هر چند راهکارهای ساماندهی حمل‌ونقل عمومی شهری همواره در گفتار و نوشتار بر پایه توسعه حمل‌ونقل عمومی بوده، اما در عمل از تعداد خودروهای تک‌سرنشین کاسته نشده است که هیچ، موتورسوارها نیز بر آن افزوده شده‌اند. موتورسیکلت‌ها امروز اختلال جدی در نظم ترافیکی شهر ایجاد کرده‌اند و از بسیاری از خطوط قانونی عبور می‌کنند، ازجمله خطوط ویژه‌ای که برای اتوبوس‌های تندرو درنظر گرفته شده‌ است. در ادامه این موضوع را بررسی می کنیم.

خطرات جدی ورود به خطوط ویژه

چند روز قبل رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با اشاره به عبور غیرمجاز از خطوط ویژه اتوبوس در پایتخت گفت: متاسفانه در مواردی شاهد هستیم برخی راکبان موتورسیکلت‌ها و خودروها هنگامی که با ترافیک مواجه می‌شوند، تغییر مسیر داده و وارد خطوط ویژه می‌شوند، اقدامی که هم خطر وقوع تصادفات رانندگی را افزایش می‌دهد و هم ایمنی عابران پیاده را با خطر مواجه می‌کند.

سردار سیدابوالفضل موسوی‌پور با اشاره به تعریف خط ویژه اتوبوس گفت: برابر مقررات خط ویژه اتوبوس به مسیرهایی در معابر و خیابان‌های شهرها گفته می‌شود که مختص عبور اتوبوس‌های عمومی مربوط به ناوگان شهری است و در مواقع اضطرار و انجام ماموریت نیز خودروهای امدادی و انتظامی اجازه تردد از آن را دارند.

سردار موسوی‌پور در ادامه افزود: علاوه بر جریمه ای که ممکن است در طول یک روز و به ازای هربار تردد غیرمجاز از خط ویژه برای متخلفان صادر شود، پلیس راهور با اجرای طرح‌های جایگزینی چون طرح موتوریار، طرح۱۰ و تشدید برخورد با موتور سواران متخلف قصد ارتقای فرهنگ ترافیک و افزایش ایمنی تردد عبور و مرور را در بین موتورسواران دارد. در مدت ۲۵ روز ابتدایی بهمن ماه سال جاری بیش‌از ۲۵هزار دستگاه موتورسیکلت به دلیل ورود غیرمجاز به خطوط ویژه توسط همکاران من در پایتخت اعمال قانون شدند.

سردار موسوی‌پور همچنین گفت: با توجه به اهمیت حفظ نظم و ایمنی در پایتخت، موتورسواران توجه داشته باشند که ورود به خطوط ویژه، علاوه‌بر اینکه نقض قوانین ترافیکی است، می تواند خطرات جدی برای آنها و دیگر شهروندان به همراه داشته باشد.

وقتی ویژگی سرعت از اتوبوس گرفته می‌شود
دبیر کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران نیز در تشریح پیامدهای تداخل در خطوط ویژه بیان کرد: حدود ۴۰درصد فوتی‌های تصادفات شهری به موتورسیکلت‌سواران اختصاص دارد و بخش قابل‌توجهی از راکبان موتور که در معابر شریانی تصادف می‌کنند، داخل خطوط ویژه هستند. این موضوع هم ایمنی شهر را پایین آورده و هم خانواده‌ها را به لحاظ اجتماعی و عاطفی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

دکتر محمدحسین نوروزی در ادامه گفت: ما به سفر شهروندانی که از اتوبوس استفاده می‌کنند، شتاب می‌دهیم تا با بهره‌مندی از این مسیرها، زودتر به مقصد برسند. پیامد ورود وسایل نقلیه دیگر به حریم خطوط ویژه این است که این بهره‌مندی را از مسافران اتوبوس‌ها می‌گیریم.

وی با تاکید بر این‌که اتوبوس‌سواری، سختی‌های خود را دارد، ادامه داد: وقتی ویژگی سرعت از اتوبوس گرفته شود، کم‌کم شهروندان ترغیب می‌شوند از حمل‌ونقل نیمه‌عمومی مثل تاکسی‌های اینترنتی استفاده کنند. این امر، از یک‌سو هزینه مردم را بالا می‌برد و ازسوی‌دیگر اصلا به نفع شهر نیست؛ چون ترافیک و آلودگی هوا را افزایش می‌دهد و درنهایت، هم مسافران و هم شهر زیان خواهند دید.

دکتر نوروزی آسیب دیگری را که از این زاویه به شهروندان می‌رسد، مسائل ایمنی برشمرد و تاکید کرد: امکان تصادف با اتوبوس با توجه ‌به خط ترمز و محدودیت‌های دید و نقاط کوری که در اطرافش وجود دارد بیشتر است. به همین دلیل، وقتی تعرض به این خطوط‌ انجام ‌شود، آمار تصادف‌ها و فوتی‌ها نیز بالا می‌رود.

موتورسواران؛ عامل ۴۴درصد تصادفات
چندی پیش، سرپرست اتوبوسرانی تهران و حومه نیز ورود موتورسواران و خودروهای شخصی به خطوط ویژه را باعث کاهش کیفیت خدمات‌رسانی دانست و گفت: برای کنترل و ممانعت از این اقدام، ابزار قانونی نداریم.

احمد قیومی در این باره اظهار کرد: بر اساس آمار رسمی پلیس راهور، عامل ۴۴درصد تصادفات موتورسواران هستند و جای تاسف است که روزانه و به‌خصوص در معابری مانند اطراف بازار شاهد حضور بسیار گسترده موتورسواران در خطوط ویژه اتوبوسرانی هستیم.

وی افزود: حضور وسایل نقلیه بدون مجوز در خطوط ویژه شرکت واحد باعث ایجاد خطر برای مردم و حتی سرنشینان این وسایل‌نقلیه است به گونه‌ای که گاه تصادف آنها با مردم یا اتوبوس موجب ایجاد ترافیک گسترده و معطلی مردم می‌شود.

سرپرست شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه اضافه کرد: همین موضوع سبب شده است مجموعه اتوبوس‌های شرکت واحد در بسیاری از اوقات نتواند بر اساس زمان‌بندی انجام‌شده به مردم خدمات‌رسانی کنند.

قیومی ادامه داد: این وضعیت نه‌تنها بر عملکرد اتوبوس‌ها تاثیر منفی می‌گذارد، بلکه موجب بروز تصادفات و مشکلات جدی برای رانندگان این خودروها نیز می‌شود.

وی همچنین به نبود ابزار قانونی لازم برای کنترل این وضعیت اشاره کرد و گفت: پلیس راهور زحمات فراوانی برای جلوگیری از ورود وسایل نقلیه غیرقانونی به خطوط ویژه می‌کشد اما این موضوع در نهایت به فرهنگ‌سازی بیشتری در همه بخش‌ها و همکاری راکبین موتورسیکلت و رانندگان خودروها نیاز دارد.