به گزارش خبرنگار مهر، کرسی‌های یونسکو نهادهای ملی یا منطقه‌ای هستند که به طور ویژه در یک موضوع خاص و یا به صورت بین‌رشته‌ای و علمی فعالیت می‌کنند. این نهادهای علمی پیوند دهنده دانشگاه با جامعه مدنی، جوامع محلی، نهادهای پژوهشی و سیاست‌گذاران هستند و هم‌راستا با تغییرات جهانی به تقاضاهای نوظهور در حوزه آموزش و پژوهش می‌پردازند.

برنامه «کرسی‌های یونسکو» از سال ۱۳۷۱ در دنیا آغاز شده و در حال حاضر بیش از هزار کرسی یونسکو در بیش از ۱۲۵ کشور در حال فعالیت هستند. در ایران نیز در حال حاضر ۱۸ کرسی یونسکو در زمینه‌های مختلف از جمله آموزش، علوم، بین‌رشته‌ای (آموزش و علوم)، حوزه علوم اجتماعی و انسانی و ارتباطات فعالیت می‌کنند.

در سال‌های اخیر ۴ کرسی یونسکو در ایران تعطیل شده‌اند و شنیده ها حاکی از آن است که برخی از کرسی‌ها نیز در معرض از دست رفتن قرار دارند.

دکتر حسن فرطوسی در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد کرسی‌های یونسکو گفت: یونسکو در حال حاضر در کشورهای عضو خود بیش از ۱۰۰۰ کرسی تاسیس کرده است و در ایران نیز تعداد ۱۸ کرسی یونسکو به میزبانی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی در شهر تهران تاسیس شده‌اند.

وی ادامه داد: با توجه به این‌که یونسکو دارای ۱۹۴ عضو است، بنابراین فعالیت کشور ما در شبکه کرسی‌های یونسکو در مقایسه با فعالیت سایر کشورها در این شبکه کم نیست اما طی سال‌های اخیر دلایلی موجب شده است که روند افزایش تاسیس کرسی‌ها در کشور کند شود.

معیارهای ارزیابی جدید، پذیرش کرسی‌ها را دشوارتر کرده است

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به تغییر رویه و قواعد جدید یونسکو برای ایجاد کرسی‌های جدید گفت: مهم‌ترین دلیلی که کرسی‌ها روند افزایشی سابق را طی نمی‌کنند رویه و اصولی است که طی سه سال اخیر توسط یونسکو بنا نهاده شده است. بر اساس قواعد جدید، هر سال از هر کشور عضو حداکثر دو طرح‌واره (پروپوزال) برای درخواست تاسیس کرسی به یونسکو می‌تواند ارائه شود و این موضوع در مقایسه با دوره‌های گذشته که گاهی پنج یا شش طرح درخواست تاسیس به یونسکو ارائه داده می‌شد به‌نوعی محدودیت محسوب می‌شود.

وی خاطر نشان کرد: علاوه بر این موضوع، یونسکو معیارهای ارزیابی جدیدی را طراحی کرده که عمدتاً پذیرش کرسی‌ها را دشوارتر می‌سازد.

ضعف عملکرد و گزارش‌دهی نامناسب کرسی‌ها را تعطیل می‌کند

به گفته فرطوسی؛ موضوع دیگر که گاهی باعث روند کاهشی تعداد کرسی‌ها شده است عدم ارائه گزارش مناسب عملکرد کرسی‌ها به یونسکو است.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در مورد لزوم گزارش‌دهی دوره عملکرد کرسی‌ها به یونسکو توضیح داد: هر کرسی هر چهار سال یک‌بار لازم است که گزارش عملکرد جامع چهار ساله خود را جهت تمدید به یونسکو ارائه دهد که بعضاً به دلیل ضعف عملکرد کرسی‌ها و یا عدم ارائه به موقع اطلاعات که خود از چالش‌هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد، درخواست تمدید کرسی‌هایی که با زحمت بسیار زیاد تاسیس شده‌اند، مورد موافقت یونسکو قرار نمی‌گیرد و این کرسی‌ها تعطیل می‌شوند.

بی‌توجهی کرسی‌ها به قوانین

وی در مورد دلیل دیگر تعطیلی کرسی‌های یونسکو گفت: دلیل دیگری که برخی مواقع باعث تعطیلی کرسی‌ها شده است و متاسفانه دو مورد از تعطیلی کرسی‌های ما به همین دلیل بوده است؛ جابجایی کرسی از نهاد مادر به یک سازمان دیگر است که اقدامی غیر منطقی و به لحاظ حقوقی غیر قانونی است.

فرطوسی خاطر نشان کرد: چراکه در ابتدای تاسیس کرسی، تفاهم نامه‌ای به امضای رئیس سازمان میزبان با مدیرکل یونسکو منعقد می‌شود و نهاد میزبان کرسی تا پایان مدت تفاهم‌نامه تعهداتی را متقبل می‌شود که باید خود به آن‌ها پایبند باشد.

وی در مورد برنامه آتی کمیسیون ملی یونسکو برای جلوگیری از تعطیلی کرسی‌های ایران گفت: سیاست کلی کمیسیون ملی یونسکو در دوره کنونی، بر نظارت بیشتر بر عملکرد کرسی‌ها قرار گرفته و در نظر داریم با ایجاد یک سازوکار نظارتی بهتر بر فعالیت کرسی‌ها و حمایت از روند انتخاب رؤسای کرسی‌ها و فعالیت آن‌ها، موجب ارتقا و شکوفایی هر چه بهتر کرسی‌ها بشویم.

به گزارش مهر، در حال حاضر کرسی‌های «تحقیقات بین‌رشته‌ای دیابت»، «بازیافت آب» و «آموزش مهندسی» در دانشگاه تهران، «مخاطرات زمین‌شناختی ساحلی» در پژوهشکده علوم زمین، «مدیریت بلایای طبیعی» در پژوهشکده سوانح طبیعی و «ترویج علم» در موسسه تحقیقات سیاست علمی کشور در حوزه علوم، کرسی‌های «آموزش محیط زیست» در دانشگاه پیام نور و «آموزش کاهش خطرپذیری سوانح و برگشت‌پذیری (تاب‌آوری)» در دانشگاه خوارزمی در حوزه بین‌رشته‌ای (آموزش و علوم) در حال فعالیت هستند. همچنین در حوزه علوم اجتماعی و انسانی کرسی‌های «مطالعات اخلاق زیستی» در دانشگاه علوم پزشکی تهران و «تاریخچه طب سنتی» در فرهنگستان علوم پزشکی، «سلامت اجتماعی و توسعه» در دانشگاه تهران و «حقوق بشر، صلح و دموکراسی» در دانشگاه شهید بهشتی و در حوزه ارتباطات کرسی‌های «فضای مجازی و فرهنگ: دوفضایی شدن جهان» در دانشگاه تهران و «ارتباطات در علم و فناوری» در دانشگاه علامه طباطبایی فعالیت می‌کنند.

همچنین کرسی‌های «آموزش و یادگیری الکترونیکی» در دانشگاه مهر البرز، «مدیریت، برنامه‌ریزی و تضمین کیفیت در آموزش عالی» در موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، «معلمان به عنوان یادگیرندگان مادام العمر» در دانشگاه فرهنگیان و کارآفرینی» در دانشگاه تهران، کرسی‌های یونسکو در حوزه آموزش هستند.