خبرگزاری مهر - گروه سلامت: چهارشنبه‌سوری جشنی شاد و کهن است که مردم با روشن کردن آتش، شادی و هیجان را تجربه می‌کنند. اما بی‌توجهی به نکات ایمنی می‌تواند این شب خاطره‌انگیز را به حادثه‌ای تلخ تبدیل کند. استفاده از مواد محترقه خطرناک، بی‌احتیاطی در روشن کردن آتش‌های بزرگ و عدم رعایت فاصله ایمن از آن‌ها می‌تواند باعث سوختگی، آسیب‌های جدی و حتی خسارات مالی شود.‌

از این رو با سعید مهر سروش، معاون پژوهشی و آموزشی سازمان اورژانس تهران به گفتگو پرداختیم.

درباره چهارشنبه سوری و اقدامات ایمنی بگویید.

چهارشنبه‌سوری به عنوان یکی از رسوم کهن ایرانی، فرصتی برای شادی و نشاط پیش از آغاز سال نو است. اما متأسفانه این آئین سنتی در سال‌های اخیر با استفاده از مواد محترقه خطرناک، به تهدیدی برای سلامت افراد، به‌ویژه نوجوانان و جوانان تبدیل شده است.

افزایش حوادث در گروه‌های سنی پایین

طبق آمارهای اخیر، عمده افراد آسیب‌دیده در حوادث چهارشنبه‌سوری بین ۱۸ تا ۱۹ سال سن دارند؛ سنی که افراد در آستانه ورود به دانشگاه، ازدواج و آینده‌ای پربار قرار دارند. متأسفانه هر ساله تعداد زیادی از این جوانان دچار سوختگی‌های شدید، قطع عضو و حتی فوت می‌شوند، که این امر نه‌تنها زندگی فرد، بلکه خانواده او را نیز تحت تأثیر غم و اندوه شدید قرار می‌دهد.

خانواده‌ها در این ایام نقش مهمی در کنترل رفتار فرزندان خود دارند. لازم است والدین بر رفت‌وآمدها، پول توجیبی و فعالیت‌های نوجوانان خود نظارت بیشتری داشته باشند و به آنها در مورد خطرات استفاده از مواد محترقه، به‌ویژه مواد دست‌ساز، هشدار دهند. متأسفانه نگهداری و تهیه این مواد در برخی منازل، خود می‌تواند خطرات بزرگی ایجاد کند.

اقدامات پیشگیرانه اورژانس در چه مسیری است؟

اورژانس استان تهران نیز در راستای مسئولیت‌های خود، برنامه‌های آموزشی متعددی را در مدارس، فضای مجازی و رسانه‌ها اجرا کرده است. هدف از این آموزش‌ها، افزایش آگاهی عمومی و کاهش آمار حوادث مرتبط با چهارشنبه‌سوری است. رسانه‌ها، از جمله صداوسیما و خبرگزاری‌ها، نیز نقش مؤثری در اطلاع‌رسانی ایفا می‌کنند.

اقدامات اولیه در مواجهه با مصدومان چیست؟

در صورت وقوع سوختگی، رعایت چند نکته حیاتی می‌تواند از شدت آسیب بکاهد و در ابتدا اطمینان حاصل کنید که محیط اطراف ایمن است تا از بروز آسیب بیشتر جلوگیری شود و عضو آسیب‌دیده را سریعاً خنک کنید. برای سوختگی‌های حرارتی، بهتر است ناحیه سوخته را با آب خنک (نه خیلی سرد) به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه شستشو دهید.

همچنین در صورت نیاز، با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید. لازم به ذکر است که تماس با اورژانس همیشه منجر به اعزام آمبولانس نمی‌شود، اما مشاوره‌های تلفنی کارشناسان می‌تواند در مدیریت شرایط کمک‌کننده باشد و از پانسما را مستقیم روی محل سوختگی خودداری کنید، زیرا ممکن است به بافت‌های آسیب‌دیده صدمه بیشتری وارد کند.

نقش کلیدی خانواده‌ها در پیشگیری از حوادث را بگویید

والدین باید بر رفتار و رفت‌وآمد فرزندان خود نظارت داشته باشند، میزان پول توجیبی آن‌ها را کنترل کنند و درباره خطرات مواد محترقه، به‌ویژه مواد دست‌ساز، آگاهی دهند. نگهداری این مواد در خانه بسیار خطرناک است و می‌تواند موجب وقوع حوادث ناگوار شود.

اقدامات پیشگیرانه اورژانس و آموزش‌های همگانی چه میزان تأثیر دارند؟

اورژانس استان تهران هر ساله برنامه‌های آموزشی متعددی را در مدارس، فضای مجازی و رسانه‌ها اجرا می‌کند. صداوسیما و سایر رسانه‌های خبری نیز نقش مؤثری در اطلاع‌رسانی برای کاهش حوادث دارند.

اقدامات اولیه در مواجهه با مصدومان سوختگی چیست؟

در صورت بروز سوختگی ناشی از مواد محترقه، رعایت نکاتی ضروری است و باید ایمنی شخصی رعایت شود و ابتدا اطمینان حاصل کنید که محیط اطراف ایمن است و خطری شما را تهدید نمی‌کند و همچنین خنک‌سازی عضو سوخته بسیار حائز اهمیت است و ناحیه سوخته را به مدت ۴ تا ۱۰ دقیقه زیر آب ولرم (نه سرد و نه یخ‌زده) قرار دهید و استفاده از یخ ممنوع است؛ زیرا ممکن است آسیب بافتی را تشدید کند و در صورت وجود حذف اشیای فلزی آن را خارج کنید و در صورت امکان، انگشتر، دستبند، ساعت و سایر اشیای فلزی را از ناحیه آسیب‌دیده خارج کنید تا از تشدید آسیب جلوگیری شود.

عدم استفاده از مواد سنتی نیز از دیگر نکات است که از قرار دادن موادی مانند سیب‌زمینی، آرد، خمیردندان و روغن روی سوختگی ممنوع است؛ زیرا می‌تواند موجب عفونت شود و حتی از پمادهای سوختگی در سوختگی‌های شدید استفاده نکنید، زیرا این مواد باید در مراکز درمانی برداشته شوند تا پزشک وضعیت سوختگی را بررسی کند.

پانسمان مناسب از مهم‌ترین روش‌ها است و روی ناحیه سوخته یک گاز استریل یا پارچه تمیز و خشک قرار دهید و از استفاده از پنبه، مواد مرطوب یا هرگونه روغن پرهیز کنید. در صورت عدم دسترسی به گاز استریل، یک پارچه تمیز گزینه مناسبی است؛ در صورت نیاز، با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید و اگر شرایط فرد حاد نیست، می‌توان او را به مرکز درمانی منتقل کرد.

کمک‌های اولیه برای آسیب‌های چشمی چیست؟

اگر فرد دچار آسیب چشمی شد، ابتدا شستشوی چشم را انجام دهید و چشم آسیب‌دیده را با آب تمیز و ولرم به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه بشویید و شستشو باید از داخل به خارج باشد تا آلودگی وارد چشم نشود و هر دو چشم را با یک گاز استریل یا پارچه تمیز ببندید؛ این کار مانع از حرکت چشم آسیب‌دیده هنگام حرکت چشم سالم می‌شود و از دستکاری چشم پرهیز کنید و از فشار دادن، مالیدن یا استفاده از مواد غیرپزشکی بر روی چشم خودداری کنید. فرد آسیب‌دیده باید سریعاً توسط متخصص معاینه شود.

آسیب به رهگذران؛ خطرات ناخواسته چهارشنبه‌سوری

متأسفانه برخی از مصدومان چهارشنبه‌سوری، رهگذران بی‌گناهی هستند که در مسیر عبور خود قربانی انفجار مواد محترقه می‌شوند. از جمله حوادث گزارش‌شده، سقط جنین یک مادر باردار به دلیل ترکیدن یک بمب دست‌ساز در نزدیکی خودروی او بوده است. سایر آسیب‌ها شامل جراحات شدید به چشم، اندام‌های فوقانی و تحتانی، و حتی قطع عضو است.

بیشترین آسیب‌های چهارشنبه‌سوری در چه ناحیه‌ای است؟

طبق آمار، بیشترین آسیب‌ها در ناحیه چشم، دست و صورت رخ می‌دهد. سوختگی‌های حرارتی ناشی از تماس مستقیم با مواد محترقه و انفجاری، اصلی‌ترین علت این جراحات هستند.

اقدامات در مواجهه با فردی که در حال سوختن است

برخلاف توصیه‌های قدیمی مبنی بر غلت زدن روی زمین، امروزه توصیه می‌شود که فرد به‌سرعت بنشیند و برای خاموش کردن شعله، یک پتو یا پارچه ضخیم روی فرد انداخته شود تا اکسیژن به آتش نرسد و پس از خاموش شدن شعله، ناحیه سوخته با آب معمولی خنک شود.

از حملات به نیروهای امدادی در چهارشنبه‌سوری بگویید

متأسفانه هرساله تعدادی از مصدومان، نیروهای امدادی ازجمله اورژانس، آتش‌نشانی و پلیس هستند. برخی افراد، به دلیل هیجان یا شوخی‌های خطرناک، اقدام به پرتاب ترقه به سمت آمبولانس‌ها و خودروهای امدادی می‌کنند که در برخی موارد باعث مصدومیت نیروهای امدادی و حتی از کار افتادن آمبولانس‌ها می‌شود.