به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ جنگ اُحُد در سال سوم هجری و در دامنه کوه احد، نزدیک مدینه رخ داد. قریش با سپاهی سه هزار نفره به فرماندهی ابوسفیان، برای انتقام شکست در بدر، به سوی مدینه حرکت کرد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با مشورت اصحاب، تصمیم گرفت در بیرون مدینه با آنان مقابله کند و با حدود هزار نفر به سمت احد رفت.  

در ابتدا، مسلمانان با تدبیر پیامبر و روحیه بالای خود، پیروزی‌های چشمگیری به دست آوردند. تیراندازان مسلمان که بر بلندی‌های اُحد مستقر شده بودند، نقش کلیدی در مهار حمله قریش داشتند. با فشار سپاه اسلام، مشرکان شروع به فرار کردند و بسیاری از پرچمدارانشان کشته شدند،  اما ناگهان اوضاع تغییر کرد. گروهی از تیراندازان مسلمان، با تصور پایان جنگ، جایگاه خود را ترک کردند تا غنائم را جمع‌آوری کنند. این اقدام برخلاف دستور صریح پیامبر اسلام بود که به آنها تأکید کرده بود تحت هیچ شرایطی موضع خود را ترک نکنند. خالد بن ولید، از فرماندهان قریش، با استفاده از این شکاف در صفوف مسلمانان، از پشت حمله کرد و جنگ را به نفع مشرکان برگرداند.  

در آیۀ 152 سوره آل عمران، خداوند به این اشتباه اشاره می‌کند: «وَ لَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ وَعَصَیْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاكُمْ مَا تُحِبُّونَ». این آیه نشان می‌دهد که نافرمانی و اختلاف میان مسلمانان، باعث شکست آنها شد، در حالی که نزدیک به پیروزی نهایی بودند.  

این آیه پیام‌هایی در بر دارد:

  نخست، اهمیت اطاعت از فرماندهی و دستورات الهی است. شکست مسلمانان در احد، ناشی از نافرمانی گروهی از تیراندازان بود که جایگاه خود را ترک کردند، در حالی که پیامبر صلی الله علیه و آله به آنها هشدار داده بود. این نشان می‌دهد که پیروی از فرد جلودار و حفظ انضباط، حتی در لحظات به ظاهر پیروزی، ضروری است.

دوم، خطر طمع و دنیاخواهی است؛ زیرا برخی از سپاهیان برای جمع‌آوری غنیمت، میدان جنگ را رها کردند و این باعث تضعیف جبهه مسلمانان شد؛‌ همچنان که امام صادق علیه‌السلام فرمود: «حُبُّ الدنیا رأس کُلِّ خَطیئَهٍ»؛ یعنی دنیا رأس تمام خطاهاست.

سومین درس، آثار اختلاف و تفرقه است. آیه به تنازع و نافرمانی مسلمانان اشاره می‌کند که موجب شکست آنان شد. این مسئله هشدار می‌دهد که وحدت و همدلی، پایه‌های پیروزی هستند و تفرقه، حتی پس از نزدیک شدن به موفقیت، می‌تواند همه چیز را نابود کند.

چهارم اینکه این آیه نشان می‌دهد پیروزی نهایی فقط با اذن الهی ممکن است و نباید به توانایی‌های مادی اکتفا کرد. خداوند در این آیه یادآوری می‌کند که وعده‌اش حق است، اما شرط تحقق آن، وفاداری و پایبندی به دستورات اوست.

 این خطای راهبردی که ناشی از حب دنیا بود، تلفات سنگینی در پی داشت. در میان کشته‌شدگان جنگ اُحد، حمزه بن عبدالمطلب، عموی پیامبر صلی الله علیه و آله و از شجاع‌ترین یاران ایشان، به شهادت رسید. وحشی، غلام حبشیِ جُبیر بن مُطعِم، با نیزه ایشان را از پشت هدف قرار داد. شهادت حمزه ضربه سنگینی بر پیامبر و مسلمانان وارد کرد، تا جایی که رسول خدا صلی الله علیه و آله ایشان را «سیدالشهدا» نامید.  

پس از جنگ، پیامبر با صبر و تدبیر، روحیه مسلمانان را تقویت کرد و درس‌های مهمی از این رویداد گرفتند. اگرچه احد آزمونی سخت بود، اما زمینه‌ای برای پیروزی‌های آینده اسلام شد.

انتهای‌پیام/