خبرگزاری مهر؛ گروه اقتصاد _ علی فروزان فر؛ در ادامه گفت‌وگو با فرشاد پرویزیان، نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران، موضوع تورم، نرخ بهره و تأثیر آن بر بازارهای موازی و تولید، مورد بررسی قرار گرفت. پرویزیان در این بخش از مصاحبه به تشریح رابطه بین نرخ بهره، تورم رفتارهای اقتصادی پرداخت. او در ادامه به بیان ریشه‌های تورم، کسری بودجه و نقش دولت در ایجاد ناترازی اقتصادی را مورد بررسی قرار داد و در آخر نقش انتظارات تورمی در اقتصاد کشور را بیان کرد.

نرخ بهره و تورم؛ رابطه پیچیده اقتصادی
پرویزیان با اشاره به مفهوم نرخ بهره و تورم گفت: در اقتصاد ما چیزی به نام نرخ بهره وجود دارد که به معنای بازدهی سرمایه است. این نرخ بهره یک نرخ واقعی دارد که به آن نرخ بازدهی واقعی سرمایه یا نرخ بهره حقیقی می‌گوئیم. از طرف دیگر، نرخ تورم داریم که اگر با نرخ بهره حقیقی جمع شود، نرخ بهره اسمی به دست می‌آید.

وی ادامه داد: وقتی نرخ بهره اسمی از نرخ تورم پایین‌تر باشد، یعنی نرخ بهره حقیقی منفی است. به زبان ساده، اگر نرخ بهره بانکی ۲۴ درصد باشد و تورم بالای ۴۰ درصد، این یعنی نرخ بهره واقعی منفی است. در چنین شرایطی، وام گرفتن و پس ندادن آن به صرفه است. حتی اگر جریمه هم بشوید، هر چه دیرتر پول را پس بدهید، به نفع شماست.

تأثیر نرخ بهره منفی بر رفتارهای اقتصادی
نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران با بیان مثال‌هایی از رفتارهای اقتصادی در شرایط نرخ بهره منفی گفت: در این شرایط، می‌صرفد که پول را بگیرید و بروید تیرآهن یا میلگرد بخرید و کنار خیابون بگذارید. حتی کسی به آن نگاه هم نمی‌کند، بعد از یک سال به اندازه نرخ تورم سود می‌کنید. این یعنی تولید سودآور نیست، بلکه دلالی و کارچاق‌کنی سودآور است.

تورم و کمبود کالا؛ چرخه معیوب اقتصاد
پرویزیان با تأکید بر ریشه‌های تورم افزود: تورم ریشه پولی دارد. وقتی نقدینگی در اقتصاد افزایش می‌یابد، تقاضا برای کالاها تحریک می‌شود، اما اگر کالایی وجود نداشته باشد، تورم ایجاد می‌شود. در چنین شرایطی، پول به جای رفتن به سمت تولید، به بازارهای دلالی و موازی می‌رود و سرعت گردش پول افزایش می‌یابد.

تورم و منافع گروه‌های خاص
وی با اشاره به منافع تورم برای برخی گروه‌ها گفت: در شرایط تورم، قیمت‌های اسمی افزایش می‌یابد و این باعث می‌شود بدهی‌های دولت کاهش یابد. از طرف دیگر، ناکارآمدی مدیریتی مدیران دولتی و خصولتی هم با افزایش قیمت‌ها پوشش داده می‌شود. در حقیقت ذینفع اصلی و منشأ تورم خود دولت است، پس اصلاً نباید از دولت انتظار داشت که تورم را مهار کند.

تورم؛ ابزاری برای پولدار شدن عده‌ای خاص
پرویزیان در ادامه تأکید کرد: تورم در این کشور ذینفع دارد و به نفع عده‌ای خاص است. تا زمانی که مشکل تورم حل نشود، عده‌ای اندک در حال پولدار شدن هستند، در حالی که تولید و اقتصاد واقعی آسیب می‌بیند.

به عنوان مثال دیگر، افرادی که دارایی‌های حقیقی مانند خانه دارند، از افزایش قیمت و تورم سود می‌برند. مثلاً یک خانه ۱۰۰ میلیاردی ممکن است به ۲۰۰ میلیارد تومان تبدیل شود.

تورم و ناترازی اقتصادی؛ نقش کسری بودجه
پرویزیان با اشاره به رابطه بین تورم و کسری بودجه گفت: سوال اصلی این است که چرا تورم ایجاد می‌شود؟ پاسخ این است که ما ناترازی داریم. چرا ناترازی داریم؟ به دلیل کسری بودجه. دولت برای جبران کسری بودجه، اقدام به چاپ پول می‌کند و این باعث ایجاد تورم می‌شود. بنابراین، عده‌ای طرفدار بقای کسری بودجه و ادامه‌دار بودن آن هستند.

کسری بودجه و بودجه مراکز فرهنگی
وی در پاسخ به این ادعا که کسری بودجه ناشی از بودجه مراکز فرهنگی است، گفت: عده‌ای با انجام کار رسانه‌ای گسترده، کسری بودجه را به بودجه مراکز فرهنگی یا حتی صدا و سیما و… مرتبط می‌دانند. اما واقعیت این است که سهم بودجه این مراکز و مؤسسات در مجموع به ۵۰ هزار میلیارد تومان هم نمی‌رسد. این مقدار در برابر کسری بودجه ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومانی کاملاً قابل اغماض است. حتی اگر تمام این بودجه حذف شود، کسری بودجه از ۱۰۰۰ به ۹۵۰ هزار میلیارد تومان کاهش می‌یابد که عملاً تأثیر چندانی ندارد.

نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران با تأکید بر اینکه ۹۵۰ هزار میلیارد تومان باقی‌مانده کسری بودجه ذینفع دارد، گفت: به نظر من، دولت به خوبی از این موضوع آگاه است. کسانی که بودجه مراکز فرهنگی و حتی صدا و سیما را بهانه کسری بودجه قلمداد می‌کنند، بیشتر هدفشان احساساتی کردن مردم است. اما عدد و رقم نشان می‌دهد که همه اینها در نهایت ۵۰ هزار میلیارد تومان است. پس ۹۵۰ هزار میلیارد تومان دیگر کجاست؟ اینها همه آدرس غلطی است که در فضای رسانه‌ای به مردم داده می‌شود.

نقش دولت در بازار دلار
پرویزیان با اشاره به نقش دولت در بازار دلار گفت: بزرگترین دارندگان دلار چه کسانی هستند؟ خصولتی‌ها و شرکت‌های بزرگ پتروشیمی، فولادی و در یک کلام، خود دولت. بزرگترین خریدار دلار نیز دولت است. اگر جمع بزنید، کل دلاری که در خیابون‌ها و چهارراه استانبول معامله می‌شود، حتی ۲ تا ۳ درصد حجم دلارهای موجود را هم تشکیل نمی‌دهد. پس بزرگترین ذینفع افزایش نرخ دلار کیست؟ باز هم دولت. اگر کسی فکر می‌کند این‌طور نیست، بیاید و توضیح دهد.

گرانی دلار و مدیریت اجتماعی
وی در ادامه با اشاره به تأثیر گرانی دلار بر مدیریت اجتماعی گفت: اگر من بخواهم جامعه را به لحاظ اجتماعی بهتر مدیریت کنم، کدام گزینه را انتخاب می‌کنم: گران کردن دلار یا گران کردن بنزین؟ مسلماً پاسخ گران کردن دلار است. مدتی صحبت از گران کردن بنزین بود، اما وقتی دلار گران شد، دیگر حرفی از بنزین زده نشد.

تحریم؛ نعمت یا مصیبت؟
نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران با اشاره به ادعای برخی مبنی بر اینکه تحریم نعمت است، گفت: بعضی‌ها می‌گویند تحریم نعمت است. خب اگر نعمت است، خودتان هم پای آن بایستید. اگر تحریم نعمت است، پس چرا همه سختی‌ها باید برای مردم باشد و مسئولین در رفاه کامل به سر ببرند و طعم تحریم را نچشند و بار آن را به دوش نکشند؟ مردم این چیزها را می‌بینند و سرشان می‌شود.

او در ادامه گفت: اگر کشور بخاطر تحریم، شعب ابی طالب شد، باید دقت کنیم که پیغمبر و خاندانش هم در شعب ابی طالب بودند، لذا همه سختی‌ها نباید برای مردم باشد و مسئولین در رفاه کامل به سر ببرند و بار آن را به دوش نکشند!

مدیریت تورم و نقش انتظارات تورمی در اقتصاد

پرویزیان با تأکید بر اینکه تورم ریشه پولی دارد، گفت: ببینید، چرا همه این‌ها را گفتم؟ این حرف‌ها واقعاً از جنس حرف‌های ضد انقلاب و رسانه‌های معاند نیست! تورم ریشه پولی دارد، اما مقابله با تورم لزوماً راه‌حل پولی ندارد. اولین کاری که باید انجام دهید، مدیریت انتظارات تورمی است.