به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص)، نخستین دوره جایزه دانشمند جوان که قرار است در شهریور ماه سال ۱۴۰۴ برگزار شود، بر اساس وقف امید فرخزاد برگزیدۀ جایزۀ مصطفی(ص) ۲۰۲۳ است.

دکتر امید فرخزاد از تجربۀ دریافت جایزه مصطفی (ص)، انگیزه‌اش برای مشارکت در تأسیس جایزۀ دانشمند جوان و پیامش برای دانشمندان جوان می‌گوید.

فرخ زاد در سال ۲۰۲۳، جایزۀ مصطفی(ص) در حوزۀ علم و فناوری زیستی و پزشکی برای «طراحی، توسعه و ارزیابی بالینی داروهای نوین بر پایه نانوذرات پلیمری» را دریافت کرد. او معتقد است در علم مرزها رنگ می بازند. او باور دارد مشارک علمی مسلمانان که یک چهارم جمعیت جهان را تشکیل می دهند، می‌تواند به طور قابل توجهی نافع و اثربخش باشد.

این دانشمند برجسته بین‌المللی در حوزه نانوپزشکی گفت: «من بسیار مفتخرم که در سال ۲۰۲۳ به عنوان یکی از برگزیدگان جایزۀ مصطفی(ص) انتخاب شدم. به نظر من این جایزه نشان دهندۀ این است که همکاری در علم و پزشکی در جهت بهبود جهان، باید مرزها را درنوردد . او امیدوار است، خدماتی که تا الان به علم عرضه کرده و در آینده نیز ادامه خواهم داشت بتواند به بهبود بشریت کمک کند.»

فرخ زاد در یک خانواده ایرانی در تهران چشم به جهان گشود. او به خاطر می‌آورد که تحصیلات در خانواده‌اش از اهمیت بالایی برخوردار بود و به ویژه پدرش عاشق خواندن کتاب بود و این عادت را نیز در فرزندان خود به وجود آورد.

او همچنین افزود: «من به عنوان یک ایرانی به اتفاقاتی که در ایران می افتد افتخار میکنم. همچنین به عنوان یک مسلمان، به آنچه در جامعه مسلمان اتفاق می افتد بسیار مفتخرم. رویکرد ما در علم همیشه انجام کاری بوده است که برای همه مفید باشد. این جایزه ما را ترغیب میکند که به فعالیت علمی خود ادامه دهیم تا بتوانیم نتیجهای سازنده و ارزشمند را به جامعه علمی و به طور کلی به جامعه ارائه دهیم.»

شکل‌گیری جایزه دانشمند جوان در بنیاد مصطفی

جایزه دانشمند جوان در حوزه‌ ماموریتی بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) شکل گرفت و امید فرخزاد، دانشمند پیشگامی بود که با وقف مبلغ نقدی جایزه خویش که به اثر وی با موضوع «طراحی، توسعه و ارزیابی بالینی داروهای نوین بر پایه نانوذرات پلیمری» در آیین اعطای جایزه مصطفی(ص) ۲۰۲۳ اعطا شد، در تامین مالی این جایزه علمی همراهی کرد. این جایزه قرار است هر دو سال یک بار به آثار نوآورانه در مرزهای علم و فناوری که از سوی دانشمندان جوان ارائه میشود و به بهبود زندگی بشر کمک میکند اعطا شود.

فرخزاد می گوید از اینکه توانستم در پیشبرد این جایزه علمی جدید که از سوی بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) پایهگذاری شده است، نقش موثری داشته باشم خرسندم. دلیل همراهی‌ام آن بود که درباره مزایای این جایزه برای جامعه علمی، دیدگاه‌هایی مشترک داشتیم.

وی افزود: «امروزه ما از ورزشکاران، هنرمندان و ستارگان سینما قدردانی میکنیم. به نظر من تجلیل از دانشمندان و معلمان نیز بسیار مهم است. این‌ها افرادی هستند که اساس بهتر شدن جهان را برای همه ما بنا نهاده‌اند. به نظر من تاسیس جایزه مصطفی(ص) نشانگر آینده‌نگری فوق‌العادۀ این بنیاد است زیرا به رسمیت شناختن یک دانشمند برای دستاوردهایش تاثیر زیادی در الهام بخشیدن به دیگران برای دنبال کردن مسیرهای مشابه دارد.»

فرخ زاد در رابطه با ضرورت تأسیس جایزه دانشمند جوان گفت: «آینده جهان در دستان نسل آینده است – همان‌هایی که امروز جوان هستند. به نظر من تاسیس جایزه دانشمند جوان برای تجلیل از افرادی که امروز در رشتههای مربوطه خود، فوق ستاره هستند بسیار پرثمر خواهد بود. این افراد ممکن است در آینده دستاوردهای عظیمی داشته باشند که منجر به تغییر در پزشکی شده یا بینش جدیدی در زیستشناسی ارائه دهند. بنابراین، شناسایی آنها در آغاز کارشان ممکن است سرعت کار آنها را تغییر دهد و بیشتر سبب الهام گرفتن آن‌ها شود. سپس این امر ممکن است الهامبخش نسل جوان پیش از آن‌ها شود، نسلی که آرزوی انجام همین کار را داشته باشند.

فرخزاد ادامه داد: «به نظر من استفاده از ارزش پولی جایزهای که به من اعطا شد در وقفی که میتواند از جایزه دانشمند جوان و برگزاری آن به صورت دوسالانه در کنار جایزۀ مصطفی(ص) و اعطای آن به افرادی که در اوایل زندگی حرفه‌ای خود قرار دارند حمایت کند به مراتب نتایج و تاثیرات بیشتری خواهد داشت تا اینکه مبلغ این جایزه صرفا به من داده شود. من از بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) برای تأسیس جایزه دانشمند جوان قدردانم و بسیار مشتاقم که ببینم گروه‌ داوری در سال آینده چه کسی را برای این جایزه انتخاب میکند. امیدوارم این فرصت را داشته باشم که آنجا باشم و با آن دانشمندان جوان در این مراسم جشن بگیرم. انجام این کار برای من بسیار ارزشمند است.»

فرخزاد همچنین به سالها کار گروهی که منجر به دریافت جایزۀ مصطفی (ص) از سوی او شد و اینکه چگونه میتوان آن را به جایزه دانشمند جوان ربط داد اشاره کرد: «من از مفهوم نمادین جایزۀ مصطفی (ص) که به من اعطا شد بسیار مفتخر هستم. این جایزه نماد به رسمیت شناختن کار ما و تأثیر آن است. گرچه من به‌عنوان برگزیدۀ این جایزه، آن را دریافت کردم، ولی این اثر در واقع تقریباً طی ۲۰ سال توسط تعداد زیادی از دانشجویان و پژوهشگران پسادکترایی ایجاد شد که به آزمایشگاه‌های ما آمدند و رفتند و ساختمانی را خشت به خشت بنا کردند که در نهایت منجر به پیدایش دستاوردی شد که با اعطای جایزۀ مصطفی(ص) از آن تقدیر به عمل آمد.»

این برگزیده جایزه مصطفی(ص) ادامه داد: «به این ترتیب، من فکر می کنم که جایزه واقعاً به همه آن دانشجویان و محققان تعلق دارد و از جهاتی استفاده از ارزش پولی آن برای همراهی و حمایت از تأسیس جایزه دانشمند جوان مساوی است با ادای دین و الهام بخشیدن به نسل بعدی برای ادامه نوآوری و ادامۀ دستاوردهای علمی آنان. امیدوارم جایزه دانشمند جوان تنها آغاز تقدیر و تجلیل از آنها باشد و با تثبیت بیشتر این افراد و مشارکت بیشتر و عمیقتر و علمیتر آنها در آینده تجلیلهای بسیار بیشتری در زندگی حرفه‌ای آنها صورت گیرد.»

فرخ زاد با اشاره به هم‌اندیشی‌های خود با برگزارکنندگان این جایزه، خاطرنشان کرد: « نکته این بود که باید دانشمندی را انتخاب کنیم که تقریبا در ابتدای کار خود است. آن فرد باید در میان همتایان خود با توجه به مشارکتهایی که در پروژههای علمی دارد، فردی برجسته و ممتاز باشد. بسیاری از مردم آنها را ابرستاره می نامند. این ها افرادی هستند که امروزه از نظر نوع تفکر و نوآوری و مشارکتی که انجام می دهند تفاوت چشم‌گیری دارند و اگر تا ده یا بیست سال بعد حرفه آنها را دنبال کنید احتمال این که تأثیر آنها در مقیاس بین‌المللی بسیار ملموس باشد زیاد است.»

او ادامه داد: «من و برگزارکنندگان این جایزه در این مهم هم‌رای بودیم. مشارکت در پرورش این ایده شاید یکی از بالاترین افتخاراتی است که نصیب من شده است و مشتاقانه منتظرم که ببینم چه نتیجه‌ای از آن حاصل می‌شود.»

فرخزاد یادآوری میکند که در آغاز حرفه‌اش این توصیه را از یکی از استادانش دریافت کرد: «سعی کن مشکلات بزرگ را حل کنی». اکنون که او یکی از رهبران برجسته در زمینه تخصصی خود است، می‌گوید: «توصیه‌ای که می‌کنم همان توصیه‌ای است که پروفسور رابرت لنگر در اوایل کارم در آزمایشگاهی در دوران پسادکتریام در اِم‌آی‌تی به من کرد. توصیه استادم این بود که سعی کن مشکلات بزرگ را حل کنی. زمان و منابع خود را صرف حل مشکلات بزرگ کنید زیرا نتیجه حل یک مشکل بزرگ بسیار لذتبخش است و تأثیر آن بسیار زیاد. به طور کلی، برای حل مشکلات بزرگ همان مقدار زمان و منابع لازم است که برای حل مشکلات بسیار کوچکتر در نظر گرفته می شود.»

نصیحت او به دانشمندان جوان و دانشجویان این است: «چالشها را شناسایی کنید و در ابعاد بزرگ فکر کنید. علم همیشه دو قدم رو به جلو و یک قدم رو به عقب است. نگذارید منفی‌نگری_ چه در کار خودتان باشد چه نظرات منفی که از دیگران دریافت میکنید_ شما را دلسرد کند. هر زمان قصد دارید که کاری خارج از هنجار انجام دهید، منتقدان زیادی وجود خواهند داشت که ممکن است به شما بگویند که ایده‌های شما خوب نیستند یا عملی نمیشوند. به نظر من شما باید اعتقاد و پشتکار داشته باشید و باید همه آنها را با نیرویی باورنکردنی شخم بزنید و به جلو حرکت کنید. همچنین علم یک ورزش گروهی است نه یک ورزش انفرادی بنابراین از همکاران خود استفاده کنید، از آنها یاد بگیرید و به آنها کمک کنید. به احتمال زیاد شما در هر مشکلی که با آن مواجه میشوید از تجارب کسی استفاده میکنید که پیش از شما آنجا بوده است و بعد از اینکه شما نوآوری‌ها و اکتشافات خود را انجام دادید، یک نفر نیز از تجارب شما استفاده میکند.»

«توصیه‌های من این است که خوش بگذرانید و از سفر لذت ببرید، زیرا این راه بسیار طولانی است. علاقه خود را با پشتکار دنبال کنید، با اعضای گروه‌تان همکاری کنید و به دنبال مشکلات بزرگ بروید.»

تامین مالی توسط دو برگزیده جایزه مصطفی

جایزه دانشمند جوان به منظور قدردانی از دانشمندان جوان جهان اسلام و تجلیل از دستاوردهای تأثیرگذار آنان به عنوان نمادی از تعالی علمی برای نسل نخبه جوان توسط بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) تأسیس شد. جایزه دانشمند جوان تاکنون از طریق وقف علمی دو تن از برگزیدگان ادوار جایزه مصطفی(ص) امید فرخزاد برگزیدۀ این جایزه در سال ۲۰۲۳ و اوگورشاهین برگزیدۀ دیگر این جایزه در سال ۲۰۱۹ تامین مالی شده است. این دو دانشمند، پیشتر مبلغ نقدی جایزه خود را برای پیشبرد این جایزه تازهتاسیس در قالب وقف علمی، اهدا کرده بودند. نخستین دوره اعطای جایزه دانشمند جوان هم‌زمان با ششمین «هفته جایزه مصطفی(ص)» در شهریورماه ۱۴۰۴ برگزار خواهد شد.