به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از ایرنا، براساس آخرین اعلام مسوولان ذی‌ربط چند بزرگراه دیگر همچون صدر، امام علی، مدرس و نواب نیز در مرحله بررسی برای اجرای این طرح قرار گرفته‌اند که در نهایت مقرر شد این طرح به صورت آزمایشی در بزرگراه شهید همت تست و اجرا شود.

طرح HOV به تخصیص مسیرهایی در بزرگراه‌ها اطلاق می‌شود که تردد در آنها فقط برای خودروهایی با بیش از یک سرنشین مجاز است.

این الگو از دهه‌های گذشته در کشورهای مختلفی همچون ایالات متحده، کانادا، کره جنوبی و ژاپن پیاده‌سازی شده و نتایج متفاوتی در پی داشته است. در تهران، هدف اصلی اجرای این طرح، کاهش تعداد خودروهای تک‌سرنشین و در نتیجه کاهش تراکم ترافیکی، مدیریت مصرف سوخت و روش‌های کاهنده میزان آلودگی هوا است.

بررسی‌های انجام‌شده از سوی شهرداری و پلیس راهور پایتخت نشان می‌دهد که بیش از 70 درصد خودروهای عبوری در بزرگراه‌های اصلی، تنها با یک سرنشین در حال تردد هستند.

یکی از مزایای اصلی اجرای این طرح مهم در پایتخت، کاهش حجم خودروهای در حال تردد در بزرگراه‌ها است که با تشویق شهروندان به هم‌سفری یا استفاده از وسایل نقلیه اشتراکی، می‌توان انتظار داشت بخشی از خودروهای تک‌سرنشین از چرخه تردد خارج شوند.

همین موضوع می‌تواند تاثیر مستقیمی بر کاهش زمان سفر، مدیریت مصرف سوخت و کاهشی شدن فشار روانی ناشی از ترافیک داشته باشد.

همچنین، با کمتر شدن تعداد خودروها، میزان انتشار آلاینده‌ها نیز روند کاهشی خواهد یافت که برای شهری مانند تهران با بحران جدی آلودگی هوا، از اهمیت بالایی برخوردار است.

یکی دیگر از دستاوردهای بالقوه این طرح را می‌توان تغییر رفتار ترافیکی و اجتماعی شهروندان عنوان کرد، تشویق به استفاده مشترک از خودرو، نیازمند هماهنگی، برنامه‌ریزی و تعامل اجتماعی بیشتری است که می‌تواند به نوعی فرهنگ مشارکتی در حمل‌ ونقل را در جامعه شهری گسترش دهد.

موفقیت طرح HOV به چه عواملی بستگی دارد

استفاده از تاکسی‌های اینترنتی و خودروهای اشتراکی به‌عنوان راه‌حل جایگزین برای افراد بدون هم‌سفر، می‌تواند رونق اقتصادی در این بخش ایجاد کند با وجود این مزایا، چالش‌های اجرایی قابل‌توجهی نیز پیش روی این طرح قرار دارد یکی از مهمترین آنها، مساله نظارت و کنترل دقیق بر تعداد سرنشینان خودروها است.

پلیس راهور پایتخت نیز اعلام کرده که بطور آزمایشی با استفاده از نیروی انسانی و دوربین‌های پلاک‌خوان، کنترل این مسیرها انجام خواهد شد اما به‌صراحت اعلام شده که اجرای گسترده و دائمی آن منوط به تامین تجهیزات هوشمند و سرمایه‌گذاری زیرساختی است در غیر این صورت، امکان سوءاستفاده، تخلف و اجرای ناعادلانه طرح وجود خواهد داشت.

محسن هرمزی، معاون حمل و نقل شهرداری تهران نیز اجرای این طرح را به پس از تامین دوربین‌های نظارتی مخصوص موکول کرده است.

علاوه بر مشکلات نظارتی، مساله عدالت اجتماعی یکی از موضوعات مطرح‌ شده از سوی منتقدان این طرح است.

بسیاری از شهروندان ناچارند برای رفت‌ وآمد روزانه به تنهایی از خودروی شخصی استفاده کنند و امکان هماهنگی با دیگران را ندارند؛ در صورت محدود شدن خودروی این افراد به خطوط عمومی و ایجاد امتیاز ترافیکی برای گروهی خاص، نارضایتی اجتماعی و احساس تبعیض می‌تواند افزایش یابد.

در همین راستا، برخی کارشناسان تاکید دارند که اجرای طرح HOV باید همراه با توسعه موازی حمل‌ ونقل عمومی، بهبود کیفیت تاکسی‌های اشتراکی و ایجاد مشوق‌های مالی برای همسفری باشد.

اگر شهروندان احساس کنند جایگزین‌های مناسب و در دسترسی برای سفرهای روزانه وجود دارد، تمایل بیشتری به رعایت طرح خواهند داشت در غیر این صورت، یا طرح با مقاومت عمومی روبه‌رو می‌شود یا اثربخشی لازم را نخواهد داشت.

بنابراین موفقیت یا شکست طرح HOV وابسته به مجموعه‌ای از عوامل همچون فرهنگ عمومی، سطح آگاهی شهروندان، حمایت قانونی، زیرساخت‌های نظارتی، و وجود سیستم حمل‌ ونقل جایگزین است.

چرا طرح ایجاد خطوط تردد خودروهای پُرسرنشین در تهران اجرا می‌شود؟

باید به این موضوع توجه داشت که تهران، شهری با ساختار ترافیکی پیچیده، خیابان‌های باریک و عادت‌های رفت‌ وآمد خاص است و نمی‌توان الگوهای جهانی را بدون بومی‌سازی کامل اجرا کرد.

این طرح در صورتی می‌تواند موثر باشد که ابتدا به‌صورت محدود، کنترل‌شده و با آموزش شهروندان اجرا شود و سپس در صورت موفقیت، به سایر نقاط شهر گسترش یابد.

پلیس راهور پایتخت با اجرای آزمایشی این طرح موافقت کرده و قرار است نتایج حاصل از مسیر بزرگراه همت ارزیابی شود.

اگر این مسیر با استقبال شهروندان و کاهش محسوس ترافیک همراه باشد، مسیر برای توسعه طرح در سایر بزرگراه‌ها نیز هموار خواهد شد البته مسئولان تاکید کرده‌اند که تا زمان دستیابی به زیرساخت‌های مناسب، طرح به‌صورت داوطلبانه و بدون جریمه اجرا خواهد شد.

با این‌ حال، برخی تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که اجرای نصفه و نیمه و بدون ساز وکار دقیق، می‌تواند نه‌تنها موجب بی‌اثر شدن طرح شود، بلکه در بلندمدت اعتماد عمومی به طرح‌های ترافیکی را نیز از بین ببرد. بنابراین تصمیم‌گیری در مورد تداوم یا توقف طرح باید صرفا بر اساس داده‌های دقیق، بازخوردهای مردمی و تحلیل‌های کارشناسی انجام شود.

طرح HOV در تهران می‌تواند به‌عنوان یک ابتکار موثر در مسیر کاهش ترافیک و بهبود کیفیت زندگی شهری تلقی شود، مشروط به آنکه با نگاهی همه‌جانبه و واقع‌گرایانه اجرا شود.

هماهنگی میان شهرداری، پلیس، سیستم حمل ونقل عمومی و مشارکت فعال شهروندان، شرط لازم موفقیت این طرح در تهران خواهد بود.