به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ «بازشناختن غریبه» نوشته ایزابلا حماد با ترجمه الهام شوشتری‌زاده از سوی نشر اطراف منتشر و روانه بازار نشر شد.

فلسطینی‌گرایی نوعی وضعیت غربت‌نشینی مزمن است؛ غربت‌نشینی به‌ مثابه رنج و همچنین غربت‌نشینی به مثابه موضعی اخلاقی. جدا ماندن از گروه ضمن احترام به همخونی خود با آن؛ سر کردن میان تنهایی و همراهی با دیگران؛ همیشه اندکی غریبه ماندن؛ مقاومت در برابر پایان گرفتن قصه و بسته شدن دایره؛ مدام چشم گرداندن و هرگز خود را در آسایشِ خانه ندیدن.»

ایزابلا حماد، نویسنده فلسطینی‌بریتانیایی، روز 28 سپتامبر 2023 در مراسم یادبود ادوارد سعید در دانشگاه کلمبیا سخنرانی کرد و کوشید قصه فلسطین را در قاب رواییِ متفاوت و تازه‌ای بنشاند. او با درهم‌آمیزی نقد ادبی، خودزندگی‌نامه و تاریخ و بهره‌گیری از برخی مضامین محوری اندیشه سعید همچون استعمار، امپراتوری، غربت‌نشینی، و اجازه روایتگری در سخنرانی‌اش ماجرای فلسطین را از زاویه‌ای نو به تصویر کشید و پرسش‌هایی اساسی درباره شکل مواجهه ما با این ماجرا مطرح کرد.

9 روز پس از این سخنرانی، در پاسخ به حمله روز 7 اکتبر حماس، اسرائیل وحشیانه و بی‌محابا به جان مردم غزه و کرانه باختری افتاد و این ماجرا شاید نقطه عطفی در روایت فلسطین شد. کتاب بازشناختن غریبه متن همین سخنرانی ایزابلا حماد است و پس‌نگاره‌ای که او، نزدیک یک سال بعد و با نگاهی بر آنچه در این بازه زمانی بر سر غزه و مردمانش آمده، بر این سخنرانی نوشته است.

حماد در بازشناختن غریبه میان ادبیات، نقد ادبی و مسئله فلسطین پل می‌زند و راهی متفاوت برای یافتن جایگاه و انتخاب موضع خود در این میانه پیش پای ما می‌گذارد. 

 ایزابلا حماد در کتاب بازشناختن غریبه از لحظه «بازشناختن» می‌گوید؛ از لحظه آشکار شدن چیزی که مدت‌ها پنهان بوده، توأم با این ادراک که شاید در عمق وجودمان همیشه حقیقت ماجرا را می‌دانسته‌ایم. او این اصطلاح را از درام‌های یونانی وام می‌گیرد که اشاره به لحظه‌ای داشتند که پیچش نمایشی اتفاق می‌افتاد و هویت‌ها و رازها افشا می‌شد.

به تعبیر حماد، قصه فلسطین حالا در لحظه بازشناختن یا «لحظه آهان» است. پرده پیش چشم ناظر بیرونی ــ و مشخصاً ناظر غربی یا دلبسته به غرب ــ کمی کنار رفته و شکافی در بدنه آن نظام اوهامِ توجیه‌کننده اشغال و ظلم و سرکوب ظاهر شده است. از نظر تاریخی، چنین لحظه‌هایی نادرند و البته امیدبخش. اما برای ما کنار رفتن نقاب با مسئله دیگری نیز همراه است؛ چیزی که می‌شود آن را مسئله همدلی نامید.

حماد یادآوری می‌کند که ادراک ناظر غربی گرچه ممکن است او را به همدلی برانگیزد، ولی مشکل‌آفرین است، چون تکلیفی بر دوش فلسطینی‌ها می‌گذارد: حالا از فلسطینی‌ها انتظار می‌رود روایتی به مخاطب غربی عرضه کنند که حقانیت فلسطین را ثابت کند و مسئله این‌جاست که همدلی ناظر غربی معمولاً در قاب منافع شخصی غربی‌ها می‌نشیند که گاهی نه‌تنها چیزی را عوض نمی‌کند بلکه خود امتداد خشونت استعماری می‌شود.

حماد در کتاب بازشناختن غریبه ارزش شناختی و اخلاقی این شکل از همدلی را نفی می‌کند و به‌صراحت می‌گوید چنین موضعی «شاید نقطهٔ شروع باشد اما نقطه پایان نیست.» با این حساب، چگونه می‌شود پس از بازشناختن غریبه و درک «آشنا» بودنش در دام آن همدلی بی‌حاصل نیفتاد، به همدردی‌های زبانیِ پوچ بسنده نکرد و قصه را واقعاً پیش‌تر برد؟ حماد از همه ما می‌خواهد روایت فلسطین را با فکر کردن به این مسئله آغاز کنیم.

انتهای پیام/