خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: خانه‌های قدیمی و تاریخی شهر بیرجند به واسطه معماری شگرف خود همواره برای گردشگران و مردم بومی منطقه جذابیت منحصر به فردی دارد و از طرفی نشان هویت، تمدن و هنر شهر بیرجند محسوب می‌شود.

حال اگر این خانه تاریخی، خانه یک عالم فرزانه و مجتهد طراز اول و یا فردی نام آشنا در بخش‌های دیگر علم و هنر باشد ارزش آن خانه تاریخی چندین برابر می‌شود، آن هم خانه‌ای چون خانه مرحوم آیت الله محمد هادی هادوی که منزلش پناهگاه مردم بوده و ایام محرم و صفر مراسم باشکوه عزاداری سید و سالار شهیدان در آن برگزار می شده است.

در یکی از روزهای بهاری فرصتی دست داد تا به بازدید از این خانه ارزشمند برویم که بی شک خاطرات زیادی از گذشته شهرمان در خود دارد.

در نگاه اول کاملاً مشخص بود که این خانه نیاز به مرمت و بازسازی دارد اما با این وجود هنوز شکوه و عظمت را در این خانه تاریخی می‌توان دید. کم و بیش بازدید کنندگانی از این خانه دیدن می‌کردند و عکس می‌گرفتند و می‌رفتند و برخی نیز در گفت و گوی با هم بر این نکته تأکید می‌کردند که ای کاش این خانه مرمت می‌شد.

نرگس پور محمدی که از فرزندش در ایوان خانه مرحوم هادوی عکس می‌گرفت، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بر این نکته تأکید کرد که این خانه بخشی از هویت شهر بیرجند است و نه فقط از جنبه معماری که از دید فرهنگی به واسطه اینکه منزل یکی از علمای بزرگ شهر بوده حائز اهمیت است.

طرح یک گلایه

وی که اهل بیرجند بود، بیان کرد: ما بیرجندی‌ها کم و بیش نام مرحوم هادوی را شنیده‌ایم ولی مسافران شاید آشنایی با این عالم ندارند و ای کاش در ورودی خانه در یک تابلو توضیحاتی درباره آیت الله هادوی، بنای این خانه می‌دادند.

محمدی گفت: البته باید این تشکر را نیز داشت که حداقل خانه مرحوم هادوی برای بازدید باز بوده است

هر چند مسئولان معتقدند که حراست و مراقبت لازم از این خانه صورت می‌گیرد ولی با این وجود چه توجیه منطقی برای استفاده اداری از خانه‌ای که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است وجود دارد؟ اگر این خانه تبدیل به یک موزه و یا مکانی برای بازدید همیشگی گردشگران می‌شد، از بُعد فرهنگی تأثیرگذاری بیشتری نداشت؟

علی جنتی فر، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیرجند هم در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: خانه تاریخی هادوی بیرجند نیاز به بازسازی ندارد بلکه نیاز به مرمت دارد که این دو مفهوم با یکدیگر متفاوت است.

وی بیان کرد: مرمت خانه تاریخی هادوی شرایط خاص خود را دارد چرا که در تملک راه و شهرسازی و در اختیار شرکت عمران و مسکن سازان است.

مرمت اتاق‌ها انجام شده است

وی با اشاره به اینکه هزینه بخشی از مرمت را باید مالک و بهره دار بدهد، گفت: میراث فرهنگی در اندازه استحکام بخشی کار خود را انجام داده است و برای باقیمانده نیز باید مسکن و شهرسازی اعتبار مد نظر را تکمیل و تخصیص دهد و با نظارت میراث فرهنگی کارهای مرمت را ادامه دهد.

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیرجند اظهار کرد: البته باید به این نکته اشاره کرد که مرمت اتاق‌ها انجام شده است و باید نماسازی حیاط خانه مرحوم هادوی و تعویض در و پنجره‌ها را انجام دهیم.

جنتی فر درباره ستون‌های ایوان نیز بیان کرد: اینگونه نیست که بگوییم ستون‌ها تنها جنبه تزئینی دارد بلکه بخشی از بار طاق نیز بر آن است ولی اینگونه هم نیست که اگر ستون آسیبی ببیند طاق هم آسیب می بیند.

وی گفت: بحث مرمت ستون‌ها هم در ادامه مرمت خانه مرحوم هادوی مد نظر است.

علیرضا الله پور رئیس اداره برنامه ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی نیز بیان کرد: خانه تاریخی هادوی از جمله خانه‌های تاریخی بسیار ارزشمند خراسان جنوبی است که در تملک راه و شهرسازی قرار دارد و در حال حاضر براساس یک قرارداد در اختیار شرکت عمران و مسکن سازان در قالب خانه گفتمان قرار دارد.

وی اظهار کرد: اینگونه نیست که چه ما و چه میراث و چه شرکت عمران و مسکن سازان نسبت به بازسازی و مرمت خانه تاریخی هادوی بی توجه باشیم بلکه در این زمینه طرح‌ها و برنامه‌هایی وجود داشته است.

هزینه‌هایی که برای مرمت خانه هادوی انجام شده است

رئیس اداره برنامه ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی گفت: در گذشته میراث فرهنگی حدود ۱۵۰ میلیون تومان و راه و شهرسازی مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان برای مرمت این بنا گذاشته است.

الله پور افزود: با این مبلغ توانستیم اتاق‌ها را مرمت کنیم که اکنون خانه گفتمان فعالیت خود را در این اتاق‌ها دارد و همچنین ضلع جنوبی ایوان مرمت شده است و هنوز این مرمت‌ها ادامه دارد.

وی با اشاره به این نکته که در حال حاضر جداره‌های داخلی بنا در حال مرمت است، یادآور شد: تلاش ما بر این است که در سال جاری و یا نهایت سال آینده این مرمت را به پایان برسانیم.

رئیس اداره برنامه ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان جنوبی گفت: ما بر روی پایه ستون‌های ایوان نیز کار خواهیم کرد ولی باید به این نکته توجه داشته که پایه ستون‌ها جنبه تزئینی نیز دارد.

الله پور یادآور شد: ما نه تنها به عنوان مسئولیتی که در قبال این بنای تاریخی داریم بلکه به عنوان یک شهروند خراسان جنوبی نیز حراست و حفاظت از این بنا برای ما اهمیت فوق العاده ای دارد.

کمیلی دوست مدیرعامل شرکت عمران و مسکن سازان خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: حجم آسیب‌هایی که قبل از تحویل دادن خانه به مجموعه ما به آن وارد شده به قدری زیاد است که هر چه قدر در آنجا هزینه می‌کنیم به چشم نمی‌آید.

وی بیان کرد: بعد از اینکه این خانه تاریخی به ما تحویل شد ما کل بام بنا را مرمت کردیم و دو اتاق را که دچار ریختگی دیوار و سقف بود نیز مرمت شد و ۶۰ سانت در حیات خاک برداری شد که به کف واقعی حیات رسیدیم.

هزینه یک و نیم میلیاردی برای مرمت خانه هادوی

مدیرعامل شرکت عمران و مسکن سازان خراسان جنوبی با اشاره به اینکه در طی سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ حدود یک میلیارد و نیم برای مرمت خانه هادوی هزینه شده است، گفت: هزینه مرمت بناهای تاریخی بسیار زیاد است و ما در سال ۱۴۰۲ محاسبه کردیم که تنها تعویض در و پنجره‌ها یک میلیارد تومان هزینه دارد.

کمیلی دوست ادامه داد: ما نیز دوست داریم این خانه تاریخی را آنطور که باید و شاید مرمت کنیم ولی هزینه‌ها به شدت بالا است و البته پیگیر هستیم که با جذب اعتباراتی این مهم را پیگیری کنیم.

خانه‌های تاریخی هویت شهر است و حفظ و حراست آن نه اقدامی مهم از جنبه معماری کهن بلکه ارزشمند از بابت فرهنگ دیرین دیار خاوران است