به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، بعضی از افراد به محض بی‌خواب شدن یا با مشاهده علائمی شبیه مشکلات روانپزشکی مثل بغض، اندوه، نوسانات خلقی، اضطراب و ... خودسرانه اقدام به مصرف داروهای حوزه اعصاب و روان می‌کنند و متأسفانه برخی داروخانه‌ها هم بدون نسخه، این داروها را در اختیار آنها قرار می‌دهند. بدتر از این مورد، پزشکان غیرروانپزشک هستند که با دیدن برخی علائمِ به ‌ظاهر روانی در مراجعین خود، برای آنها داروهای حوزه روانپزشکی را تجویز می‌کنند. این در حالی است که متخصصان حوزه روانپزشکی توصیه اکید دارند که غیر از روانپزشک، هیچ پزشکی نباید داروهای حوزه اعصاب و روان را برای بیماران تجویز کند.

مصرف خودسرانه، هرگز

دکتر راضیه دهقانی، متخصص اعصاب و روان و روانپزشک در این‌باره  می‌گوید: به‌عنوان یک متخصص اعصاب و روان به مردم توصیه می‌کنم که به هیچ عنوان سرخود داروهای روانپزشکی را مصرف نکنند. داروهایی مثل داروهای ضدافسردگی‌، ضداضطراب یا تثبیت‌کننده‌های خلق برای تنظیم مواد شیمیایی مغز طراحی شده‌اند و مصرف نادرست آنها می‌تواند عوارض جدی برای فرد داشته باشد.

بدون متخصص، هرگز

این متخصص اعصاب و روان در ادامه می‌گوید: هر دارویی در حوزه اعصاب و روان - تأکید می‌کنم هر دارویی - باید با تشخیص دقیق و تحت نظر متخصص مصرف شود. چون شرایط هر فرد متفاوت است و چیزی که برای یک نفر جواب داده، ممکن است برای دیگری خطرناک باشد. پیشنهادم این است که افراد به جای خوددرمانی، با روانپزشک یا روانشناس مشورت کنند و از روش‌های غیردارویی مثل روان‌درمانی یا تغییر سبک زندگی هم کمک بگیرند.

ممکن است اصلا به مصرف دارو نیاز نباشد

حتی ساده‌ترین داروهای حوزه روان هم اگر خودسرانه مصرف شوند، خطر دارند. این را دکتر دهقانی به ‌عنوان روانپزشک می‌گوید و اضافه می‌کند: ممکن است شما با یکی دو بار مصرف قرص خواب دچار مشکل خاصی نشوید، ولی خواب‌آلودگی در روز بعد، اختلال تمرکز و حتی تنفس ضعیف (به‌خصوص اگر با الکل یا داروی دیگری تداخل پیدا کند) را تجربه خواهید کرد. اگر هم این کار ادامه‌دار باشد، حتما با ریسک وابستگی همراه خواهد بود.

تجویز داروهای روان توسط غیرروانپزشک‌ها

این روانپزشک در ادامه صحبتش به مسئله تجویز داروهای حوزه روان توسط متخصصان غیرروانپزشک اشاره می‌کند و می‌گوید: خیلی از پزشکان با آنکه در حیطه‌ها و رشته‌های دیگر فعالیت دارند، اما پا در کفش روانپزشک‌ها می‌کنند و به راحتی برای مراجعین خود داروهای اعصاب و روان تجویز می‌کنند. درحالی‌که باید خیلی محتاط باشند؛ مثلاً زیاد پیش می‌آید که مراجعین با علائم نوسان خلق، غم و اندوه، اضطراب و ... به متخصص زنان مراجعه می‌کنند و پزشک هم فکر می‌کند که با دوز پایین داروی ضدافسردگی می‌تواند به بیمار کمک کند، ولی این کار ریسک بالایی دارد.

نکته باریک‌تر از مو

دکتر دهقانی می‌گوید: موضوع این است که تشخیص اختلالات روانی مثل افسردگی یا اضطراب نیاز به ارزیابی جامع و گرفتن شرح حال بیمار دارد؛ چیزی که خارج از تخصص پزشکان غیرروانپزشک است. اصلا بعضی از علائمی که پزشک غیرروانپزشک در بیمار می‌بیند، ممکن است ریشه روانی نداشته باشد و هورمونی باشد. مثل PMS یا مشکلات تیروئید. بنابراین تجویز دارو بدون دانش کافی می‌تواند بیمار را در معرض عوارض ناخواسته قرار دهد یا تشخیص اصلی را به تأخیر بیندازد.

چنین چیزی عرف نیست

این روانپزشک تأکید می‌کند: حتی اگر شرایط، اورژانسی باشد و آن لحظه دسترسی به روانپزشک نباشد، پزشک غیرروانپزشک باید با احتیاط و فقط برای مدتی کوتاه دارو تجویز کند و بیمار را سریع به متخصص ارجاع دهد نه اینکه خودش درمان را شروع کند. اصلا در بسیاری از کشورها، تجویز دارو خارج از حیطه تخصص می‌تواند مسئولیت قانونی داشته باشد.

سلامت روان، موضوع پیچیده‌ای است

دکتر دهقانی می‌گوید: در مجموع سلامت روان خیلی پیچیده‌ است و افراد به جای خوددرمانی یا کمک گرفتن از متخصص غیرروانپزشک بهتر است به ‌خود متخصص روانپزشک مراجعه کنند. گاهی حتی نیاز به دارودرمانی هم نیست و با چند تکنیک ساده تراپی می‌توان مسئله را حل کرد. پس بهتر است دستی‌دستی خود را گرفتار عوارض خطرناک داروهای حوزه روان نکنیم.

مصرف خودسرانه بنزودیازپین‌ها، مثل دیازپام ممکن است به وابستگی جسمی و روانی منجر شود

سرترالین یک داروی ضدافسردگی است. قطع سرخود و ناگهانی آن علائم سرگیجه، تحریک‌پذیری و حتی تشدید افسردگی می‌تواند داشته باشد

عوارض مصرف خودسرانه داروهای حوزه روان

   خواب‌آلودگی
    اختلال حافظه
    تشدید اختلالات روانی
   افزایش وزن و چاقی
   مشکلات تنفسی
   ایست تنفسی
   افکار آسیب به‌ خود