به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، آسمان بسیاری از شهرهای ایران، روز گذشته به رنگ نارنجی درآمد، زیرا گردوغبار از غرب کشور مهمان ناخوانده آنها شده بود.

براساس گزارش سازمان هواشناسی طوفان شن به‌پا خاسته از مرز عراق و عربستان به غرب ایران رسید و شاخص کیفیت هوا را در مناطقی به مرز بسیار ناسالم رساند. گردوغبار گسترده‌ای که موجب افزایش شدید شاخص آلودگی هوا در اغلب شهرهای خوزستان، ایلام و لرستان شد. البته در بعضی از شهرها، کار به تعطیلی ادارات و مدارس هم رسید.  برای نمونه شاخص کیفیت هوا در شهرهای مختلف از جمله اهواز، آبادان، ماهشهر، دزفول و امیدیه به عدد ۵۰۰ نیز رسید. عدد وحشتناکی که حالا دیگر برای ساکنان مناطق غربی و جنوبی کشور، فقط یک زنگ خطر نیست‌؛ بلکه به بخشی از زندگی روزمره آنها تبدیل شده است. 

سال‌هاست کشورمان با پدیده گردوغبار دست وپنجه نرم می‌کند امامسئولان تاکنون نتوانسته‌اند به‌طور شفاف منشأ این گردوغبارها را مشخص کنند به همین دلیل بسیاری مبدأ آنها را کشورهای همسایه می‌دانند اما واقعیت اینجاست که مدیریت اشتباه منابع آب و تغییر اقلیم دست‌به‌دست هم داده و بیابان‌زایی را در ایران سرعت بخشیده است.درباره منشأ‌های خارجی گردوغبار نیز گفته می‌شود پای کویرها و باتلاق‌های در حال خشک‌شدن عراق مطرح است‌ البته دلیل اصلی خشک‌شدن زمین‌های عراق، آبگیری سدهایی چون سد آتاتورک در کشور ترکیه است. 

سازمان محیط‌زیست نیز دیروز تاکید کرد منشأ توده گردوغبار جنوب‌غرب و غرب‌کشور از شمال عربستان و جنوب شرق عراق است. البته احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور تاکید می‌کند وضعیت کم‌بارشی، شرایط مناسبی را برای تولید گردوخاک فراهم می‌کند. در حال حاضر با هجوم موج‌های جدیدی از ریزگردها، بار دیگر نگاه‌ها به سیاست‌گذاران و متولیان این حوزه دوخته شده تا فکر چاره‌ای برای برون‌رفت از این بحران باشند. 

 
گردوغبار ادامه دارد

چند سالی است که در فصل‌های گرم سال توده‌های ریزگرد ‌از دل زمین برمی‌خیزد و زندگی را به کام مردم تلخ می‌کند. دلایل مختلفی برای این پدیده مطرح می‌شود از خشکسالی‌های پیاپی و تالاب‌های از دست رفته گرفته تا کانون‌های جدید گردوغبار در داخل و خارج کشور. دلایلی که این مسأله را به نقطه‌ای بحرانی رسانده است.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور  می‌افزاید: «متأسفانه امسال بارندگی‌ها در منطقه خاورمیانه و از جمله کشور ما، از حد طبیعی و از میانگین متوسط کمتر بوده است. انتظار داریم همان‌طور که بهار امسال نشان داد، با شرایط دمایی بالاتر از میانگین بلندمدت یا همان نرمال مواجه شویم. امواج دریایی و وضعیت کم‌بارشی، شرایط مناسبی را برای تولید گردوخاک فراهم می‌کند چراکه رویش گیاهی ضعیف می‌شود.»

وی می‌افزاید: «وقتی هوا گرم‌تر می‌شود، سطح زمین خشک‌تری خواهیم داشت و احتمال آتش‌سوزی جنگل‌ها بیشتر می‌شود. البته خاستگاه گردوخاک منطقه خاورمیانه، دردهه‌های اخیر در مناطق داخلی ایران به‌دلیل خشکی دریاچه‌ها توسعه یافته است. از طرفی در مناطق پیرامونی، به دلیل کم‌بارشی‌ها، خشک‌شدن تالاب‌ها و کم آب شدن رودخانه‌ها، سطح مناطقی که آبگیر بوده‌اند، خشک شده و این وضعیتی است که همچنان گردوغبار را بیشتر می‌کند.» به این ترتیب با توجه به توضیحات وظیفه می‌توان گفت در سال جاری شهروندان بیشتری درگیر پدیده گردوغبار خواهند بود و نیاز است که مسئولان از هم‌اکنون به فکر کاهش مشکلات شهروندان باشند. 

اهمیت مدیریت منابع آب

در شرایطی که سیاست‌های مسئولان برای مهار این پدیده راه به جایی نمی‌برد، وظیفه درباره اقدامات انجام شده در کشورمان در این‌خصوص توضیح می‌دهد: «اقدامات ما برای این‌گونه مسائل بیشتر برمی‌گردد به مسأله مدیریت منابع آب و کمبود آن و بارگذاری‌های زیادی که در حوضه آب به‌خصوص در فلات مرکزی ایران داریم. وضعیت زاینده‌رود نمونه بارزی از این موضوع است که به‌دلیل کم‌بارشی و اضافه تقاضا برای مصرف آب، به تالاب گاوخونی آبی نمی‌رسد. بنابراین سطح این تالاب خشک شده است.»

اوادامه می‌دهد: «با توجه به این‌که بستر تالاب‌ها و دریاچه‌ها خاک بسیار نرمی دارد، وزش باد خیزش گردوخاک و ذرات بسیار ریز را به صورت محلی ایجاد می‌کند. گاهی اوقات گذر سیستم‌های بزرگ هواشناسی داریم، همانند همین موجی که در حال گذر از آن هستیم و گردوخاک را از جنوب غرب و از روی عراق و خوزستان و شرق سوریه تا فلات ایران منتقل کرده است.»

همین چند وقت پیش بود که حسن وحید، معاون وزیر جهادکشاورزی و سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نیز از وجود حدود ۱۵ میلیون هکتار کانون ریزگرد در کشور خبر داد.  این درحالی است که به نظر می‌رسد نهادهای مسئول مانند سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان منابع طبیعی نیز آن‌طور که باید برای رفع و کاهش اثرات طغیان ریزگردها تلاش نمی‌کنند، زیرا بودجه محدود سازمانی مانند منابع طبیعی به آنها اجازه نمی‌دهد برنامه‌های مقابله با بیابان‌زایی را به‌درستی پیش ببرند. درباره راهکارهایی مانند مالچ‌پاشی نیز باید یادآور شد استفاده نادرست از این رویکرد نیز همواره در کشورمان حاشیه‌ساز بوده است.