خبرگزاری مهر-گروه استان‌ها: شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های ادبیات عرفانی ایران، در سده ششم هجری قمری چشم به جهان گشود و با آثار ارزشمند خود، نقشی بی‌بدیل در شکل‌گیری و گسترش عرفان اسلامی در حوزه زبان فارسی ایفا کرد.

وی علاوه بر آنکه شاعر و نویسنده‌ای پرآوازه بود، در حکمت، طب و فلسفه نیز دستی توانا داشت و همواره به‌عنوان یکی از پایه‌های اصلی عرفان خراسان شناخته می‌شود.

عطار را بیش از هر چیز با اثر ماندگار منطق‌الطیر می‌شناسند؛ اثری که در قالب تمثیل سفر سی مرغ به سوی سیمرغ، مراحل سیر و سلوک عرفانی را به زیبایی به تصویر می‌کشد.

کتاب «تذکرة‌الاولیاء» او نیز یکی از منابع اصلی شناخت زندگی و اندیشه مشایخ صوفیه به‌شمار می‌رود و تاکنون مورد استناد بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است.

عطار نیشابوری از پایه‌گذاران اصلی شعر عرفانی

عطار نیشابوری یکی از بلندمرتبه‌ترین چهره‌های ادبی و عرفانی ایران است که جایگاهی بی‌همتا در تاریخ ادب فارسی دارد. او را می‌توان از پایه‌گذاران اصلی شعر عرفانی دانست؛ شاعری که با نگاه ژرف فلسفی و عرفانی‌اش، مسیر تازه‌ای در ادبیات فارسی گشود و تأثیر عمیقی بر نسل‌های بعدی گذاشت.

عطار نه تنها شاعر، بلکه یک حکیم، داروساز، و متفکری بزرگ بود که عرفان را از مفاهیم خشک و محدود بیرون کشید و آن را با داستان، شعر، نماد و تمثیل درآمیخت تا برای همگان قابل فهم و دلنشین شود.

او در آثار خود، به‌ویژه در «منطق‌الطیر»، «مصیبت‌نامه»، «الهی‌نامه» و «تذکرة‌الاولیاء»، مسیر سلوک عرفانی و تعالی روح را به شکلی داستان‌محور و شاعرانه ترسیم کرد؛ روشی که بعدها توسط مولوی، حافظ، و سایر بزرگان ادامه یافت.

نکته قابل توجه در جایگاه عطار این است که بسیاری از بزرگان ادب فارسی از جمله مولانا جلال‌الدین بلخی، او را الهام‌بخش خود دانسته‌اند. مولوی صراحتاً در اشعارش می‌گوید: «هفت شهر عشق را عطار گشت / ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم.» این جمله، خود گویای وسعت دید، عمق اندیشه و تأثیرگذاری عطار در عرفان اسلامی است.

عطار، زبان عرفان را از حوزه‌های خاص صوفیان به دل جامعه آورد و با روایت‌هایی ساده، اما پرمغز، انسان را به خودشناسی و خداشناسی دعوت کرد. نگاه او به عشق، فنا، تسلیم، و کمال انسانی، بسیار جلوتر از زمان خودش بود و هنوز هم برای مخاطب معاصر حرف برای گفتن دارد.

از نظر تاریخی و تمدنی، عطار نماینده‌ای از مکتب عرفانی خراسان است؛ مکتبی که ریشه در تفکر معنوی ایرانیان دارد و عرفانی عقل‌گرا، متعادل و در عین حال عمیق را ترویج می‌دهد. حضور عطار در این مکتب، آن را غنی‌تر و جهانی‌تر کرد.

در نهایت، جایگاه عطار فراتر از یک شاعر است؛ او یک فیلسوف، آموزگار روح، و یکی از ستون‌های اصلی تمدن معنوی ایران‌زمین است که میراثش نه تنها در ایران، بلکه در جهان اسلام و حتی در ادبیات غرب مورد توجه قرار گرفته است.

شخصیت علمی و عرفانی عطار، تأثیر ژرفی بر ادبای پس از خود گذاشت. مولانا جلال‌الدین بلخی، شاعر بزرگ قرن هفتم هجری، در اشعارش از عطار به‌عنوان استاد و پیشوا یاد می‌کند و می‌گوید: «عطار روح بود و سنایی دو چشم او / ما از پیِ سنایی و عطار آمدیم.» این ارادت و تأثیرپذیری، خود گواهی بر عمق نفوذ اندیشه‌های عطار در جریان عرفانی و ادبی پس از اوست.

آرامگاه عطار نیشابوری جلوه‌ای از معماری اصیل ایرانی

آرامگاه عطار نیشابوری در شهر تاریخی نیشابور، در استان خراسان رضوی و در مجموعه‌ای فرهنگی واقع شده که در نزدیکی آرامگاه خیام نیشابوری قرار دارد. این مکان، نه تنها یک مقصد زیارتی و فرهنگی است، بلکه یکی از قطب‌های گردشگری معنوی در شرق کشور به‌حساب می‌آید.

بنای آرامگاه با گنبدی مخروطی و کاشیکاری‌شده، جلوه‌ای از معماری اصیل ایرانی را به نمایش می‌گذارد. این بنا در دوره صفویه بازسازی شد و در طول سالیان، مورد مرمت و توجه قرار گرفته است. فضای اطراف آرامگاه با درختان کهنسال، حوض‌چه‌هایی با آب روان و آثاری از سایر بزرگان ادب ایران، فضایی دل‌انگیز و معنوی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.

۲۵ فروردین فرصتی برای بزرگداشت جایگاه عطار نیشابوری

هر ساله در ۲۵ فروردین‌ماه، مراسم بزرگداشت عطار نیشابوری با حضور شاعران، اندیشمندان و علاقه‌مندان به فرهنگ و ادب فارسی در نیشابور برگزار می‌شود. این رویداد فرصتی برای مرور میراث گرانبهای این شاعر عارف و بازنگری در ابعاد مختلف شخصیت فکری اوست.

برنامه‌هایی چون شب شعر، نمایشگاه‌های کتاب و خوشنویسی، و سخنرانی‌های علمی، بخشی از این آئین بزرگداشت است.

بی‌تردید، حفظ و معرفی آثار و اندیشه‌های عطار نیشابوری، سهم بزرگی در زنده نگه‌داشتن فرهنگ غنی ایرانی-اسلامی دارد. آرامگاه این شاعر، نه تنها یک مکان تاریخی، بلکه نمادی از پیوند میان عرفان، ادب و هنر ایرانی است که هر ایرانی می‌تواند به آن افتخار کند.

عطار فراتر از یک شاعر یا عارف، یک اندیشمند چندبُعدی است

سید حسن رضوی، رئیس انجمن نویسندگان عالی‌مقام نیشابور در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: عطار فراتر از یک شاعر یا عارف، یک اندیشمند چندبُعدی است که آثارش تا امروز الهام‌بخش نسل‌های مختلف بوده است.

رئیس انجمن نویسندگان عالی‌مقام نیشابور افزود: وقتی از نیشابور حرف می‌زنیم، نمی‌توان نام‌هایی چون عطار و خیام را نادیده گرفت. این شهر با چنین چهره‌هایی، پایتخت فرهنگی ایران‌زمین محسوب می‌شود.

وی منطق‌الطیر را شاهکار بی‌بدیل عطار دانست و بیان کرد: در این اثر، با زبان تمثیلی و رمزی، سلوک انسان به سوی حقیقت به زیبایی تصویر شده است. سی مرغی که در پی سیمرغ‌اند، استعاره‌ای‌ست از انسان‌هایی که در مسیر کمال، باید از هفت وادی عبور کنند.

رضوی ابراز کرد: پیام‌های عرفانی عطار، امروز نیز برای جامعه ما تازگی دارد و در دنیای پرهیاهوی امروز، خوانش دوباره آثار او می‌تواند راهی برای آرامش روح و درک معنای واقعی زندگی باشد.

رئیس انجمن نویسندگان عالی‌مقام نیشابور گفت: نهادهای فرهنگی باید توجه بیشتری به گنجینه ادبی نیشابور داشته باشند و برنامه‌های متنوع‌تری برای شناساندن مفاخر این شهر به نسل جوان ترتیب دهند.

برگزاری روز ملی عطار نیشابوری

احمد شافعی، معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری نیشابور اظهار کرد: امروز دوشنبه ۲۵ فروردین، برنامه‌های متعددی از جمله مراسم «زنگ عطار» با عنوان «آفتاب صبح نیشابور» در دبیرستان نمونه عطار، نشست‌های علمی و پژوهشی با حضور عطار شناسان و پژوهشگران در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور و به صورت مجازی توسط دانشگاه پیام نور برگزار می‌شود.

وی ابراز کرد: آئین گلباران آرامگاه عطار نیز با حضور مردم و مسئولان در محل آرامگاه برگزار خواهد شد و در ادامه، ویژه‌برنامه‌ای علمی، فرهنگی و هنری با حضور عموم مردم در همان محل برگزار می‌شود.

شافعی گفت: در حاشیه این بزرگداشت، مسابقه استانی ادبی «تا سیمرغ» ویژه دانش‌آموزان متوسطه، حرکت قطار گردشگری از مشهد به نیشابور، برپایی نمایشگاه‌های گروهی نقاشی و عکس در فرهنگسرای سیمرغ، نگارخانه آتیه و نگارخانه کمال‌الملک، رالی تور گردشگری با حضور بیش از ۵۰ خودرو سفری از سراسر کشور و همچنین کارگاه‌های نقاشی، سفال و قلم‌زنی در محل آرامگاه عطار برگزار خواهد شد.