به گزارش خبرنگار مهر، جمعی از کارشناسان و مدرسان دانشگاه در اعتراض به ساخت شهرک ۴۰۷ هکتاری در عرصه‌های طبیعی و آبخیز شاهرود، نامه‌ای را به وزیر راه دولت چهاردهم نوشتند که متن آن به همراه امضای این افراد که یک نسخه آن در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته به شرح ذیل (برای نخستین بار) منتشر می‌شود.

سرکار خانم دکتر فرزانه صادق- وزیر محترم وزارت راه و شهرسازی

با سلام و احترام

موضوع: اعتراض به جانمایی و احداث شهرک مسکونی ۴۰۷ هکتاری در شهرستان شاهرود

به استحضار می‌رساند که متأسفانه در پوشش برنامه جهش تولید مسکن، طرح امکان‌سنجی و مکان‌یابی شهرک مسکونی ۴۰۷ هکتاری با جمعیت ۳۰ هزار نفر در شهرستان شاهرود و در دامنه و پای کوه قله شاهوار و امتداد جاده شاهرود به گرگان (حدفاصل جاده روستای نگارمن تا سه راهی مجن) توسط دولت تصویب شده است. بدین ترتیب که جانمایی این شهرک در خرداد ماه ۱۴۰۳ در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان سمنان و در دیماه ۱۴۰۳ در شورای عالی معماری و شهرسازی ایران تصویب و مقرر شده در ادامه مطالعات احداث این شهرک انجام شود.

از آنجا که احداث این شهرک نه تنها هیچ کمکی به تأمین مسکن در سطح شهرستان شاهرود نمی‌کند، بلکه پیامدهای نامطلوب تخریب منابع حیاتی آب، محیط زیستی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هم ایجاد خواهد کرد، جمعی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های تهران- امضا کنندگان نامه- با توجه به تخصص و تجربیات خود و نیز مستندات دریافتی از سازمان‌ها و نهادهای مسئول در سطح شهرستان و استان، اعتراض خود را به ضعف مطالعات و نقص فرایندهای اجرایی و روند تصمیم‌گیری برای ایجاد این شهرک و به‌ویژه جانمایی آن به دلایل زیر اعلام می‌نمایند و خواستار توقف این روند مخاطره‌آمیز و بحران‌زا هستند.

عرصه‌های طبیعی و مخاطرات

۱. تأمین مسکن در قالب طرح جهش تولید مسکن و جوانی جمعیت از توجیهات احداث این شهرک است، شاید احداث چنین شهرک‌هایی در اطراف کلانشهرها و شهرهای بزرگ کشور) با وجود همه تبعات منفی آن (توجیهاتی داشته باشد، ولی احداث چنین شهرکی در خارج از حریم و در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر متوسطی مانند شاهرود که عرصه‌های زیادی برای توسعه پیوسته به ویژه در جهت شرقی و غربی دارد، هیچ توجیهی ندارد. برای نمونه فقط در یک فقره، شورای عالی شهرسازی و معماری در جلسه ۲ / ۸ / ۱۴۰۱ خود الحاق اراضی با مالکیت دولت) در اختیار نیروهای مسلح (به مساحت ۹۵ هکتار واقع در منتهی الیه شمال شرق شهر به محدوده شهر شاهرود جهت تأمین اراضی مورد نیاز نهضت ملی مسکن را تصویب نمود. علاوه بر این اراضی بیشتری نیز برای الحاق به شهر شاهرود به صورت محدوده متصل در جهت شرقی و غرب این شهر وجود دارد که پاسخگوی نیاز این شهر در وضع موجود و آینده است. برای شهرهای بسطام و مجن نیز امکان تأمین زمین مسکونی در محدوده متصل و یا منفصل آنها برای الحاق در حد نیاز با مساعدت نهادهای مسئول میسر است و نیازی به احداث شهرکی جدید در خارج از حریم آنها وجود ندارد.

۲ . در اطراف این شهرک، فرصت اقتصادی قابل توجهی برای تأمین اشتغال ساکنان این شهرک ۳۰ هزار نفری وجود ندارد و در خوشبینانه ترین حالت، این شهرک تبدیل به یک شهرک کاملاً خوابگاهی خواهد شد. البته با توجه به شرایط جغرافیایی منطقه و نیز فاصله نسبتاً زیاد این شهرک با شهر شاهرود و مراکز اشتغال در سطح شهرستان، شکل گیری شهرک خوابگاهی هم کاملاً بعید است و این شهرک صرفاً به عنوان خانه دوم و ویلایی اقشار مرفه تبدیل خواهد شد، درحالیکه برای اکثریت قریب به اتفاق مردم منطقه آثار زیان بار محیط زیستی و اجتماعی و فرهنگی به همراه دارد.

۳ . طبق نامه شماره ۴۵۲ /ص/ ۱۴۰۳ مورخ ۲۳ / ۱ / ۱۴۰۳ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان و نیز نامه شماره ۹۹۶۹ / ص / ۱۴۰۳ اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان شاهرود، این اراضی به دلیل برخورداری از تاج پوشش گیاهی بالا و رویشگاه گونه ممنوع القطع گون، قرارگیری عرصه در مسیر ایل راه و حساسیت به سیل‌خیزی دارای ممنوعیت و محدودیت است. همچنین در نامه اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان شاهرود تأکید شده که از این اداره هیچ گونه استعلامی برای احداث شهرک در این اراضی صورت نگرفته) نامه شماره ۹۶۸۱ / ص / ۱۴۰۳ مورخ ۲ / ۱۱ / ۱۴۰۳ (و این اداره با توجه به دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های واگذاری اراضی، مخالف تخصیص عرصه مورد نظر جهت شهرکسازی است.

۴. طبق نامه شماره ۴۰۱ / ۲۹۴۶ / ۱۴۰۲ مورخ ۲۴ / ۱۱ / ۱۴۰۲ امور منابع آب شهرستان شاهرود و نامه شماره ۴ / ۴۰۰ / ۲۵۵۳ / ۱۴۰۳ مورخ ۳۰ / ۱۱ / ۱۴۰۲ این اراضی به دلیل قرارگیری در دامنه ارتفاعات و شیب زیاد در معرض جریانات سطحی و شریانی متعددی قرار دارد. بخشی از این اراضی نیز دارای ریسک آب‌گرفتگی بالا و سیلاب است. همچنین این اراضی محل آبگیری هفت رشته قنات دایر دشت بسطام و شاهرود بوده و مسیر برخی قنات‌ها نیز در این اراضی قرار دارد که احداث این شهرک و حفر چاه عمیق برای تأمین آب آن، باعث خشک شدن این قنات‌ها خواهد شد. علاوه بر این، تغذیه بسیاری از چاه‌های آب کشاورزی و شرب شهر شاهرود و بسطام و روستاهای اطراف از عرصه همین اراضی است که احداث شهرک مانع این تغذیه شده و هرگونه حفر چاه جدید نیز سبب کاهش شدید آب و یا خشک شدن این چاه‌ها خواهد شد. ضمن اینکه حفر چاه‌های جدید در این منطقه برای تأمین نیاز جمعیت ۳۰ هزار نفری این شهرک در این منطقه، قطعاً باعث کاهش آبدهی و یا خشک شدن چاه‌های پایین دست تأمین کننده آب شرب شهرهای شاهرود و بسطام و کشاورزی روستاهای این دشت‌ها خواهد شد.

طبق مستندات موجود و گزارش‌های نهادهای مسئول، شهر شاهرود در بیشینه مصرف بالغ بر ۲۵۰ لیتر بر ثانیه کسری آب دارد که احداث این شهرک در اراضی بالادست این شهر باعث افزایش شدید این کسری خواهد شد. طبق مصاحبه مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان در تاریخ ۱۸ مهرماه ۱۴۰۳ در دشت‌های شاهرود و بسطام هم اکنون سالانه بیش از ۴۰ میلیون مترمکعب اضافه برداشت نسبت به میزان مجوز درج شده در پرونده‌های آب‌های زیرزمینی صورت می‌گیرد که این باعث افت سطح آب سالانه به میزان ۸۵ سانتیمتر در این دشت‌ها شده و خطر فرونشست زمین در آنها وجود دارد.

کمبود آب

۵. طبق نامه شماره ۶۹۳۶ / ۲۲۰ / ۱۴۰۳ مورخ ۲۷ / ۱۱ / ۱۴۰۳ مدیر امور آب و فاضلاب شهرستان شاهرود تصریح گردیده که نماینده آبفا استان سمنان در جلسه کمیسیون مربوطه جهت احداث این شهرک، به صراحت مخالفت خود را با این موضوع اعلام نموده است، ولی شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان در فرایندی بسیار مبهم و بدون توجه به مخالفت‌های موجود، جانمایی این شهرک را تصویب کرده است. همچنین طبق نامه شماره ۵۳۷۱ / ۲۲۰ / ۱۴۰۳ مورخ ۴ / ۹ / ۱۴۰۳ مدیریت آب و فاضلاب شهرستان شاهرود به دادستان محترم عمومی و جانمایی شهرک واقع در منطقه قطار زرشک در دامنه پایین دست رشته «انقلاب شهرستان شاهرود تصریح شده که کوه شاهوار با داشتن بیشترین وسعت و حجم بارندگی در سطح شهرستان، اصلی‌ترین و بزرگترین منبع تغذیه سفره‌های زیرزمینی منطقه محسوب می‌شود و غالب چاه‌های عمیق و دو رشته قنات تأمین کننده، بالغ بر ۹۰ درصد آب شرب شهرهای شاهرود، بسطام و مجن از این حوضه استراتژیک تأمین می‌شود و این اداره مخالف جدی واگذاری اراضی پیش بینی شده برای شهرک به دلیل به خطر افتادن حوضه تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی.» به عنوان شاهرگ حیاتی شهرستان شاهرود است

۶. احداث این شهرک ۳۰ هزار نفری در خارج از حریم شهرهای شاهرود، بسطام و مجن باعث بهم خوردن نظم فضایی منطقه شده و مکان‌یابی این شهرک نیز مغایر با طرح آمایش سرزمین استان سمنان) مصوب شورای عالی آمایش سرزمین کشور در سال ۱۳۹۹ (و سایر طرح‌های فرادست مصوب استان و شهرستان است.

۷ . شورای اسلامی شهر نمونه گردشگری بسطام به دفعات متعدد و از جمله نامه شماره ۵۰۳ مورخه ۱۳ / ۱۱ / ۱۴۰۳ این شورا به فرماندار ویژه شهرستان شاهرود و نیز شورای اسلامی شهر مجن به دفعات مختلف از جمله طبق نامه شماره ۱۹۰ مورخه ۳ / ۳ / ۱۴۰۳ به استاندار وقت استان سمنان، مخالفت صریح و شدید خود را با احداث این شهرک اعلام کرده و نسبت به پیامدهای نامطلوب چنین اقدام نامناسبی هشدار داده‌اند.

اعتراض مردم

۸. علاوه بر این در تاریخ ۲۸ / ۱۱ / ۱۴۰۳ صدها نفر از مردم، نهادها و مؤسسات محلی، امامان جمعه، و شورای اسلامی شهرهای بسطام و مجن خطاب به دادستان بخش بسطام با ذکر دلایل مختلف، مخالفت خود را با احداث این شهر اعلام کرده و خواستار مداخله دادستان برای توقف این اقدام مخاطرهآمیز شده‌اند.

۹ . قطعاً مطالعات انجام شده توسط مشاور طرح برای جانمایی و مکان‌یابی این شهرک ضعیف و ناقص بوده و گرنه چنین مکانی با توجه به محدودیت‌های گسترده آن هرگز انتخاب نمی‌شد. ما آمادگی این را داریم که مطالعات انجام شده برای جانمایی این طرح را ارزیابی و تصحیح نماییم.

۱۰ . با توجه به مستندات و گزارش‌های موجود و استعلام‌های انجام شده از نهادهای مسئول در سطح استان و شهرستان، کاملاً محرز است که در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان به مخالفت و هشدار بسیاری از نهادهای دولتی مهم و مسئول با احداث این شهرک توجه نشده و تصمیم این شورا برای احداث این شهرک در فرایندی جهت دار، مبهم و غیرکارشناسی انجام شده است.

در مجموع با توجه به گزارش‌های علمی و اجرایی و مستندات موجود، از دیدگاه متخصصان و استادان دانشگاه‌های تهران در حوزه‌های برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای، جغرافیا، منابع طبیعی، مدیریت منابع آب، شهرسازی، محیط زیست و جامعه شناسی، محل احداث این شهرک با توجه به شرایط اقلیمی، هیدرولوژیکی، زمین شناسی، زلزله و قرار گرفتن در نزدیکی گسل، سیل‌خیزی و آسیب پذیری شدید اکولوژیکی آن دارای محدودیت‌های طبیعی بسیار زیاد است و قطعاً احداث آن پیامدهای بسیار مخرب محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی برای سکونت‌گاه های شهری و روستایی دشت شاهرود و بسطام در پی خواهد داشت و با توجه به موقعیت جغرافیایی آن هیچ کمکی نیز به تأمین مسکن مردم منطقه و اقشار واجد شرایط نمی‌کند. بنابراین لازم است از ایجاد آن جلوگیری شود و گزینه‌های دیگری برای تأمین اراضی مسکونی مورد نیاز منطقه ارزیابی و انتخاب شود.

به پیوست اسامی و امضای بیش از ۸۰ نفر از استادان دانشگاه‌های تهران در رشته‌های برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای آمایش سرزمین، محیط زیست، مدیریت منابع آب، جغرافیای طبیعی، جغرافیای انسانی، جامعه شناسی، منابع طبیعی، یرنامه ریزی گردشگری، کشاورزی، مدیریت کارآفرینی و مستندات نهادهای اجرایی تقدیم می‌شود.