در بسیاری از کشورهای توسعه‌ یافته، صنعت خودرو یکی از اجزای مهم اقتصاد ملی به‌شمار می‌رود و از عوامل اصلی توسعه اقتصادی و از اساسی‌ترین شاخص‌های توسعه اجتماعی کشورهاست. به این لحاظ در اغلب کشورهای صنعتی به موازات سرمایه‌گذاری در بخش‌های مهم تولیدی، اقتصادی و کشاورزی، به توسعه و بهبود صنایع خودروسازی نیز توجه شده و به ‌طور مستقیم و غیرمستقیم (صنایع مرتبط) در آن سرمایه‌گذاری می‌گردد.

به جرأت می‌توان گفت توسعه‌یافتگی صنعت خودرو ایران در زمینه فناوری و کارآمدی و توانمندی آن، بستر توسعه صنعتی را در کشورمان فراهم می‌کند؛ همچنین رشد تولید نوآورانه در صنعت خودروسازی از اهمیت زیادی برخوردار است و تاثیرات مثبتی در اقتصاد کلان یک کشور دارد.

توسعه تولید محصولات جدید در خودروسازی از سویی منجر به نوآوری و بروزرسانی فناوری‌ها صنعت خودرو و به‌دنبال آن ارتقای کارآیی، ایمنی و پایداری خودروها می‌شود و از دگرسو با ارائه محصولات جدید و متنوع، رقابت‌پذیری در بازار خودرو به‌وجود خواهد آورد و رونق بازار خودرو سبب ایجاد اشتغال در زمینه‌های مختلف از جمله تولید، تحقیق و توسعه، طراحی، بازاریابی و خدمات پس از فروش می‌شود.
علاوه بر آنچه گفته شد رشد تولید نوآورانه و باکیفیت در این صنعت می‌تواند بازارهای جدیدی را در خارج از کشور به‌وجود آورد و صادرات را افزایش دهد.

صنعت خودروسازی ایران که رکن دوم اقتصاد ملی و یکی از موثرترین بخش‌ها در حرکت به سمت توسعه اقتصادی و از جمله بخش‌های زیربنایی اقتصادی کشور است، به‌طور مستقیم فرآیند توسعه و اقتصاد کلان یک کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد و از عوامل مهم توسعه کسب‌وکار و اقتصاد کشور است.

بنابراین تحقیقات در طراحی تولید محصولات جدید در شرکت‌های خودروساز داخلی (سواری و تجاری) نقش مهمی در خودکفایی و رشد تولید قطعه و محصول و ارتقای کیفی تولید ملی کشور دارد.

طبق آمار و ارقام موجود، بخش تولید کشور «به‌ویژه صنعت خودروسازی» تاثیر بسزایی در اشتغالزایی، فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی دارد و به این سبب توجه به ایجاد زیرساخت‌های پژوهش در صنایع خودروسازی کشور از اولویت خاصی برخوردار است.

امروزه مشتریان خودروهای تولید داخل خواستار ارائه محصولات جدید، افزایش کیفیت و توان رقابتی تولیدات داخلی با مشابه خارجی هستند.

همان‌طور که شناسایی بسترهای موجود برای رونق بخشیدن به تولید ملی در سطح خرد و کلان اهمیت دارد، پژوهش نیز نقش مهمی در رشد و توسعه، خودکفایی، ارتقای کیفی محصولات خودروسازان داخل دارد.

درحال‌حاضر موضوعات زیادی امر تحقیق و پژوهش در سطح کشور و شرکت‌های تولیدی را با رکود نسبی و مشکلات جدی مواجه کرده که مهم‌ترین آنها عبارت است از ارتباط ضعیف مراکز تحقیقاتی و علمی با صنایع، پایین بودن میزان انگیزه برای انجام تحقیقات، نبود بودجه کافی و عدم سیاست‌گذاری مشخص و متمرکز در پژوهش.

بنابراین تلاش برای تغییر این فضا در صنعت خودروسازی به‌عنوان یکی از صنایع جامع کشور ملموس است تا گام‌های علمی برای توسعه محصولات با اتکا به تحقیقات ژرف‌نگر و مطالعات کاربردی برداشته شود و اهداف توسعه همه‌جانبه به‌تدریج جامه عمل بپوشد.

برای بهره‌گیری از آنچه در اصطلاح تحقیق و پژوهش نامیده می‌شود، ضرورت دارد که بازخورد پژوهش‌های انجام‌شده در بخش‌های مختلف صنایع خودروسازی را ببینیم و موانع موجود بر سر راه تحقیقات زیربنایی و تولید محصولات جدید را نشانه‌گذاری و برطرف کنیم. اگر برنامه‌ریزی تنها روش اداره ثمربخش صنعت خودرو محسوب می‌شود، تحقیقات در بخش‌های تولیدی را باید یکی از عوامل اصلی توسعه و خودکفایی در این صنعت به‌حساب آورد.

صنعتی می‌تواند از تحقیق به‌عنوان تنها ابزار شناسایی و برنامه‌ریزی حل معضلات جاری خود بهره گیرد که علاوه بر گسترش فرهنگ پژوهش و تحقیقات، به امر نظام‌بخشی به جامعه علمی خود نیز بپردازد و پژوهش و تحقیق را به‌عنوان یک عنصر بنیادین سازماندهی کند؛ بنابراین هر برنامه‌ریزی موفق منوط به انجام سلسله پژوهش‌های کارآمدی است که در گرو برنامه‌ریزی‌های منسجم شکل می‌گیرد و در نهایت منتج به سازمان یافتن و شکوفایی نهاد تحقیق می‌شود و به‌واسطه همین چرخه است که جایگاه تحقیقات در برنامه‌ریزی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور معنا و اهمیت پیدا می‌کند.

برنامه‌ریزی برای تولید خودروهای جدید یک فرآیند فنی و تخصصی است و تهیه و تدوین برنامه‌های ثمربخش و مفید در جهت خودکفایی در تولید محصولات جدید، مستلزم آشنایی دقیق با اصول و فنونی است که صحت و اعتبار آن در میدان عمل به اثبات رسیده باشد.

صنعت خودرو یکی از مولفه‌ها و شاخص‌های تعیین‌کننده در میزان توسعه کشورهاست و بدون‌شک سیاست‌گذاری مناسب در امر تحقیق و پژوهش در حوزه خودروسازی می‌تواند در حرکت به سمت خودکفایی در تولید محصولات جدید و رشد و توسعه صنعت خودرو در کشور نقش‌آفرینی کند و زمانی که پژوهشگران بخش صنعت با در نظر گرفتن امتیازات و مشوق‌های مناسب، ویژگی‌های متناسب با توسعه و دیدگاه خودکفا شدن را در رفتار و بینش خود بروز دهند، رسیدن به این مهم ممکن خواهد بود.

البته طبق شواهد و قرائن موجود خودروسازی ایران در چند سال اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. تولید نوآورانه در خودروسازی و ارائه محصولات جدید با تمرکز بر کارآیی سوخت، کاهش آلودگی هوا و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پایدار، به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند.

به‌طور کلی، رشد تولید نوآورانه در صنعت خودرو سبب افزایش تولید، مصرف قطعات و مواد اولیه، حمل‌ونقل، بیمه، خدمات پس از فروش و... می‌شود و علاوه بر توسعه این صنعت به افزایش اشتغال، رقابت‌پذیری، نوآوری و پایداری اقتصاد کلان کشور هم می‌انجامد.

* شهرام شیرکوند؛ حائز ۳۴ رتبه برتر در جشنواره های بین المللی و ملی مطبوعات و خبرگزاری های کشور