مهشید چایچی سرپرست معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با اصول روزه داری و تغذیه صحیح از نظر طب ایرانی گفت: از دیدگاه طب ایرانی روزه داری یکی از روش‌های خوب پاکسازی بدن برای حفظ سلامتی است؛ اما اگر آداب خوردن و سبک زندگی مناسب نداشته باشیم، روزه داری هم می‌تواند موجب مشکلاتی برای سلامتی بشود. به طور کلی لازم است افراد در ماه رمضان نیز مانند همیشه غذاهایی را مصرف کنند که مناسب مزاج یعنی ویژگی‌های فردی جسمی و روانی آنها باشد.

وی ادامه داد: این کار باعث می‌شود طبیعت بدن بتواند در شرایط روزه نیز به وظیفه خود یعنی حفظ سلامتی عمل کند. به شرط اینکه آداب خوردن هم رعایت شود مثلاً در هر وعده فقط یک نوع غذا میل کنند. از پرخوری و روی هم خوری چه در وعده افطار چه در سحر خودداری کنند.

چایچی توصیه کرد: یکی دو ساعت بعد افطار هم در هر وعده خوردن میوه، از یک نوع میوه استفاده شود و از خوردن چند میوه در یک زمان اجتناب شود. یادتان باشد اثر خوب روزه در پاکسازی بدن در صورتی ظاهر خواهد شد که در فاصله بین افطار تا سحر مقدار محدودی خوراکی بخورید.

وی اظهار دشت: این کار کمک می‌کند که معده در ماه مبارک کوچک‌تر شده و گنجایش کمتری برای خوردن غذا داشته باشد. عادت به کم خوری باعث می‌شود بعد از پایان ماه مبارک رمضان نیز بتوانیم به ترک عادت‌های بد گذشته از جمله پرخوری و درهم خوری ادامه دهیم.

نکات قابل توجه در زمان افطار

سرپرست معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت گفت: ابتدا برای باز کردن روزه افراد یک استکان آب جوش، آب گرم و عسل، شیر گرم جوشیده شده با دارچین و هل یا سوپ‌های رقیق در حجم کم استفاده کنند. ترکیب چهار مغز خیسانده شده در شیرگرم همراه با یک عدد خرما یا کمی عسل برای روزه اولی‌ها و کسانی که ضعف بیشتری دارند مناسب است.

چایچی بیان کرد: با توجه به این نکته که معده خالی در زمان افطار تحمل غذای سنگین را ندارد، بنا بر این استفاده از غذاهای سبک که هضم راحت تری دارند مانند سوپ برای افطار توصیه می‌شود. یادتان باشد خوردن مایعات سرد در ابتدای باز کردن روزه، می‌تواند موجب اختلال در قدرت هضم شده و در صورت تکرار بیماری‌های گوارشی ایجاد کند. پس بهتر است افطار خود را با مایعات سرد آغاز نکنید. در صورتی که مزاج گرمی دارید و تمایل به استفاده از مایعات خنک دارید بهتر است آن را کم و جرعه جرعه بنوشید.

وی افزود: مصرف بعضی غذاها که در هنگام افطار مانند آش رشته با روغن فراوان، زولبیا بامیه، کله پاچه و سیراب شیردان متداول است اما هضم آن‌ها سخت بوده و مناسب معده روزه‌دار نیست. به جای آن می‌توانید با توجه به شرایط بدنی خود از سوپ‌ها و آش‌های سبک، حریره‌ها، مرباها و شیرینی‌های طبیعی به مقدار مناسب مثل خرما، عسل، کشمش، مویز و… استفاده کنید.

سرپرست معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت مطرح کرد: همچنین به جای استفاده از غذاهای بسیار تند و پر ادویه، شور، سرخ کرده، غذاهای خمیری مثل ماکارونی، الویه، پر سس و انواع فست‌فودها، چای پررنگ، قهوه، انواع نوشابه‌های گازدار، به تناسب مزاج خود از غذاها، شربت‌ها (سکنجبین، آب‌لیمو، بید مشک، گلاب و…) و آبمیوه‌های طبیعی (آب پرتقال شیرین و آب سیب) استفاده کنید

نکات قابل توجه در زمان سحر

چایچی اظهار داشت: بهتر است در سحری از مصرف شیرینی‌ها و خوراکی‌هایی که قندهای ساده سریع الجذب و شکر زیاد دارند خودداری کنید. این خوراکی‌ها باعث افزایش سریع ترشح انسولین و به دنبال آن افت ناگهانی قند خون می‌شوند. همچنین به جای نان‌های سفید خمیری از نان‌های سبوس‌دار یا نان کامل استفاده کنید.

وی خاطر نشان کرد: انواع خورشت‌ها حاوی سبزیجات و پلوهای مخلوط با سبزیجات برای وعده سحری مناسب هستند به شرطی که با عجله خورده نشوند. خوب جویدن نه تنها در هضم غذا و دریافت مواد مغذی آن نقش مهمی دارد بلکه به پیشگیری از یبوست هم کمک می‌کند. بنا بر این توصیه می‌شود هر لقمه را به اندازه‌ای بجوید که کاملاً با بزاق دهان مخلوط شده و به راحتی و بدون نیاز به خوردن آب در بین غذا، قورت داده شود.

رفع عطش با استفاده از این مایعات

سرپرست معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت در ادامه گفت: برای پیشگیری از تشنگی غیرطبیعی، در سحر، از خوردن غذاهای خیلی تند، شور و شیرین و نیز غذاهایی مانند کباب کوبیده و ماهی پرهیز کنید. این نوع غذاها به طور طبیعی ایجاد تشنگی می‌نمایند. برای تأمین نسبی آب بدن و کاهش تشنگی در طول روزهای ماه مبارک پیشنهاد می‌شود افراد میانسال و مسن در ابتدای سحر خاکشیر و تخم ریحان یا بالنگو با مایعات گرم مانند آب جوش، آب عسل میل کنند.

وی اذعان کرد: جوانان و گرم مزاج‌ها می‌توانند قبل از خوردن سحری مقداری سالاد کاهو با آب نارنج و لیمو یا مقداری برگ خرفه در کنار سحری میل کنند. شیر بادام یک نوشیدنی مقوی مناسب برای ایام ماه رمضان است که بهتر است یکی دو ساعت قبل از خواب میل کنند. یک استکان آب، یک قاشق عسل، و ده عدد بادام درختی پوست کنده را در مخلوط کن بریزید، نوشیدنی شیری رنگ حاصل همان شیر بادام است. علاوه بر این بعد از افطار تا یک ساعت قبل از خواب نوشیدن دم‌نوش‌هایی مانند دم‌نوش گل سرخ، سیب، به، به لیمو، عناب، هم برای رفع تشنگی و هم برای آرامش بخشی مناسب‌اند.

آیا چایی رفع عطش می‌کند؟

چایچی مطرح کرد: چایی کمرنگ تا حدی تشنگی را رفع می‌کند؛ اما چای پررنگ خودش باعث دفع بیشتر ادرار در طول روز شده و موجب کم آبی بدن می‌شود. استفاده از میوه‌های آبدار و آب میوه طبیعی در فاصله افطار تا سحر یا سکنجبین رقیق با تخم شربتی و سایر نوشیدنی‌های لعاب‌دار برای رفع تشنگی مناسب‌تر است.

نکات برای رفع یبوست در ماه رمضان

سرپرست معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت تصریح کرد: یبوست از بیماری‌های شایع است که با توجه به مصرف کم مایعات در ماه رمضان در افراد مستعد یبوست این بیماری تشدید می‌شود. اما با اصلاح سبک زندگی در این ماه مبارک می‌توان از ایجاد و تشدید یبوست پیشگیری کرد.

وی افزود: خوب جویدن یکی از راه‌های رفع یبوست است. پس در افطار و سحر غذا را خوب بجوید. توصیه می‌شود هر لقمه را به اندازه‌ای بجوید که کاملاً با بزاق دهان مخلوط شده و به راحتی و بدون نیاز به خوردن آب در بین غذا، قورت داده شود.

چایچی متذکر شد: پیاده روی منظم روزانه به بهبود حرکات روده و دفع مناسب کمک می‌کند. بنا بر این اگر در طول روز، روزه مانع از فعالیت بدنی شما می‌شود حتماً در فاصله افطار تا سحر پیاده روی کنید.

پیشگیری از یبوست در ماه رمضان

وی اظهار داشت: برای پیشگیری از یبوست و تأمین مایعات از دست رفته بدن در فاصله افطار تا سحر مصرف کافی مایعات، میوه و سبزیجاتی مانند کاهو را از یاد نبرید. تحقیقات نشان داده مصرف میوه‌هایی مانند انجیر، آلو، کیوی و برگه‌های هلو و زردآلو در بهبود حرکات روده نقش مؤثری دارند. سبوس غلات، انواع جوانه‌ها، کدو و سبزیجاتی مانند ریحان، اسفناج، گشنیز، سالاد کاهو و هویج با آویشن و یا دارچین و روغن زیتون هم به بهبود یبوست کمک می‌کند..

چایچی ادامه داد: از زیاده روی در خوردن شیرینی، برنج سفید، غذاهای سرخ کردنی و گوشت خودداری کنید. تحقیقات نشان داده خوردن غذاهای سرخ کرده در بزرگسالان موجب تشدید یبوست در آنها می‌شود. بنا بر این بهتر است از غذاهای آب‌پز و آبکی مثل انواع خورشت و سوپ استفاده کنید.

وی افزود: خوردن انواع سوسیس کالباس، غذاهای کنسروی و غذاهای دیرهضمی مانند ماکارونی، لازانیا، و حتی آش رشته که دارای رشته‌های خمیری است در افطار مناسب نیست. در عوض از سوپ سبزیجات همراه با چاشنی آلو و تمبر هندی استفاده کنید. همچنین به جای نان‌های سفید خمیری از نان‌های سبوس‌دار و برشته استفاده کنید.

چایچی مطرح کرد: چای و نوشیدنی‌های کافئین دار را به شکل کمرنگ و رقیق استفاده کنید. این نوشیدنی‌ها اگر به صورت غلیظ و پررنگ مصرف شود موجب افزایش ادرار و کم شدن آب بدن و در نتیجه یبوست می‌شوند.

سرپرست معاونت توسعه سلامت دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت خاطر نشان کرد: اضافه کردن روغن زیتون و روغن بادام شیرین به غذا و سوپ می‌تواند به بهبود یبوست کمک کند. خوردن یک لیوان آب داغ با یک قاشق خاکشیر و کمی عسل حدود ۲۰ دقیقه قبل از سحری می‌تواند به رفع یبوست کمک کند.