‌خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: دیدار تاریخی دهم اسفندماه «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا و «جی دی ونس» معاون او با «ولودیمیر زلنسکی» رئیس جمهوری اوکراین در کاخ سفید به مشاجره تند میان آنها در برابر رسانه‌های جهان تبدیل شد و ترامپ و معاونش، مهمان خود را تحقیر کردند.

در این دیدار، رئیس جمهوری آمریکا بارها در مقابل خبرنگاران در دفتر ریاست جمهوری بر سر زلنسکی فریاد زد. رئیس جمهوری آمریکا، نظرات زلنسکی را «بی‌احترامی» خواند و سپس او را تهدید کرد و گفت: اگر سلاح‌های ما نبود، این جنگ خیلی زود پایان می‌یافت. یا باید توافق کنید یا ما دیگر دخالت نمی‌کنیم. نیروی کافی ندارید، نمی‌توانید به ما بگویید که آتش بس می‌خواهید یا نه. در پی این مشاجره که حتی لباس پوشیدن زلنسکی از سوی خبرنگاران مورد سخره قرار گرفت، ترامپ، رئیس جمهور اوکراین و هیئت همراه وی را از کاخ سفید اخراج کرد.

در همین ارتباط حساب کاربری رهبر معظم انقلاب در شبکه ایکس بخشی از بیانات پیشین ایشان را به زبان اوکراینی توئیت زد: «عبرت اول در قضیه اوکراین این است که پشتیبانی قدرت های غربی از کشورها و دولت هایی که دست‌نشانده‌ آنها هستند، یک سراب است، واقعیّت ندارد؛ این را همه‌ دولت ها بدانند. آن دولت هایی که پشت‌گرمی‌شان به آمریکا و به اروپا است، ببینند وضع امروز اوکراین و دیروز افغانستان را.»

حال این پرسش به ذهن می‌رسد که به راستی چگونه غرب با محوریت آمریکا باعث فرورفتن اوکراین در باتلاقی سه ساله شد و اینک در انظار عمومی، پشت آن را خالی و رئیس جمهور آن را تحقیر و از کاخ سفید اخراج می‌کند؟

پروژه هدفمند آمریکا برای وارد کردن اوکراین به جنگ

پس از تصرف شبه‌جزیره کریمه توسط روسیه در سال ۲۰۱۴، آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو سیاست حمایت گسترده از اوکراین را در پیش گرفتند. این حمایت‌ها شامل کمک‌های مالی، نظامی، تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه و اقدامات دیپلماتیک برای تقویت جایگاه اوکراین در سطح بین‌المللی بود.

الف. کمک‌های مالی

آمریکا در سال ۲۰۱۵ یک بسته کمک ۲ میلیارد دلاری شامل وام‌های تضمینی به اوکراین ارائه کرد. در سال ۲۰۱۶، کنگره آمریکا ۳۳۵ میلیون دلار کمک نظامی برای تقویت ارتش اوکراین تصویب کرد. در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸، کمک‌های مالی به بیش از ۱ میلیارد دلار رسید که شامل تجهیزات نظامی و کمک‌های بشردوستانه بود.

اتحادیه اروپا نیز از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ بیش از ۱۷ میلیارد یورو کمک مالی، اقتصادی و توسعه‌ای در قالب وام‌ها و کمک‌های بلاعوض به اوکراین اختصاص داد. همچنین، کمک‌های فنی و آموزشی برای نهادهای دولتی اوکراین به منظور اصلاحات سیاسی و اقتصادی ارائه شد. پروژه‌های زیرساختی و انرژی با حمایت مالی اتحادیه اروپا اجرا شد تا وابستگی اوکراین به منابع انرژی روسیه کاهش یابد.

ب. کمک‌های نظامی

آمریکا ارسال تجهیزات نظامی شامل خودروهای زرهی، سیستم‌های ارتباطی، رادارهای ضدتوپخانه، تسلیحات سبک و موشک‌های ضدتانک را از سال ۲۰۱۵ آغاز کرد. دولت ترامپ در سال ۲۰۱۹ با ارائه ۲۵۰ میلیون دلار کمک نظامی، از جمله تحویل موشک‌های ضدتانک جاولین، حمایت از اوکراین را گسترش داد. در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، کمک‌های نظامی آمریکا افزایش یافت و شامل ارسال تسلیحات بیشتر، آموزش نیروهای اوکراینی و کمک‌های مالی برای اصلاحات دفاعی شد. در سال ۲۰۲۱، بسته کمک نظامی ۲۷۵ میلیون دلاری تصویب شد که شامل تجهیزات دفاعی جدید و تقویت توان سایبری اوکراین بود.

ناتو نیز در سال ۲۰۱۶ برنامه آموزش نیروهای اوکراینی را با مشارکت مربیان نظامی از کشورهای عضو آغاز کرد. تجهیزات ارتباطی و لجستیکی برای ارتش اوکراین فراهم شد و همکاری‌های اطلاعاتی و برنامه‌های اصلاح ساختار دفاعی اوکراین تقویت شد.

ج. تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه

آمریکا و اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۴ تحریم‌های اقتصادی و بانکی علیه روسیه وضع کردند که در سال‌های بعد گسترش یافت. این تحریم‌ها شامل محدودیت در صادرات فناوری‌های نفت و گاز، مسدود کردن دارایی‌های روسیه در غرب و محدودیت‌های مالی علیه شرکت‌های روسی بود. این تحریم‌ها فشار اقتصادی قابل توجهی به روسیه وارد کرد اما به خاطر تحریک مداوم اوکراین از سوی غرب با ابزارهای گوناگون، مانع از آغاز جنگ توسط روسیه نشد.

د. وعده‌های سیاسی و دیپلماتیک؛ از عضویت در ناتو تا الحاق به اتحادیه اروپا

آمریکا و ناتو در سال ۲۰۱۸ حمایت خود را از عضویت احتمالی اوکراین در ناتو اعلام کردند؛ هرچند که این روند به طور رسمی انجام نشد. توافق‌نامه‌های اقتصادی و امنیتی بین اوکراین و اتحادیه اروپا تقویت شد و کمک‌های فنی و مالی برای بهبود شرایط اقتصادی اوکراین ارائه گردید. در سال ۲۰۲۱، نشست‌های دیپلماتیک متعددی بین رهبران آمریکا، اروپا و اوکراین برگزار شد که در آنها حمایت از تمامیت ارضی اوکراین مورد تأکید قرار گرفت. افزون بر آن، سران بروکسل نیز وعده الحاق به اتحادیه اروپا را به اوکراین دادند؛ رویایی که آن هم مانند عضویت در ناتو، محقق نشد.

هزینه اعتماد به آمریکا برای اوکراین و زلنسکی

یکی از نتایج اعتماد به حمایت آمریکا و دلخوش بودن به وعده‌های غرب، همان تحقیری بود که چند روز پیش در مقابل رسانه‌های جهان در کاخ سفید اتفاق افتاد وحتی مقامات آمریکایی اینک در پی کنار گذاشتن زلنسکی از قدرت هستند.

ضمن اینکه اوکراین به عنوان یک طرف جنگ حتی در مذاکرات صلحی که بین آمریکا و روسیه در ریاض و استانبول برگزار شد، دعوت نشد؛ مذاکراتی که از نگاه ناظران اگرچه دوجانبه و با هدف ازسرگیری روابط واشنگتن-مسکو اعلام شده اما بی‌تردید به سرنوشت جنگ اوکراین نیز گره خورده‌است و برخی معتقدند بخشی از سرزمین اوکراین که اینک در تصرف مسکو است در نهایت به روسیه منضم خواهد شد.

بدون شک قضیه به همین جا ختم نمی‌شود و ذخایر طبیعی و منابع معدنی آن بخش از خاک اوکراین که به روسیه منضم نمی‌شود، از سوی آمریکا با توافق معدنی جدید ترامپ به یغما می‌رود. بر پایه این قرار داد، اوکراین ۵۰۰ میلیارد دلار مواد خام حیاتی به آمریکا خواهد داد.

بر پایه مقاله‌ای که «هانا لیونتسوا» رئیس انجمن زمین شناسان اوکراین در سال ۲۰۲۲ منتشر کرد، این کشور دارای حدود ۵ درصد از منابع معدنی جهان است. البته با تصرف حدود ۱۸ درصد از خاک اوکراین توسط روسیه، اینک برخی از این معادن در کنترل مسکو قرار دارند. مواد معدنی و عناصر نادر خاکی که تا پیش از جنگ بیش از ۱۱ تریلیون دلار برآورد می‌شد، در صنایع مختلفی از جمله تلفن‌های همراه، خودروهای برقی، سامانه‌های موشکی، تجهیزات الکترونیکی، انرژی‌های تجدیدپذیر، صنایع دفاعی و حوزه بهداشت و سلامت کاربرد دارند.

بر اساس داده‌های اوکراین که چندی پیش خبرگزاری «رویترز» به آنها اشاره کرده‌است، این کشور ذخایر ۲۲ از ۳۴ ماده معدنی که توسط اتحادیه اروپا به عنوان حیاتی شناخته شده‌اند را در اختیار دارد، از جمله خاک‌های کمیاب مانند لانتانیم، سریم، نئودیمیم، اربیوم و ایتریم.

بنابراین اوکراین به دلیل موقعیت زمین‌شناسی خود، دارای منابع معدنی فراوان شامل فلزات نادر، انرژی‌های فسیلی و مواد اولیه مورد نیاز صنایع تکنولوژی، دفاعی و تولید انرژی است که عبارتند از تیتانیوم، لیتیوم، اورانیوم، گرافیت، زغال‌سنگ و گاز طبیعی.

اگرچه این توافق معدنی بین آمریکا و اوکراین آن روز به خاطر تنش لفظی در کاخ سفید امضا نشد اما به احتمال زیاد به زودی از سوی دو طرف امضا می‌شود. آمریکا بعد از آن رخداد، برای تسلیم زلنسکی مقابل خواسته‌های خود به قطع کمک‌های نظامی و اطلاعاتی آمریکا به اوکراین اقدام کرده‌است و بی‌تردید با تداوم فشارها، زلنسکی را پای میزی می‌کشاند تا او تمام منابع معدنی کشور جنگ زده خود را دو دستی به متحد دیرینه تقدیم کند.