حشمت الله فلاحت پیشه رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر و در خصوص بیانیه «عبدالله اوجالان» برای به زمین گذاشتن سلاح کردها در برابر دولت ترکیه و آثار منطقه‌ای آن گفت: اتفاقی که رخ داده است، نیازمند تحلیلی تاریخی است. اوجالان پس از ۲۶ سال تحمل زندان، چنین بیانیه‌ای صادر کرده و هدف خود را پایان دادن به خونریزی اعلام کرده است.

وی افزود: مهم‌ترین بخش این بیانیه، تأکید بر خاتمه دادن به خشونت‌هاست، که در صورت تحقق، اقدامی مثبت خواهد بود، اما مسئله اساسی این است که در حال حاضر، توپ در زمین دولت آقای اردوغان قرار دارد، لذا اگر آقای اردوغان بخواهد از این وضعیت به‌عنوان یک تاکتیک استفاده کند، نتیجه‌بخش نخواهد بود. اما اگر این شرایط به سمتی سوق داده شود که به کاهش تنش‌های نژادی در ترکیه منجر شود، می‌توان آن را اقدامی مثبت تلقی کرد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: دلیل این سخن آن است که رفتار دولت ترکیه نسبت به مسئله کردها همواره متأثر از تحولات منطقه‌ای بوده است؛ برای مثال، پس از سقوط صدام در سال ۲۰۰۳ و افزایش نفوذ کردها در عراق، ترکیه را وادار کرد در ابتدا تلاش کند با کردها همکاری کند و روندی به‌سوی آشتی را در پیش گیرد، اما پس از گذشت آن دوره، دولت ترکیه تمامی توافقات را لغو کرد و حتی برخی نمایندگان کرد را تحت پیگرد قانونی قرار داد.

کردهای سوریه جریان مخالف ترکیه هستند

فلاحت پیشه با اشاره به سوریه اظهار کرد: در شرایط کنونی نیز، وضعیت در سوریه به گونه‌ای رقم خورده است که تنها جریان مخالف سیاست‌های ترکیه، کردهای سوریه هستند که احساس می‌کنند در آینده سوریه جایگاهی نخواهند داشت و مانند دوران حکومت اسدها، مورد بی‌توجهی قرار خواهند گرفت، لذا ترکیه سعی دارد کردهای سوریه را وادار به خلع سلاح کند، درحالی‌که رفتار آن با ۲۵ میلیون کرد داخل ترکیه همچنان غیر دموکراتیک است و نمی‌تواند آینده‌ای دموکراتیک را برای سوریه پیش‌بینی کند.

این نماینده ادوار مجلس تصریح کرد: در حال حاضر، نمایندگان کرد در پارلمان ترکیه نقش میانجی را ایفا کرده و آقای اوجالان این بیانیه را صادر کرده است، اما تنها بخشی از این بیانیه که مورد استقبال عمومی قرار گرفته، تأکید آن بر پایان دادن به خونریزی است، درحالی‌که مسئله اصلی، یعنی جایگاه کردها در آینده ترکیه، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

وی‌ادامه داد: آقای اردوغان در گذشته با دو تهدید اساسی روبه‌رو بود؛ یکی جریان وابسته به فتح‌الله گولن، که پس از کودتای نافرجام سرکوب شد و دیگری مسئله کردها؛ در نتیجه ترکیه تلاش کرده است ارتباط مسئله کردها در داخل کشور را با تحولات منطقه‌ای قطع کند و نفوذ خارجی کردها را محدود سازد.

لزوم ایجاد شرایطی برای حل‌وفصل مسائل گام مثبت محسوب شود

رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطر نشان کرد: با توجه به سابقه رفتارهای دولت ترکیه، اگر کردها در آینده خواهان حقوق قانونی و نهادی شوند، با مخالفت‌های شدید نژادی مواجه خواهند شد. اگرچه ایجاد شرایطی برای حل‌وفصل این مسائل می‌تواند یک گام مثبت محسوب شود و تأثیرات منطقه‌ای نیز داشته باشد؛ هرچند باید توجه داشت که ترکیه، همانند بسیاری از کشورهای جهان، به سمت نوعی ملی‌گرایی جدید حرکت می‌کند.

وی‌ادامه داد: از زمان قدرت گرفتن راست‌گرایان در اروپا و روی کار آمدن ترامپ در آمریکا، ملی‌گرایی در سطح بین‌المللی رشد کرده است و کشورها بیش از پیش بر منافع ملی خود تمرکز کرده‌اند. از سویی کشورهایی که در مناطق بحرانی قرار دارند، تلاش می‌کنند از بروز بحران‌های داخلی جلوگیری کنند. ترکیه نیز در همین راستا سعی دارد بحران مربوط به ۱۲ استان کردنشین را کنترل کند تا این مسئله مانعی بر سر ایفای نقش بین‌المللی آن ایجاد نکند.

مسئله کردی در هیچ کجا به اندازه ترکیه بحرانی نبوده است

فلاحت پیشه با بیان آنکه سایر کشورها نیز با بررسی مشکلات داخلی خود، در تلاش برای حل آن‌ها هستند، بیان کرد: مسئله کردی در هیچ‌یک از کشورهای منطقه به اندازه ترکیه بحرانی نبوده است، زیرا دولت ترکیه بیشترین برخوردهای نژادی را با کردها داشته است. به‌طوری‌که از آن‌ها با عبارات تحقیرآمیزی مانند "ترک کوهی" یاد کرده و در مناطق کردنشین، سیاست‌هایی تبعیض‌آمیز اعمال کرده است. همین امر موجب شد که هیچ‌گاه روابط نهادی میان دولت مرکزی و کردها در ترکیه شکل نگیرد.

وی ادامه داد: بسیاری از بحران‌های مرتبط با کردها در منطقه، ریشه در سیاست‌های دولت‌های مختلف ترکیه دارد. برخلاف ادعای مقامات ترکیه که از ایران انتقاد می‌کنند، در حقیقت، این خود ترکیه بوده است که با سیاست‌های نژادپرستانه، زمینه بسیاری از بحران‌های کردستان را فراهم کرده است، زیرا رفتار دولت ترکیه در قبال کردها عمدتاً تاکتیکی بوده و هیچ‌گاه دارای اصالت و رویکردی پایدار نبوده است. از سویی دولت ترکیه اکنون در یک دوراهی تاریخی قرار گرفته است؛ یا باید به کردهای داخل کشور امتیازاتی اعطا کند، یا اینکه با بحران‌های بیشتری مواجه شود. از سوی دیگر، سیاست‌های ترکیه در سوریه نیز شباهت‌هایی با رفتار آن در عراق دارد.

فلاحت پیش با اشاره به دوران صدام خاطرنشان کرد: در دوران پس از سقوط صدام، ترکیه با کردهای عراق به توافقاتی رسید، اما اکنون تلاش می‌کند در سوریه، با خلع سلاح کردها، آن‌ها را در ساختاری قرار دهد که تحت نفوذ ترکیه و گروه‌هایی مانند جبهه‌النصره باشد.

وی در پایان گفت: در مجموع، به‌رغم صدور بیانیه آقای اوجالان، سیاست‌های دولت ترکیه در قبال کردها همچنان بر پایه رویکردهای نژادی و تاکتیکی استوار است. هرچند این بیانیه می‌تواند گامی به‌سوی کاهش درگیری‌ها باشد، اما مسئله اساسی، یعنی جایگاه نهایی کردها در ساختارهای نهادی و حقوقی ترکیه، همچنان مبهم باقی مانده است.