خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: تهران، پایتخت ایران، با چالش‌های جدی در تأمین آب شرب و بهداشت مواجه است و در همین راستا محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، در اظهاراتی نگران‌کننده اعلام کرد که این استان، که ۲۳ درصد از آب شرب و بهداشتی کل کشور را مصرف می‌کند، به دلیل خشکسالی‌های مداوم و افزایش مصرف با شرایط بحرانی روبه‌رو است.

استان تهران برای تأمین آب به پنج سد اصلی وابسته است: سدهای امیرکبیر، طالقان، لار، لتیان و ماملو، در گذشته، ۷۰ درصد آب مورد نیاز تهران از منابع سطحی مانند رودخانه‌ها و بارندگی‌ها تأمین می‌شد و تنها ۳۰ درصد از منابع زیرزمینی، اما به گفته اردکانی، در سال‌های اخیر به دلیل تداوم خشکسالی، این نسبت معکوس شده و اکنون ۷۰ درصد آب از منابع زیرزمینی برداشت می‌شود، این تغییر فشار زیادی بر سفره‌های زیرزمینی وارد کرده و خطر فرونشست زمین را افزایش داده است.

طی ۴ سال گذشته بارش‌ها به طور مداوم کمتر از میانگین بوده است

میانگین بارندگی سالانه در تهران که در گذشته حدود ۲۸۰ میلی‌متر بود، در سال‌های اخیر به ۲۷۹ میلی‌متر کاهش یافته است.

اردکانی تأکید کرد که استان تهران طی چهار سال گذشته به طور مداوم بارندگی کمتر از میانگین را تجربه کرده است، پدیده‌ای که در ۵۰ تا ۶۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.

در سال‌های اخیر، میزان بارندگی به ترتیب ۲۳۹ میلی‌متر (۱۴۰۳)، ۱۹۸ میلی‌متر (۱۴۰۲)، ۲۴۶ میلی‌متر (۱۴۰۰) و ۲۳۴ میلی‌متر (۱۳۹۹) بوده است.

وضعیت ذخایر سدهای تهران نیز به شدت نگران‌کننده است، به گفته مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران، حجم کلی ذخایر سدهای تهران در حال حاضر ۱۶۵ میلیون متر مکعب است، در حالی که در شرایط نرمال باید ۴۵۳ میلیون متر مکعب باشد. این یعنی تنها ۱۱ درصد از ظرفیت سدها پر است و در مقایسه با سال گذشته، ذخایر سدها ۸۲ میلیون متر مکعب و نسبت به میانگین بلندمدت ۳۴۶ میلیون متر مکعب کاهش یافته است.

این بحران در حالی رخ می‌دهد که به گفته مسئولی در ۱۰ سال گذشته تعداد مشترکین آب در تهران ۳۸ درصد افزایش یافته است.

۴۲ درصد آب د استان تهران صرف شرب می‌شود

یک مسئول مطلع که خواست نامش فاش نشود، به خبرنگار مهر گفت: جمعیت شناور پایتخت، شامل اتباع خارجی و مهاجران، به حدود ۲۰ میلیون نفر رسیده است و این افزایش تقاضا فشار مضاعفی بر منابع آبی محدود وارد کرده است.

وی اظهار کرد که ۴۲ درصد از آب موجود در تهران صرف شرب می‌شود، در حالی که میانگین کشوری بین ۷ تا ۸ درصد است، همچنین، ۸۴ درصد از مصرف آب در تهران (حدود ۱.۶ میلیارد متر مکعب در سال) به مصارف خانگی اختصاص دارد، این در حالی است که میانگین مصرف آب برای هر شهروند تهرانی ۲۵۰ لیتر در روز است، در مقایسه با ۱۷۰ لیتر در آلمان که بارندگی سالانه‌اش ۷۵۰ میلی‌متر است.

۶ درصد خانوار تهرانی (عمدتاً در شمال شهر) ۲ برابر الگو آب مصرف می‌کنند

الگوی مصرف بهینه برای هر خانوار تهرانی ۱۲ متر مکعب در ماه (معادل ۱۳۰ لیتر به ازای هر نفر در روز) تعیین شده است. با این حال، تنها ۳۱ درصد از مشترکین زیر این الگو مصرف می‌کنند، ۶۳ درصد بین ۱۳۰ تا ۲۶۰ لیتر و ۶ درصد (عمدتاً در مناطق شمالی تهران) بیش از ۲۶۰ لیتر در روز مصرف دارند، مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران این گروه آخر را «بسیار پرمصرف» خواند و اعلام کرد که برای این مشترکین اخطار صادر شده و تعرفه‌های آب برای آنها افزایش یافته است.

با این حال، او اذعان کرد که قیمت پایین آب در ایران عامل بازدارنده‌ای برای کاهش مصرف نیست.

اما سوال اینجا است، که برای جبران ناترازی آب، شرکت آب و فاضلاب تهران اقداماتی مانند کاهش فشار آب را اجرا کرده است.

گفته می‌شود، فشار آب در شبکه توزیع که در گذشته ۲.۳ اتمسفر (معادل پمپاژ آب تا ارتفاع ۲۳ متر) بود، اکنون به ۹ اتمسفر در روز و ۸ اتمسفر در شب کاهش یافته است.

از دیگر اقدامات شرکت آب و فاضلاب تهران برای جبران ناترازی همچنین، پروژه ۱۷۰ کیلومتری خط انتقال قمر بنی‌هاشم را اجرا کرده که کیفیت و کمیت آب توزیع‌شده را بهبود بخشیده است.

تأمین آب از سد طالقان و سد لار

پیش از این محمدصادق معتمدیان استاندار تهران گفته بود که طرح‌های میان‌مدت و بلندمدت دیگری نیز برای تأمین آب این استان از جمله انتقال آب از سد طالقان و بخشی سد لار در دست اجرا است، با این حال، معتمدیان در گفتگو با خبرنگار مهر تأکید کرد که این طرح‌ها تنها می‌توانند برای چند سال مشکل را به تعویق بیندازند و راه‌حل پایدار، ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب است.

مصرف بهینه آب فرهنگسازی شود

‌

از سویی دیگر اردکانی در گفتگو با خبرنگار مهر از نهادهای مختلف، از جمله آموزش و پرورش، شهرداری‌ها، سازمان تبلیغات اسلامی، مخابرات و حتی سینماها و استادیوم‌های ورزشی خواست، تا در ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب مشارکت کنند.

مدیرعامل آب و فاضلاب استان تهران پیشنهاد داد که موضوع آب و اهمیت صرفه‌جویی در آن به محتوای کتاب‌ها، تبلیغات شهری و برنامه‌های فرهنگی وارد شود.

تداوم فرونشست در انتظار پایتخت

وی هشدار داد که ادامه برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی (حدود ۱ میلیارد متر مکعب در سال) می‌تواند عواقب زیست‌محیطی جدی، از جمله فرونشست زمین، به دنبال داشته باشد.

او همچنین به کاهش ظرفیت چاه‌های آب اشاره کرد؛ در حالی که هر چاه در غرب تهران به طور متوسط ۲۰ لیتر در ثانیه آب تولید می‌کند، مصرف کل تهران ۶۰ هزار لیتر در ثانیه است.

اردکانی تأکید کرد که بدون همکاری عمومی و تغییر در الگوهای مصرف، تهران با بحران‌های جدی‌تری مواجه خواهد شد.

او از همه شهروندان خواست تا با کاهش مصرف و رعایت الگوی بهینه، به حفظ منابع آبی کشور کمک کنند.

استان تهران افزون بر ۴۰ شهر پر جمعیت دارد، که به نظر می‌رسد، برای تأمین منابع آبی این استان باید فکر اساسی کرد.