار وسعت شهر اصفهان، تنها ۱۹۰۰ هکتار آن را بافت تاریخی تشکیل می‌دهد، اما در همین محدوده کوچک، ما آثار ارزشمندی از سه دوره تمدنی مهم یعنی آل‌بویه، سلجوقی و صفوی را داریم.

وی با بیان اینکه این آثار از عمارت‌های سلطنتی گرفته تا مساجد، بازارها، خانه‌های تاریخی و بناهای اقتصادی را شامل می‌شود، افزود: هر یک از این آثار به‌تنهایی واجد ارزش هویتی و تمدنی هستند. اگر تاکنون از این ظرفیت‌ها بهره درستی نبرده‌ایم، قصوری از سوی ماست و امیدواریم بتوانیم از این سرمایه ارزشمند غیرقابل قیمت‌گذاری به‌خوبی حفاظت کنیم.

شهردار اصفهان ادامه داد: یکی از راه‌های دستیابی به این هدف، تدوین یک برنامه جامع با محوریت استانداری است که در آن، وظایف به‌صورت تخصصی میان نهادهای مختلف تقسیم شود. به عنوان مثال، تأمین هزینه‌های نگهداری میدان امام می‌تواند به عهده فولاد باشد، یا پالایشگاه منابع مالی لازم برای پل‌های تاریخی را فراهم کند. در این صورت، میراث فرهنگی به عنوان متولی اصلی، با خیالی آسوده می‌تواند به وظیفه تخصصی خود یعنی حفاظت و مرمت بپردازد.

شهرداری اصفهان، پیشگام در ایجاد ساختار سازمانی ویژه حفاظت از محوطه‌ها و بناهای تاریخی

قاسم‌زاده با اشاره به اقدامات شهرداری در این حوزه تصریح کرد: شهرداری اصفهان از دیرباز سازمانی با مأموریت ویژه حفاظت از بافت تاریخی با عنوان سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان را در درون خود تأسیس کرده است. این سازمان سالانه پروژه‌های متعددی را در حوزه احیا و مرمت بافت‌های تاریخی اجرا می‌کند؛ چه به صورت محورهای تاریخی و چه به شکل تک‌بنای شاخص.

وی افزود: بودجه مشخصی نیز هر ساله به این سازمان اختصاص داده می‌شود، اما با وجود این، به دلیل وسعت بسیار زیاد بافت تاریخی، این اقدامات به‌تنهایی کفایت نمی‌کند. بنیه مالی نهادهای متولی، از جمله میراث فرهنگی، برای انجام اقدامات مؤثر کافی نیست و باید اراده جمعی میان نهادهای مؤثر شکل بگیرد»

توسعه، مشروط به صیانت از هویت تاریخی شهر است

شهردار اصفهان در بخش دیگری از سخنان خود، به مسئله توسعه شهری و لزوم حفظ تعادل میان توسعه و حفاظت از هویت تاریخی شهر اشاره کرد و گفت: همیشه در شهرداری‌ها توسعه و خدمات‌رسانی به شهروندان مدنظر بوده، اما در این دوره مدیریت شهری تلاش کردیم این توسعه به‌گونه‌ای پیش برود که به هویت تاریخی شهر صدمه نزند.

وی ادامه داد: اصفهان دارای شخصیت و هویتی تاریخی است و ما توسعه‌ای را می‌پذیریم که به این شخصیت خدشه‌ای وارد نکند. حتی یکی از سوگندهایی که در ابتدای ورود به شهرداری یاد کردم، دفاع از شخصیت شهر بود.

قاسم‌زاده با ذکر نمونه‌ای از این رویکرد در پروژه گشایش معبر «گذر کمرزرین» در میدان امام علی (ع) افزود: به محض مواجهه با نشانه‌هایی از آثار تاریخی در زیر زمین، بلافاصله عملیات اجرایی پروژه متوقف شد. گروه کاوش باستان‌شناسی وارد عمل شد و بر اساس داده‌های تاریخی، پروژه بازتعریف و اجرا شد. این نگاه، نشانه احترام به هویت تاریخی میدان امام علی و کل شهر است.

فرونشست زمین، تهدیدی جدی برای آثار تاریخی اصفهان

شهردار اصفهان با اشاره به بحران‌های تهدیدکننده بافت تاریخی، پدیده فرونشست زمین را یکی از مهم‌ترین مخاطرات کنونی برشمرد و اظهار کرد: فرونشست زمین که متأثر از بحران آب است، یکی از نگرانی‌های اصلی ما در حوزه بافت تاریخی است. خشک شدن زاینده‌رود، استحصال بی‌رویه از منابع زیرزمینی و کاهش سفره‌های آبی، باعث شده‌اند این پدیده به تهدیدی جدی تبدیل شود.

وی تأکید کرد: اگر خدای ناکرده بر اثر این فرونشست، یکی از آثار تاریخی شهر آسیب ببیند یا فروبریزد، این یک ضایعه ملی خواهد بود که هیچ‌کدام از ما چه در سطح مدیریت شهری و چه در سطح حاکمیتی نخواهیم توانست آن را جبران کنیم. از این‌رو، نیازمند اراده‌ای ملی برای حل مسئله بحران آب و نجات طبیعت و بافت تاریخی شهر هستیم.

اجلاس جهانی شهرهای تاریخی، فرصت طلایی برای برندینگ هویت تاریخی اصفهان

قاسم‌زاده به برگزاری اجلاس جهانی شهرهای تاریخی در اصفهان اشاره کرد و گفت: پس از پذیرفته شدن میزبانی اصفهان برای این اجلاس، بلافاصله دبیرخانه تشکیل شد و برنامه‌ریزی‌ها آغاز گردید. ما به دنبال آن هستیم که از این فرصت طلایی برای معرفی بهتر اصفهان، هویت تاریخی آن و ظرفیت‌های ملی کشور استفاده کنیم.

وی تأکید کرد: برنامه‌های متعددی برای سال ۲۰۲۷ در حال طراحی است و اقدامات اجرایی از هم‌اکنون آغاز شده است. جزئیات این برنامه‌ها در زمان مناسب توسط دبیرخانه یا بنده اعلام خواهد شد، اما هدف اصلی ما مشارکت همه نهادها، مردم، سمن‌ها و علاقه‌مندان به حوزه میراث فرهنگی در این رویداد است.

شهردار اصفهان در پایان تصریح کرد: می‌خواهیم این اجلاس به یک اتفاق ملی تبدیل شود که همه نهادها و شهروندان در آن سهم داشته باشند. تنها با مشارکت مردمی و همکاری همه‌جانبه است که می‌توانیم اصفهان را به‌درستی به جهان معرفی کنیم.