به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، درحالی که سرمان به اتفاقات کنکوری و دغدغه دانش‌آموزان یازدهمی گرم بود، تصاویر و اخباری  از اتفاقی تلخ در مدرسه‌ای در سنندج به‌سرعت در فضای مجازی سروصدا به‌راه انداخت. این خبر مربوط به ضرب و شتم دانش‌آموزان در مدرسه‌ای در سنندج است.

کلاس درس که باید امن‌ترین پناهگاه برای ذهن و روح دانش‌آموزان باشد، گاهی به محلی برای آسیب‌دیدن آنها بدل می‌شود. به‌این‌ترتیب اولین پرسشی که مطرح می‌شود این است که قانون در برابر این تخلفات چه می‌گوید و چرا تاکنون نتوانسته‌ایم مانع بروز چنین حوادثی شویم؟ 

وقتی کلاس درس به‌جای پرورش و یادگیری، به مکانی برای ترس و آسیب تبدیل شود، اعتماد به یکی از نهادهای آموزشی جامعه خدشه‌دار می‌شود. اخبار اخیری که از ضرب و شتم و تعرض به دانش‌آموزان منتشر شده، نمونه‌ای از چند خبری است که بار دیگر آموزش‌وپرورش را زیر ذره‌بین انتقاد برده است. البته مطابق ماده ۸۱ آیین‌نامه اجرایی مدارس، تنبیه بدنی و سوء‌رفتار با دانش‌آموزان، به هر دلیلی ممنوع است و با متخلفان طبق قوانین و مقررات برخورد خواهد شد اما با وجود چنین قوانینی باید دید کجای نظارت‌ها لنگ می‌زند که با رفع آن می‌توان امیدوار بود دیگر شاهد تکرار این اتفاقات ناگوار نباشیم. 

   
ضربه به آموزش با تعطیلی مراکز تربیت‌معلم

پس از رسانه‌ای‌شدن این اتفاقات، وزارت آموزش‌وپرورش نیز اطلاعیه‌ای در این راستا منتشر کرد. با این وجود منبع آگاهی در آموزش‌وپرورش روز گذشته به ما اعلام کرد که برای این موضوع هیچ‌کدام از بخش‌های وزارتخانه به‌جز سخنگو اجازه پاسخگویی ندارند اما تماس‌های ما با آقای سخنگو نیز برای پیگیری و بررسی این مسأله راه به جایی نبرد.

باوجود این‌که چنین اتفاقاتی را هرچندوقت یک‌بار می‌شنویم اما نکته حائز اهمیت در خبر اخیر این بود که معلم خاطی در سنندج عنوان کرده بود که کم‌تجربه است و سال اول خدمتش را سپری می‌کند. مسأله‌ای که ریشه‌های آن به آموزش‌های بدو خدمت دانشجو-معلمان در دانشگاه فرهنگیان بازمی‌گردد. حمیدرضا ابراهیمی، معاون فرهنگی-تربیتی دانشگاه فرهنگیان ضمن بیان این‌که حتی یک مورد از چنین اتفاقاتی در نظام تعلیم‌وتربیت قابل تحمل و پذیرش نیست، می‌گوید: «درواقع مدتی است که آن توجه لازم به نظام تعلیم‌وتربیت درکشور رخ نداده است.

چندین سال پیش، مراکز تربیت‌معلم به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کردند و چند صد مرکز در کشور وجود داشت. متأسفانه در دهه ۷۰ و ۸۰ این مراکز تعطیل شدند و گفتند که دیگر نیازی به وجود چنین مراکزی نیست.»  وی ادامه می‌دهد: «پس از تعطیلی این مراکز، قرار شد معلمان از طریق آزمون‌های استخدامی و یا به‌صورت خرید خدمات که رابطه استخدامی با آموزش‌وپرورش ندارند، وارد سیستم شوند. چنین رویکردی سبب واردشدن ضربه به نظام تعلیم‌وتربیت شد، تا جایی که حتی تأمین معلم به‌صورت کمی هم امکان‌پذیر نیست‌؛ لازم به یادآوری است که در حال حاضر به‌لحاظ کمی نیز در این حوزه دچار مشکلات متعددی هستیم.» 

   
اصلاح جذب دانشجو-معلمان

کمبود معلم در مدارس هم از آن چالش‌هایی به‌شمار می‌رود که چند سالی است گریبان آموزش‌وپرورش را گرفته است. این وزارتخانه هم برای جبران این مسأله نیروهای حق‌التدریس و خرید خدمتی را جذب کرده است. ابراهیمی تاکید می‌کند: «رهبر معظم انقلاب تاکید کردند حتی یک معلم هم نباید خارج از این سیستم وارد نظام آموزش‌وپرورش شود. با تدابیر ایشان و طی این سال‌ها، خون تازه‌ای در مراکز تربیت‌معلم وارد شد. دانشگاه فرهنگیان به‌تدریج درحال احیای خودش است تا بتواند چنین اتفاقاتی را به حداقل برساند و تربیت دانشجویان رادر حد لازم انجام دهد.»

او می‌افزاید: «یکی از موارد مهم در این بین، اصلاح روند جذب دانشجو-معلمان است. به‌همین منظور، آزمون اختصاصی دانشگاه فرهنگیان برای اولین‌بار در سال گذشته برگزار شد. این آزمون با کانون‌های ارزیابی استعداد و توان معلمین همراه شد. این کانون‌ها شامل گروهی از معلمان باسابقه در حوزه روانشناسی، سلامت روان و سلامت اخلاقی هستند که توانمندی، استعداد و ظرفیت‌های معلمان و افراد متقاضی را از همه زوایا بررسی می‌کنند. نمره این ارزیابی با نمره اصلی آزمون‌فرد شرکت‌کننده تجمیع و پس از آن به نتیجه نهایی تبدیل می‌شود. این امرمنجربه این شده که ورودی‌های دانشگاه فرهنگیان به‌شدت باکیفیت‌تر شود.» 

   
فیلترهای ناکارآمد گزینش

موضوع تنبیه بدنی و آزار روانی در مدارس کشور هرازگاهی خبرساز می‌شود؛ از مشکلات عمیق روحی و روانی در دانش‌آموزان گرفته تا افت تحصیلی و نارضایتی آنان ازفرآیند یادگیری.با این‌حال علی بهشتی‌نیا، کارشناس آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با جام‌جم بر این باور است که همه این موضوع را نباید فقط به شخص معلم معطوف کنیم، او می‌گوید: «آن‌گونه نیست که تنها نیروهای گزینش‌شده در سال‌های اخیر بیراهه بروند. برای مثال نیروهایی که سابقه‌های طولانی‌مدت دارند و از فیلترهای ۲۵ سال پیش هم گذشتند، ممکن است بعضا دچار چنین اتفاقاتی شوند.»  وی ضمن بیان ضعیف‌شدن انجام گزینش در این سال‌ها عنوان می‌کند: «آستانه تحمل معلمان همچون سایر شهروندان به سبب مسائل اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه، پایین آمده است. یعنی معلمان ما، افراد سابق نیستند و صبوری لازم را ندارند.» 

   
فقط معلم مقصر نیست!

به‌گفته بهشتی‌نیا، نکته بسیار مهمی که در این ماجرا مغفول مانده و نادیده گرفته شده، تراکم و تعداد بالای دانش‌آموزان در هر کلاس درس است. او در این‌باره می‌گوید: «در حال حاضر مدارس دولتی ما بالای ۳۸ نفر دانش‌آموز دارند. این درحالی است که مدت‌زمانی که معلم برای هر دانش‌آموز در هر زنگ از مدرسه می‌تواند اختصاص دهد، تقریبا یک دقیقه است. موضوعی که کارایی لازم برای معلم را به‌لحاظ تربیتی پایین می‌آورد. البته که من نمی‌خواهم چنین اتفاقاتی را توجیه کنم، چرا که چنین معلمانی باید پاسخگوی رفتارهای ناشایست خود باشند اما اینها مسائل درهم‌تنیده‌ای است و از همه زوایا باید به آن نگاه کنیم و فقط معلم را مقصر ندانیم.»   این کارشناس معتقد است که باید در ابتدا بسترهای لازم و ضروری برای کلاس درس و مدرسه را برای معلمی که آموزش دیده و از فیلترهای آموزشی و علمی گزینش عبور کرده، فراهم کنیم و اگر چنین شرایطی فراهم شد، می‌توانیم انتظاراتمان را برای آنها تعریف کنیم. 

لزوم بازنگری در نظام آموزشی

گزینش معلمان، فرآیندی است که باید چون فیلتری دقیق، افرادی شایسته، متعهد و سالم به لحاظ روانی را به کلاس‌های درس راه دهد اما در سال‌های اخیر، تأمین اورژانسی معلم برای کلاس‌های درس باعث شده تا جمعیت قابل‌توجهی از افراد، بدون گذراندن دوره‌های آموزشی لازم همچون آشنایی با روش‌های تدریس مؤثر و ارتباط با کودکان و نوجوانان، وارد کلاس‌های درس مدارس دولتی شوند که تبعات این موضوع دامن‌گیر دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها خواهد شد.

متأسفانه اخبار ناگوار تنبیه بدنی اخیر در مدارس، اولین‌بار نیست که منتشر می‌شود و تکرار این وقایع نشان‌دهنده ضرورت بازنگری جدی در روش‌های تربیتی و نظارت دقیق‌تر بر عملکرد معلمان در مدارس است. ضعف در گزینش دقیق معلمان، فقدان آموزش مداوم برای مدیریت کلاس، رفتارهای تربیتی و شرایط نامناسب کاری مانند کلاس‌های پرجمعیت و فشارهای اقتصادی، همگی دست‌به دست هم داده‌اند تا کلاس درس از شرایط فضایی امن خارج شود. برای پیشگیری از تکرار این اتفاق‌ها، نظام آموزشی نیازمند بازنگری اساسی است. شاید گزینشی سختگیرانه تر، نظارت مستمر بر عملکرد معلمان، کاهش تراکم کلاس‌ها و حمایت روانی و حرفه‌ای از معلمان بتواند راهکارهای مؤثری در این خصوص باشد.