با تولد هر نوزاد، والدین با چالش‌ های مختلفی روبرو می شوند که یکی از شایع‌ ترین آنها زردی نوزاد است. این وضعیت که با تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم نوزاد به رنگ زرد مشخص می‌ شود، نگرانی‌ هایی را برای والدین به همراه دارد. اما آیا زردی نوزاد خطرناک است و  واقعا چه زمانی باید نگران شد؟ زردی نوزاد معمولا یک فرآیند طبیعی و گذرا است که در بیشتر موارد بدون عوارض جدی بهبود می‌ یابد، اما آگاهی از علل، علائم و روش‌ های درمان آن برای هر والدی ضروری است. این مقاله به بررسی همه جنبه‌ های زردی نوزاد می‌ پردازد تا اطلاعات جامعی در اختیار والدین قرار دهد.

زردی نوزاد چیست؟

زردی نوزاد یا یرقان نوزادی به تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم نوزاد به رنگ زرد گفته می‌ شود که به دلیل افزایش سطح بیلی‌ روبین در خون رخ می‌ دهد. بیلی‌ روبین ماده‌ زردرنگی است که از شکستن گلبول‌ های قرمز خون تولید می‌ شود و معمولا توسط کبد پردازش و از طریق مدفوع دفع می‌ گردد.

تاثیر زردی نوزاد بر سفیدی چشم و پوست

علل زردی نوزاد

عوامل مختلفی باعث ایجاد زردی در نوزادان می شوند:

• کبد نابالغ: کبد نوزاد هنوز توانایی کامل برای پردازش و دفع بیلی‌ روبین را ندارد.
• تخریب گلبول‌ های قرمز: نوزادان گلبول‌ های قرمز بیشتری دارند که پس از تولد به سرعت تجزیه می‌ شوند.
• ناسازگاری خونی: ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد می‌ تواند منجر به تخریب بیشتر گلبول‌ های قرمز شود.
• زایمان زودرس: نوزادان نارس بیشتر مستعد ابتلا به زردی هستند.
• مشکلات شیردهی: کاهش دریافت شیر می‌ تواند باعث افزایش سطح بیلی‌ روبین شود.

انواع زردی نوزاد

زردی فیزیولوژیک

زردی فیزیولوژیک شایع‌ ترین نوع زردی نوزاد است که معمولا ۲ تا ۴ روز پس از تولد ظاهر می‌ شود و معمولا تا دو هفته برطرف می‌ گردد.

زردی ناشی از شیر مادر

زردی ناشی از شیر مادر در هفته اول تا دوم پس از تولد ظاهر می‌ شود و ممکن است تا چند هفته ادامه یابد.

زردی پاتولوژیک

زردی پاتولوژیک به دلیل ناسازگاری خونی، عفونت یا مشکلات کبدی ایجاد می شود و نیاز به توجه فوری پزشکی دارد.

علائم زردی نوزاد

• زرد شدن پوست، ابتدا در صورت و سپس گسترش آن به سینه، شکم و پا ها
• زرد شدن سفیدی چشم‌ ها
• خواب‌ آلودگی بیش از حد نوزاد
• کاهش اشتها و دشواری در تغذیه
• گریه‌ های ضعیف و بی‌ حالی
• ادرار تیره و مدفوع کم‌ رنگ

زردی نوزاد چقدر طول می‌ کشد؟

مدت زمان زردی نوزاد به نوع آن بستگی دارد. در اکثر موارد، زردی فیزیولوژیک معمولا ۲ تا ۴ روز پس از تولد ظاهر می‌ شود و تا ۱۰ تا ۱۴ روز برطرف می‌ گردد. زردی ناشی از شیر مادر ممکن است از ۳ تا ۱۲ هفته ادامه یابد. اگر زردی بیش از دو هفته طول بکشد یا شدت آن افزایش یابد، حتما باید با پزشک متخصص اطفال مشورت کرد.

آیا زردی نوزاد خطرناک است؟

در اکثر موارد، زردی نوزاد بی‌ خطر است و خود به خود بهبود می‌ یابد. اما اگر سطح بیلی‌ روبین بسیار بالا باشد و درمان نشود، می‌ تواند باعث آسیب مغزی (کرنیکتروس) شود. علائم هشدار دهنده شامل خواب‌ آلودگی شدید، بی‌ اشتهایی، گریه با صدای بلند و غیر عادی، و قوس زدن کمر نوزاد است. در صورت مشاهده این علائم، باید فورا به پزشک متخصص اطفال مراجعه کرد.

تشخیص زردی نوزاد

پزشک با معاینه فیزیکی و آزمایش خون سطح بیلی‌ روبین را اندازه‌گیری می‌ کند. همچنین ممکن است از دستگاه بیلی‌ روبین‌ متر که به صورت غیر تهاجمی روی پوست نوزاد قرار می‌ گیرد، استفاده شود.

درمان زردی نوزاد

استفاده از دستگاه فتوتراپی (نوردرمانی)

دستگاه فتوتراپی با نور مخصوص ۴۶۰ تا ۴۹۰ نانومتر به تجزیه و دفع بیلی‌ روبین کمک می‌ کند. برخلاف تصور رایج، لامپ‌ های مهتابی معمولی چنین اثری ندارند و ممکن است باعث گرمازدگی و کم‌ آبی نوزاد شوند. برای درمان زردی نوزاد، فقط از دستگاه های فتوتراپی استاندارد و تحت نظر پزشک متخصص کودکان و نوزادان استفاده کنید.

نوزاد تحت درمان با دستگاه فتوتراپی

شیردهی مکرر

تغذیه مداوم به دفع بیلی‌ روبین از طریق مدفوع کمک می‌ کند.

تعویض خون

در موارد شدید که سطح بیلی‌ روبین بسیار بالاست، ممکن است تعویض خون ضروری باشد.

عوارض زردی نوزاد

اگر زردی شدید درمان نشود، می‌ تواند منجر به کرنیکتروس (آسیب مغزی) شود که عوارض زیر را به همراه خواهد داشت:

• کاهش شنوایی
• اختلالات حرکتی
• مشکلات یادگیری
• تشنج

پیشگیری از زردی نوزاد

• شیردهی منظم و مکرر
• معاینات پزشکی منظم در روز های اول تولد
• شناسایی و درمان ناسازگاری‌ های خونی 
• تغذیه مناسب نوزاد

در موارد ناسازگاری خونی، تزریق آمپول روگام در دوران بارداری به مادر (برای جلوگیری از تولید آنتی‌ بادی علیه گلبول‌ های قرمز نوزاد) توصیه می شود.

مشاوره با پزشک اطفال

برای اطمینان از سلامت نوزاد خود، مشاوره با پزشک متخصص کودکان بسیار اهمیت دارد. با استفاده از خدمات مشاوره تلفنی دکتر فرناز محامدی متخصص کودکان و نوزادان شما می توانید بدون نیاز به مراجعه حضوری، سؤالات خود را در مورد زردی نوزاد و سایر مسائل مربوط به سلامت نوزادتان مطرح کنید. برای استفاده از خدمات مشاوره تلفنی اطفال، به وبسایت دکتر فرناز محامدی متخصص اطفال مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

زردی نوزاد یکی از شایع‌ ترین مشکلات دوران نوزادی است که در بیشتر موارد، خود به خود بهبود می‌ یابد. با این حال، آگاهی از علائم هشدار دهنده و مراجعه به موقع به پزشک می‌ تواند از بروز عوارض جدی پیشگیری کند. به یاد داشته باشید که مدت زمان طول کشیدن زردی نوزاد به نوع آن بستگی دارد و خطرناک بودن آن به شدت و سرعت درمان بستگی دارد. با مراقبت و پیگیری به موقع، می‌ توانید از سلامت نوزاد خود اطمینان حاصل کنید. مطالب این مقاله برگرفته از وبسایت دکتر فرناز محامدی متخصص کودکان و نوزادان است که با هدف آگاهی‌ بخشی به والدین تهیه شده است.