عمل کاشت حلزون یکی از روش‌های درمان کم‌شنوایی است که با قرار دادن دستگاهی الکترونیکی در گوش داخلی، امکان دریافت و پردازش صدا را فراهم می‌کند. ایران اخیرا به یکی از کشورهای پیشرو در جراحی کاشت حلزون برای بازگشت یا بهبود شنوایی تبدیل شده است. همچنین، آمار و ارقام نشان می‌دهند که تا پایان سال 1402، بیش از 1500 مورد از این جراحی در کشور انجام شده است. 

در این مقاله، جراحی کاشت حلزون را به عنوان یکی از روش‌های درمان برخی از انواع ناشنوایی بررسی می‌کنیم و با نحوه انجام، مزایا، محدودیت‌ها و نکات مهم آن آشنا می‌شویم تا با آگاهی و اطمینان بیشتری در مسیر درمان گام برداریم.

عمل کاشت حلزون گوش چیست؟

جراحی کاشت حلزون گوش (Cochlear Implant)، درمان پیشرفته کم‌شنوایی است که آستانه‌ی شنوایی را گسترش می‌دهد. در طی این عمل یک دستگاه الکترونیکی به نام "پروتز حلزون گوش" در گوش داخلی فرد قرار می‌گیرد تا شنوایی را جایگزین یا تقویت کند. 

عملکرد کاشت حلزون چگونه است؟

همان‌طور که گفتیم، پروتز حلزون گوش به عنوان پلی عمل می‌کند که پیام‌های صوتی را به صورت الکتریکی به مغز می‌رساند و حتی اگر سلول‌های مویی آسیب دیده باشند، شنوایی تا حدی باز می‌گردد. کاشت حلزون گوش برای افرادی با شنوایی بسیار کم یا تقریباً صفر نیز موثر است و فرد می‌تواند گفتار و صداهای محیط را درک کند. در ادامه با مراحل کلی پردازش صدا در این دستگاه آشنا خواهیم شد:

1. دریافت صدا: میکروفون بخش خارجی صداهای محیط را دریافت می‌کند.​
2. پردازش صدا: پردازشگر صدا، سیگنال‌های صوتی را تحلیل و به سیگنال‌های دیجیتالی تبدیل می‌کند.​
3. انتقال سیگنال: سیگنال‌های دیجیتالی به‌صورت بی‌سیم از طریق فرستنده به گیرنده بخش داخلی ارسال می‌شوند.​
4. تحریک عصب شنوایی: گیرنده داخلی سیگنال‌ها را به الکترودهای کاشته‌شده در حلزون گوش منتقل می‌کند. این الکترودها عصب شنوایی را به‌صورت الکتریکی تحریک می‌کنند.​
5. تفسیر صدا توسط مغز: سیگنال‌های الکتریکی از طریق عصب شنوایی به مغز ارسال می‌شوند و مغز این سیگنال‌ها را به‌عنوان صدا تفسیر می‌کند.​

تفاوت کاشت حلزون با سمعک چیست؟

سمعک، صداها را تقویت می‌کند تا گوش بتواند آن‌ها را بهتر بشنود. این وسیله برای افرادی مناسب است که هنوز بخش‌هایی از شنوایی‌شان سالم است.

در مقابل، کاشت حلزون، مختص کسانی است که دچار کم‌شنوایی شدید یا عمیق هستند و استفاده از سمعک برای آن‌ها کاربرد چندانی ندارد. در جدول زیر، تفاوت‌های پروتز حلزونی و سمعک به تفکیک آورده شده است: 

بهترین سن برای انجام عمل کاشت حلزون

انتخاب زمان مناسب برای انجام این عمل، توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی انجام می‌شود و به وضعیت شنوایی و شرایط بیمار بستگی دارد. به طور کلی، بهترین سن کاشت حلزون گوش از سن 6 ماهگی تا 2 سالگی است اما اثرگذاری آن در سنین نوجوانانی و بزرگسالی به اندازه کودکی نخواهد بود.

جراحی کاشت حلزون چگونه انجام می‌شود؟

آگاهی از فرایند این جراحی به بیمار و خانواده‌اش کمک می‌کند تا با دیدی واقع‌بینانه و مطمئن‌تر برای انتخاب درمان تصمیم‌گیری کنند. علاوه‌براین، درک دقیق مراحل جراحی و آنچه در حین و بعد از آن اتفاق می‌افتد، باعث کاهش اضطراب و آمادگی بیمار می‌شود. در ادامه با نحوه عمل کاشت حلزونی گوش آشنا می‌شوید.

آمادگی‌های قبل از عمل کاشت حلزونی

دکتر گوش، حلق و بینی با بررسی شنوایی، گفتار، تعادل و تصاویر MRI یا سی‌تی‌اسکن، تشخیص می‌دهد که آیا بیمار برای کاشت حلزون مناسب است یا نه. بدیهی است که علاوه‌بر موارد فوق، رعایت نکات زیر روی سلامت بیمار در حین جراحی اثرگذار است: 

• متوقف کردن مصرف داروها یا مکمل های خاص (با مشورت پزشک)
• خودداری از خوردن و آشامیدن برای مدت زمان مشخص
• تزریق واکسن پنوموکوک

مراقبت های بعد از عمل کاشت حلزون

این جراحی هم مانند هر عمل جراحی دیگر، نیاز به برخی از مراقبت‌ها دارد که در ادامه 

• مراقبت از زخم جراحی
• داشتن استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین، خم شدن یا زور زدن
• مصرف منظم داروها
• توجه به علائم هشدار دهنده
• پیگیری جلسات تنظیم دستگاه؛ معمولا ۳ تا ۶ هفته بعد از جراحی
• مشارکت منظم در جلسات گفتاردرمانی و توانبخشی شنوایی

زمان فعال‌سازی و شروع شنوایی پس از عمل حلزونی گوش

زمان فعال‌سازی و شروع شنوایی معمولاً بین 3 تا 6 هفته پس از جراحی است. پس از کاشت حلزون، دوره توانبخشی شنوایی آغاز می‌شود و بیمار شروع به دریافت سیگنال‌های صوتی می‌کند. واکنش‌های شنوایی ممکن است از چند روز تا چند ماه طول بکشد و بیمار به‌مرور زمان از توانایی شنوایی بهره‌مند شود.

مزایای کاشت حلزون گوش

این جراحی به افراد کم‌شنوا امکان شنیدن را بازمی‌گرداند و کیفیت زندگی‌شان را افزایش می‌دهد. مزایای دقیق‌تر کاشت حلزون شنوایی به شرح زیر است: 

• بازگشت نسبی شنوایی
• توسعه توانایی‌های گفتاری و زبانی، مخصوصا در کودکان
• بهبود کیفیت زندگی، افزایش اعتماد به نفس و مشارکت اجتماعی 

عوارض احتمالی کاشت حلزون

کاشت حلزون گوش معمولا کم‌خطر و قابل کنترل هستند، اما مانند هر عمل جراحی دیگری، احتمال بروز برخی مشکلات در آن وجود دارد. عوارض عمل کاشت حلزون شنوایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عوارض جراحی؛ شامل عفونت، خونریزی، التهاب محل جراحی یا آسیب به عصب صورت
• احساس سرگیجه یا عدم تعادل، به‌ویژه در روزهای ابتدایی پس از جراحی 
• نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) از گوش میانی 
• مشکلات مربوط به دستگاه؛ مانند جابجایی الکترودها، خرابی اجزای داخلی یا نیاز به جراحی مجدد برای جایگزینی قطعه
• ایراد عملکردی دستگاه
• التهاب یا واکنش آلرژیک به اجزای ایمپلنت.

هزینه عمل کاشت حلزون گوش در ایران

قیمت عمل کاشت حلزون گوش در ایران بسته به نوع پروتز، تیم پزشکی، مرکز درمانی و خدمات جانبی (مانند گفتار درمانی پس از جراحی) متفاوت است. طبق اطلاعات مراکز تخصصی، این هزینه بین 400 تا 500 میلیون تومان است که اکثر آن را بیمه پوشش می‌دهد و تنها حدود 6 میلیون تومان آن توسط بیمار پرداخت می‌شود. 

مشاوره عمل کاشت حلزون

برای مشاوره عمل کاشت حلزون، به سایت دکتردکتر مراجعه کنید و بهترین پزشکان متخصص را در هر نقطه از ایران پیدا کنید. در این سایت علاوه‌بر ویزیت حضوری، امکان دریافت ویزیت آنلاین نیز وجود دارد و به شما کمک می‌کند که بدون صرف انرژی و زمان زیاد، با پزشک مشورت کنید. پس در گام اول، نوبت دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین دریافت کنید.