کاهش قدرت خرید مردم، افت تقاضا و ترجیح سرمایه‌گذاری‌های امن‌تر مانند طلا و ارز، خودرو را از رقیب دیرینه‌اش، دلار عقب انداخته و بازار را در سراشیبی رکود فرو برده است.

اقتصاد ایران سال‌هاست که میزبان تلاطم نوسانات ارزی است و در این میان، بازار خودرو به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی اقتصاد کشور، همواره رابطه‌ای تنگاتنگ با نرخ دلار داشته است.

افزایش قیمت دلار، چه در بازار آزاد و چه در نرخ‌های رسمی، به‌سرعت خود را در قیمت‌گذاری خودروها نشان می‌داد. از خودروهای داخلی گرفته تا مدل‌های وارداتی، هر موج گرانی ارز با صعود قیمت‌ها در نمایشگاه‌ها و کارخانه‌ها همراه می‌شد. اما اکنون به‌نظر می‌رسد این الگوی سنتی در حال فروپاشی است.

کارشناسان معتقدند کاهش قدرت خرید مردم اصلی‌ترین دلیل این تغییر مسیر است. در سال‌های اخیر، تورم افسارگسیخته و افزایش هزینه‌های زندگی، توان مالی خانوارها را به‌شدت تحلیل برده است. اگر در گذشته خرید خودرو برای بسیاری از خانواده‌ها یک نیاز ضروری یا حتی یک سرمایه‌گذاری محسوب می‌شد، امروز این کالای پرطرفدار به‌محصولی لوکس و دست‌نیافتنی تبدیل شده است. کارشناسان بر این باورند که وقتی درآمد مردم با هزینه‌های روزمره همخوانی ندارد، خرید خودرو به اولویت چندم تبدیل می‌شود. این افت تقاضا مستقیما روی قیمت‌ها اثر گذاشته و مانع از همگامی آن با نرخ ارز شده است.

آمارها نیز این ادعا را تایید می‌کنند. در ماه‌های اخیر، با وجود جهش‌های مقطعی نرخ ارز در بازار آزاد، قیمت خودروها نه‌تنها متناسب با این افزایش رشد نکرده، بلکه در برخی موارد حتی کاهش‌هایی را هم تجربه کرده است. به‌عنوان مثال، خودروهای داخلی که در سال‌های گذشته با هر نوسان ارزی، میلیون‌ها تومان به قیمت‌شان اضافه می‌شد، اکنون با ثبات نسبی یا افت تقاضا روبه‌رو شده‌اند. خودروهای خارجی نیز که زمانی به دلیل محدودیت واردات و تقاضای بالا، قیمت‌هایی نجومی پیدا کرده بودند، حالا خریدار چندانی ندارند.

اما این تنها کاهش قدرت خرید نیست که بازار خودرو را تحت‌تاثیر قرار داده است. ناپایداری اقتصادی و نگرانی از آینده نیز نقش مهمی در این تحول ایفا می‌کند. با تحولات سیاسی اخیر در سطح بین‌المللی، مردم ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به سمت دارایی‌های امن‌تر مانند طلا و ارز هدایت کنند.

طلا به‌عنوان پناهگاهی سنتی در برابر تورم و دلار به‌عنوان ارزی که همیشه در ایران تقاضای بالایی داشته، حالا جذابیت بیشتری نسبت به‌خودرو پیدا کرده‌اند. کارشناسان در این راستا باور دارند که خودرو دیگر نقدشوندگی سابق را ندارد. مردم می‌خواهند دارایی‌هایی داشته باشند که بتوانند سریع آن را تبدیل به‌پول کنند یا ارزش آن را حفظ کنند که خودرو در این معادله بازنده است.

این وضعیت می‌تواند فرصتی برای اصلاح ساختار بازار خودرو باشد. کاهش وابستگی قیمت‌ها به دلار و حرکت به‌سمت واقعی‌تر شدن عرضه و تقاضا، شاید بتواند در بلندمدت به‌نفع مصرف‌کنندگان تمام شود، اما در کوتاه‌مدت، آن‌چه مشهود است، سردی بی‌سابقه‌ای است که بر بازار خودرو سایه انداخته؛ بازاری که زمانی موتور محرکی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شد، اما حالا از نفس افتاده است.

نوسان قیمت در بازار خودروهای داخلی و مونتاژی

برخی خودروهای داخلی روز گذشته رشد بهای یک تا ۱۰ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که سورن پلاس با موتور XU۷P (۱۴۰۳) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش ۸۰۸ میلیون‌تومان، پارس سال سفارشی ELX (دریچه‌برقی) (۱۴۰۳) با ۹ میلیون‌تومان افزایش ۸۸۹ میلیون‌تومان، سهند تیپ G (۱۴۰۳) با ۷ میلیون‌تومان افزایش ۶۷۸ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ پانوراما ارتقا یافته (۱۴۰۳) با ۶ میلیون‌تومان افزایش ۸۹۶ میلیون‌تومان، نیسان دوگانه آپشنال (دریچه‌سیمی) (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان افزایش ۸۰۵ میلیون‌تومان و شاهین (سانروف و ESP) (۱۴۰۳) با ۴ میلیون‌تومان افزایش ۸۹۵ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.

همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای ۱۰ تا ۳۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که قیمت فونیکس تیگو ۸ پرو پلاگین هیبرید (۱۴۰۳) با ۳۰ میلیون‌تومان افزایش به ۳ ‌میلیارد و ۲۸۰ میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (۱۴۰۳) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ ‌میلیارد و ۴۷۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی T۸ (۱۴۰۳) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش به‌یک‌میلیارد و ۸۳۰ میلیون‌تومان و فیدلیتی پرستیژ ۵ نفره (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش به ۲ ‌میلیارد و ۷۷۵ میلیون‌تومان رسید.

در گروه خودروهای وارداتی نیز شاهد افت قیمت ۵۰ میلیون‌تومانی و رشد بهای ۲۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که فیات ۵۰۰ (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون‌تومان و نیسان ترا ۲۰۰۰ سی‌سی توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش ۴ میلیارد و ۱۰۰ میلیون‌تومان اعلام قیمت شدند. از طرفی ارزش تویوتا لوین هیبرید (۲۰۲۳) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ میلیارد و ۸۵۰ میلیون‌تومان رسید.