خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- صمیم ارزانی*: استان هرمزگان این روزها با چالشی سخت دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ زمین‌هایش در آستانه فرونشست هستند و آب‌های زیرزمینی روزبه‌روز شورتر می‌شوند.

فرونشست زمین در مناطقی مانند میناب و جاسک به بیش از ۱۰ سانتی‌متر در سال رسیده؛ پدیده‌ای که ترک‌خوردگی خانه‌ها، نابودی زمین‌های کشاورزی و شور شدن چاه‌ها را به دنبال داشته است.

کارشناسان هشدار می‌دهند اگر این روند ادامه یابد، بخشی از دشت‌های هرمزگان تا چند دهه آینده به بیابانی غیرقابل سکونت تبدیل خواهد شد.

اما در میان این تاریکی، یک راهکار سبز خودنمایی می‌کند: کاشت آلوئه‌ورا با الگویی الهام گرفته از مکزیک.

مکزیک، دومین تولیدکننده بزرگ آلوئه‌ورا در جهان، سال‌هاست با روش‌هایی ساده اما هوشمندانه، کشت این گیاه را در مناطق خشک و خاک‌های شور توسعه داده است. تجربه آن‌ها نشان می‌دهد آلوئه‌ورا نه تنها با آب کم و خاک فقیر سازگار است، بلکه ریشه‌های عمیقش خاک را تثبیت و از فرسایش جلوگیری می‌کند. اما کلید موفقیت مکزیک تنها در کشت این گیاه نیست؛ بلکه در همکاری بین تعاونی‌های کشاورزی، بخش خصوصی و دولت است. تعاونی‌هایی متشکل از کشاورزان خرد، با یکپارچه‌سازی زمین‌ها و خرید تجهیزات پیشرفته آبیاری، هزینه‌ها را کاهش می‌دهند و از طرفی با عقد قراردادهای تضمینی با شرکت‌های فرآوری، محصولات خود را با قیمتی منصفانه به بازارهای جهانی می‌رسانند. در این میان، دولت نیز با وام‌های کم‌بهره و معافیت‌های مالیاتی، چرخ این همکاری را روغن‌کاری می‌کند.

حالا هرمزگان می‌تواند از این الگو برای نجات خود استفاده کند. کشت آلوئه‌ورا در این استان، علاوه بر مهار فرونشست زمین، معادلات اقتصادی را نیز تغییر می‌دهد. هر هکتار آلوئه‌ورا تا ۲۰ تن محصول در سال می‌دهد که در صنایع دارویی، آرایشی و غذایی به ارزش افزوده بالایی تبدیل می‌شود. یک تعاونی محلی در مکزیک با ۲۰۰ کشاورز، سالانه ۵۰۰ تن ژل آلوئه‌ورا به اروپا صادر می‌کند و برای هزاران نفر شغل ایجاد کرده است. این موفقیت در هرمزگان نیز دور از دسترس نیست؛ جایی که کشاورزان می‌توانند با جایگزینی محصولات پرآب مانند هندوانه با آلوئه‌ورا، درآمد خود را تا ۱۰ برابر افزایش دهند و هم‌زمان، فشار بر منابع آب زیرزمینی را کاهش دهند.

اما پیامدهای اجتماعی این طرح حتی از جنبه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی آن مهم‌تر است.

امروزه بسیاری از روستاهای هرمزگان به دلیل بیکاری و کمبود امکانات، خالی از سکنه شده‌اند و حاشیه‌نشینی در شهرهایی مانند بندرعباس را دامن زده‌اند. اجرای این طرح می‌تواند با ایجاد ده‌ها هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم، جوانان را در زادگاهشان نگه دارد و مهاجرت معکوس را رقم بزند. در مکزیک، روستاهایی که پیشتر با مهاجرت گسترده روبه‌رو بودند، امروز با رونق آلوئه‌ورا، نه تنها جمعیتشان تثبیت شده، بلکه مدارس و درمانگاه‌های جدیدی در آن‌ها ساخته شده است.

ایران نیز با تکیه بر اسناد بالادستی مانند قانون برنامه ششم توسعه، سند ملی سازگاری با تغییرات اقلیم و سیاست‌های کلی محیط زیست، بستر قانونی لازم برای اجرای این طرح را دارد. اعطای تسهیلات کم‌بهره به تعاونی‌ها، معافیت مالیاتی برای واحدهای فرآوری و توسعه زیرساخت‌های صادراتی در مناطق آزاد هرمزگان، می‌تواند این استان را به قطب تولید آلوئه‌ورا در خاورمیانه تبدیل کند.

آلودگی هوا، خشکسالی و فرونشست زمین، چهره بسیاری از مناطق ایران را تغییر داده است، اما داستان هرمزگان می‌تواند متفاوت باشد.

اینجا بحران‌ها نه به یک فاجعه بلکه به فرصتی برای شکوفایی تبدیل می‌شوند. آلوئه‌ورا، این گیاه ساده با برگ‌های سبز، به نمادی از امید بدل شده است. تشکیل کارگروه ویژه در استانداری هرمزگان با مشارکت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست و بخش خصوصی می‌تواند امید به احیای زمین‌های فرونشسته، امید به ایجاد شغل برای جوانان و امید به آینده‌ای که در آن، توسعه پایدار نه یک شعار، بلکه واقعیتی ملموس است را زنده کند.

* فعال فرهنگی و اجتماعی هرمزگان