خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - بهرام قربانپور: گیلان جدا از جذابیت‌های گردشگری تاریخی، دریایی، طبیعی، فرهنگی و مذهبی، به جهت تعدد موزه‌های متنوع و چند موضوعی به پایتخت موزه‌های شمال کشور معروف است.

حضور و زیست انسان نخستین و تمدن‌های متعدد در این گیلان نشانگر موقعیت خاص و پر اهمیت دیار گیل و دیلم است.

گیلان پایتخت موزه‌های شمال

یافته‌های باستان شناسی در گیلان؛ از وجود تمدن‌های ۲۳۰ هزار ساله از زیست انسان نخستین در غار دربند رشی گرفته تا تاریخ سه هزار ساله همچون مارلیک و املش، این استان را به منطقه گوهر خیز تبدیل کرده است.

از این رو آثار غنی بر جای مانده از تمدن‌های کهن و پیشینه تاریخی این سرزمین که نشانگر فرهنگ بومی منطقه است، منجر به شکل گیری موزه‌های مختلف در گیلان شده است.

اگر قصد سفر به گیلان را دارید، چنانچه خواسته باشید فقط از موزه‌های این استان بازدید کنید، دیگر فرصتی نخواهید یافت تا از اماکن گردشگری دیگر استان دیدن کنید و در طول تمام وقت سفرتان عرق در تنوع موزه‌های گیلان می‌شود.

تنها موزه زنده دنیا در رشت

از موزه مردم‌شناسی رودبار جنوبی ترین نقطه گیلان شروع می‌کنیم؛ موزه‌ای که فرهنگ، آداب و رسوم، برخی آثار و یافته‌های باستانی مکشوفه شهرستان رودبار در آن به نمایش گذاشته شده است، این موزه تازه تأسیس بوده اخیراً با حضور وزیر میراث فرهنگی به بهره‌برداری رسید.

از رودبار به سمت رشت مرکز استان حرکت می‌کنیم و نرسیده به رشت و بعد از سراوان، به تنها موزه زنده دنیا می‌رسیم؛ موزه روستایی گیلان که به اکو موزه هم معروف است.

روستاهایی که موزه شدند

در موزه میراث روستایی بناهای ۹ روستای اصیل و سنتی استان گیلان را که نمادهای معماری کهن این سرزمین در آنها آشکار است، انتخاب شده و سپس در این موزه دوباره چینی شده است.

از این تعداد روستاهای منتخب، یک مورد در جلگه شرقی استان یعنی لاهیجان و رودبنه و روستای دوم متعلق به جلگه مرکزی رشت است.

روستای سوم نیز مربوط به فومن است. در واقع تلاش شده تا بر پایه مطالعات صورت گرفته مردم شناسی این ۹ منطقه در حوزه‌های فرهنگی و معماری نشان داده شود.

در واقع موزه میراث روستایی را می‌توان نخستین اکو موزه در خصوص معرفی تاریخچه، نوع فرهنگ و زندگی مردم در فضای باز معرفی کرد. در موزه‌ی مذکور، مواردی نظیر کار، معیشت، صنایع دستی، مسکن و انواع فضاهایی که در حوزه خانوادگی وجود دارد، بازسازی شده و به نمایش در آمده است. در این موزه مردم به تماشای تاریخ و فرهنگ مردم استان گیلان می‌نشینند. و با شیوه زندگی مردم گذشته این منطقه از نزدیک آشنا می‌شوند.

موزه‌ای با ۷ دهه قدمت در رشت

موزه روستایی گیلان را با تمام زیبایی‌ها، تنوع فرهنگی و آداب و رسومش تنها می‌گذاریم و پس از مسافتی کوتاه به رشت می‌رسیم، تا از موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی این شهر بازدید کنیم؛ موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی رشت که موزه تاریخی هم به آن گفته می‌شود، در شهر رشت و در خیابان طالقانی (بیستون)، روبروی زایشگاه دکتر فامیلی واقع شده است.

ساختمان این موزه بنایی با قدمت ۷۰ ساله بوده، که در یک زیر زمین به وسعت ۷۰۰ متر مربع و با زیر بنای حدود ۵۶۰ متر مربع قرار گرفته است.

گفته شده بنای مذکور در گذشته متعلق به شخصی به نام «میرزا حسین خان کسمایی» بوده است. وی آزادی خواه، شاعر و نیز روزنامه نگاری مشهور بود. همچنین این شخص را از رجال دوره مشروطیت و نهضت جنگل نیز معرفی کرده‌اند. در حدود سال ۱۳ هجری شمسی، این بنا توسط وزارت فرهنگ و هنر وقت، خریداری شده است. آنگاه مرمت و بازسازی‌های لازم در آن صورت گرفته است.

موزه رشت پس از تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور، در اختیار مدیریت برنامه ریزی موزه‌ها و نمایشگاه‌ها قرار می‌گیرد. آنگاه در سال ۱۳۶۷ عملیات مرمت به صورت اساسی در آن صورت گرفته و سپس بازگشایی می‌گردد.

این موزه دارای دو بخش مردم شناسی و باستان شناسی می‌باشد. غرفه‌های مربوط به بخش مردم شناسی در طبقه‌ی اول ساختمان قرار دارند. در آغاز ورود به موزه، در جهت راست غرفه‌ای قرار دارد که در آن یک مجسمه مومی از یک مرد چوپان تالشی به صورت ایستاده و با پیراهن، جلیقه، شلوار و گیوه، در حالی که چماقی به دست گرفته مشاهده می‌شود.

همچنین پیر مردی چانچو به دست (چانچو چوبی بوده که بر دوش می‌نهادند.) که برای فروش مرغ و تخم مرغ‌های خود به شهر آمده بود، در کنار مرد چوپان رؤیت می‌شود.

همچنین مجسمه زنان و مردان دیگر با مشاغل حی دوران اسلامی، سکه‌ها، زیور آلات و ….. از جمله آثار هنری به نمایش گذاشته شده در این موزه به شمار می آیند.

موزه‌ای درس‌آموز

در همان حوالی موزه تاریخی رشت، موزه دیگری است که روح انسان را با معرفت الهی آشنا می‌کند به اتفاق هم به موزه شهدای دفاع مقدس گیلان در محله پیرسرای رشت می‌رویم، جایی که به محض ورود در آن تمام بدنت مور مور می‌شود، تمام خاطرات داشته و نداشته از جنگ و جبهه پیش چشمانت رژه می‌رود، از هر طرف صدای تیر و ترکش بلند است.

از تسبیح لاجوردی برادر محمد گرفته تا مهر و قرآن جیبی علیرضا و پوتین‌های زخمی رضا، فضای روحانی و معنوی خاصی به این ساختمان قدیمی بخشیده است.

وقتی جنگ را به موزه می‌بریم

از فضای روح‌بخش و دفاع مقدسی موزه شهدا خارج می‌شویم و به شهر بندری انزلی می‌رویم تا شما را با واژه جنگ ملموسانه آشنا کنیم؛ موزه نظامی انزلی که به کاخ میان پشته هم معروف است از جمله موزه‌های خاص گیلان است که طرفداران زیادی دارد و همیشه مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد.

این کاخ موزه نظامی در شهرستان انزلی، در منطقه‌ای میان پشته و مابین دو پل انزلی و غازیان در محوطه‌ای نسبتاً وسیع واقع شده است.

کاخ میان پشته انزلی، یکی از کاخ‌های رضاشاه پهلوی بود که به جهت تفریح و استراحت شخص شاه مورد استفاده قرار می‌گرفت. مساحت کلی زمین این کاخ حدود ۱۰۳ هزار متر مربع بوده و زیر بنای دو طبقه‌ی آن حدود ۱۱۶۸ متر مربع است.

کاخ مذکور دارای ۱۱ اتاق، یک سالن پذیرایی، چهار سرویس حمام و دستشویی است. سقف همه اتاق‌های کاخ از بتن آرمه و روی آنها از داخل اتاق‌ها دارای تزئینات زیبای گچبری است. حاشیه اتصال دیوارها نیز دارای تزئینات مجسمه گچی هستند.

در اتاق‌های کاخ، لوسترهای زیبای کریستالی آویزان است. در سرسرا نیز لوستر بزرگ ۶۰ شاخه کریستالی که دارای زنجیری است، آویزان شده است.

این عمارت سپید که در میان درختان نارنج، سرو و کاج همراه با پنجره‌های زیبایش جلوه گری می‌کند، مجموعه آثار هنری زیبا و ظریف، سلاح‌های سبک و ادوات نظامی دوران زندیه تا پهلوی، کلاه خود، سلاح‌های سبک همچون ششلول و …. را به نمایش نهاده است.

شیلات؛ موزه‌ای که متروکه است

مسیر حرکت را از انزلی، به یک شهر بندری دیگر یعنی بندر کیاشهر پی می‌گیریم تا به اتفاق هم در غم موزه متروکه شیلاتی گیلان به اندوه فرو برویم، موزه شیلات بندر کیاشهر یکی از شاهکارهای موزه در گیلان است که تجهیزات و ادوات صید و صیادی را به تصویر می‌کشد اما در طول این سال‌ها به دلیل برخی دعواهای بین دستگاهی، بدون استفاده و متروکه رها شده است.

موزه‌ای برای یک فنجان چای داغ

از بندر کیاشهر شما را به پایتخت چای کشور می برم، جایی که روح کاشف السلطنه همچنان زنده است؛ موزه تاریخ چای ایران در لاهیجان که به موزه کاشف السلطنه نیز معروف است در شهرستان لاهیجان و در انتهای خیابان کاشف السلطنه، بعد از میدانی به نام دکتر حشمت و در بین خیابان‌های شهید هاشمی نژاد و کاشف شرقی واقع شده است.

این موزه یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر لاهیجان به شمار می‌رود. مزار کاشف السلطنه بر روی تپه‌ای از مزارع چای که توسط شخص او در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی خریداری شده بود، واقع شده است. در آغاز مزار وی بنا بر حسب وصیت خودش بدون سقف و حفاظ در میان بوته‌های چای قرار گرفته بود.

اندکی بعد دو درصد از درآمد چای را جهت ساخت آرامگاهی در شأن وی اختصاص دادند. این بنا به سبک معماری غربی طراحی و ساخته شده بود. و دارای اسکلتی از بتن مسلح و نمایی از سنگ تیشه‌ای طوسی رنگ و نیز زیر بنای حدود ۵۱۲ متر مربع است.

در سال ۱۳۷۱ هجری شمسی کل این مجموعه به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار شد، و محیط ساختمانی مستطیل شکل همجوار با برج آرامگاه به احداث موزه‌ی تاریخ چای ایران اختصاص یافت. این مجموعه امروزه با داشتن ادوات، وسایل سنتی و تخصصی در خصوص چای و نیز مدارکی در ن با چگونگی فعالیت‌های شخص کاشف السلطنه همه روزه پذیرای گردشگران داخلی، خارجی و نیز بومیان منطقه است.

موزه‌هایی به وسعت قلعه رودخان تا ماسوله

از لاهیجان رهسپار فومن دیار عالمان و عارفان می‌شویم، پس از بازدید از موزه مردم‌شناسی قلعه‌رودخان مسیر حرکت را به سمت ماسوله ادامه می‌دهیم.

موزه مردم شناسی ماسوله در سال ۱۳۸۱ تأسیس شد. این موزه دارای سه بخش از مجموعه اشیا مربوط به فرهنگ مردم ماسوله است، در بخش اول اسناد و وسیله‌های مربوط به یکصد سال پیش منطقه ماسوله و اطرافش به نمایش نهاده شده است.

بخش دوم نیز دارای اسناد و وسایل مربوط به دو قرن قبلِ منطقه ماسوله و روستاهای اطراف آن است. بخش سوم موزه نیز دارای آثار چهار قرن اخیر است. اثاثیه‌ها، ابزار و آلات جنگی، صنایع دستی مختلف، وسایل شکار و …. که نشانگر سبک زندگی مردم منطقه است، در این موزه به نمایش درآمده است.

گیلان دارای موزه‌های متنوع و متعددی است که پرداختن به تک تک این موزه‌ها در این مجال نمی‌گنجد و نیازمند زمان و فضای بیشتری است.