پرستاران به خاطر کمبود شدید نیرو مجبور به تحمل شیفت‌های کاری

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، پی درپی هستند؛ آن هم با چاشنی اضافه کاری اجباری که برای هر ساعت اضافه کاری، دریافتی حدود 25 هزار تومان داشتند که عملاً صرفه اقتصادی برای هیچ نیروی انسانی ندارد. حدود 6 ماه از روی کار آمدن دولت چهاردهم می‌گذرد و باید دید در این مدت برای حل مشکلات و غلبه بر چالش‌های حوزه‌های مختلف چه راهکارهایی را پیش گرفته‌اند. البته بعد از انتصاب دکتر ظفرقندی، وزیر بهداشت چالش‌های حوزه پرستاری به فوریت مورد بررسی قرار گرفت تا اینکه بالاخره نتیجه داد و توانستند رضایت نسبی کادر پرستاری را جلب کنند. یکی از مشکلات در حوزه پرستاری که مدت‌هاست لاینحل مانده و موجب شده بود تا گروه‌های پرستاری به خاطر معوقات طولانی مدت دست به اعتراض بزنند در این 6 ماه تا حدودی مرتفع شد و عقب‌ماندگی‌های بعضاً 18 ماهه به 6 ماه کاهش پیدا کرد، اما چالش‌های این حوزه به این جا ختم نمی‌شود.
به سراغ دکتر احمد نجاتیان، رئیس کل سازمان نظام پرستاری رفتیم تا از دغدغه‌های حوزه پرستاری و اقدامات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای حل این چالش‌ها آگاه شویم.

او می‌گوید: «کمبود پرستار همواره سبب شده به سمت اضافه کاری‌های اجباری و شیفت‌های سنگین پی در پی حرکت کنیم که خوشبختانه امسال با همت دولت چهاردهم اضافه کار پرستاران به ساعتی حدود 80 هزار تومان یعنی افزایشی 2.5 برابری ارتقا یافت، اما هنوز مبلغی بابت این موضوع به پرستاران پرداخت نشده است و مقرر شده معوقات‌شان از آبان 1403 بر اساس فرمول جدید محاسبه و پرداخت شود. از سوی دیگر، میزان معوقات پرستاران که پیش‌تر به 18 ماه می‌رسید، در این دولت با پرداختی‌های فوری به 6 ماه کاهش یابد.»

تخت و تجهیزات هست
 پرستار نیست

مشکلات کمبود نیرو و تأخیر در استخدام کادر پرستاری از مسائل حیاتی در نظام سلامت است که تأثیر مستقیم بر کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی دارد. اکنون به ازای هر تخت حدود یک یا کمتر از یک پرستار وجود دارد و این نشان از کمبود شدید پرستار در کشور است که در شرایط فعلی بخشی از این کمبود پرستار از طریق اضافه‌کاری‌های اجباری برای پرستاران شاغل در بخش‌ها جبران می‌شود.

دکتر نجاتیان توضیح می‌دهد: «در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری بزرگی در ساخت و ساز بیمارستان‌ها انجام شد و هنوز هم این مسأله ادامه دارد و به هر میزان که تخت به مرکز درمانی کشور اضافه می‌شود، باید نیروی انسانی آن را هم مد نظر قرار دهند اما همان طور که می‌دانید مجوزهای استخدامی به طور مرتب برگزار نمی‌شود و دیگر همکاران متحمل فشار کاری بیشتری می‌شوند. اکنون با پدیده‌ای مواجه شدیم که بیمارستان با بهترین و گران‌قیمت‌ترین تجهیزات ساخته شده ولی به خاطر کمبود کادر سلامت بلااستفاده مانده است.

چند وقت پیش بازدیدی داشتیم از ICU یک بیمارستان، از حدود 30 تخت پیش‌بینی شده، 15 تخت غیرفعال بود و این درحالی رخ می‌دهد که بیماران نیازمند به این تخت‌ها که خدمات مراقبت ویژه ارائه می‌کنند، وجود دارند اما پرسنل مجبور هستند این بیماران را در اورژانس نگهداری کنند چرا که نتوانستیم نیروی کافی برای آن بخش تأمین کنیم بنابراین به نظر می‌رسد این هماهنگ‌سازی بین بخش ساخت و ساز، توسعه فیزیکی و بحث منابع انسانی باید همزمان پیش رود.»

کمبود 100 هزار پرستار در کشور

به طورکلی در یک بخش عمومی باید به‌ازای هر 6 بیمار، یک پرستار حضور داشته باشد تا بتواند با بیماران ارتباط بگیرد، صحبت کند و کمک‌های لازم را ارائه دهد. اما امروز این عدد به 10 تا 12 بیمار به ازای هر پرستار رسیده است.

دکتر نجاتیان در این باره می‌گوید: « با این شرایط اگر بخواهیم نیرو استخدام کنیم، موفق نخواهیم بود، چراکه باید جذابیت‌هایی به این حوزه اضافه کنیم. این به معنی تبعیض نیست بلکه به معنی آن است که مردم خدمات مناسبی را دریافت نمی‌کنند و دولت موظف است این خدمات را با نیرویی که انگیزه کافی دارند، ارائه کند. زمانی تلاش می‌کردیم برای ماندن در مناطق محروم جذابیت ایجاد کنیم اما اکنون برای کار در تهران هم باید این اقدامات صورت گیرد چرا که هزینه‌های زندگی در کلانشهری همچون تهران بسیار بالاتر از حقوقی است که می‌گیرند. اگر بخواهیم پرستار را در تهران نگه داریم باید اقداماتی انجام شود، از جمله ایجاد پانسیون که بتوانند در کنار بیمارستان‌ها زندگی کرده و هزینه‌های حمل‌ونقل و مسکن کمتری پرداخت کنند. از آنجایی که سیاست‌های کوچک‌سازی دولت در حال اجراست. اما امور حاکمیتی مثل سلامت، آموزش و امنیت با کوچک‌سازی سازگار نیست و باید به اندازه نیاز مردم این خدمات ارائه شود.»

او ادامه می‌دهد: «اکنون با کمبود 100 هزار نیروی پرستاری مواجه هستیم و قطعاً دولت نمی‌تواند این تعداد را یک دفعه وارد چرخه استخدامی کند، بنابراین پیشنهاد ما این است، ظرفیت آموزش پرستاری افزایش یابد. چند سال قبل به خاطر جبران کمبود نیرو دانشکده‌های پرستاری توسعه یافت و اکنون سالانه حدود 15 هزار فارغ‌التحصیل پرستار در گرایش‌های مختلف داریم. حداقل انتظار این است به اندازه ظرفیت آموزشی کشور جذب نیرو هم صورت گیرد. با این روش در یک افق هشت ساله این مشکلات حل خواهند شد اما طی چهار سال گذشته فقط یک آزمون استخدامی برگزار شده است و در آن حدود 9 هزار پرستار جذب شدند.»
رئیس کل سازمان نظام پرستاری در مورد سرانه پرستاران نسبت به بیماران می‌گوید: «در ایران سرانه هر پرستار به تخت کمتر از یک است. در دنیا اعداد متفاوت است به طوری که به ازای هر تخت، 4 پرستار به کار گرفته شدند. البته آنچه که با استانداردهای ملی هماهنگی دارد، 1.8 پرستار به ازای هر تخت در 24 ساعت است که اگر محقق شود، می‌توانیم خدمات استانداردی را به مردم ارائه دهیم.»

 
مبلغ افزایش اضافه کاری از آبان ماه 1403 لحاظ  شده است

دکتر رامین رحیم‌نیا، رئیس مرکز بودجه و پایش عملکرد وزارت بهداشت نیز در پاسخ به این سؤال مبنی بر پیگیری این وزارتخانه برای پرداخت مبلغ افزایش یافته اضافه کاری پرستاری می‌گوید: «باتوجه به مصوبه شورای حقوق و دستمزد در مورد افزایش مبلغ اضافه کارگروه پرستاری و مشمولین قانون بهره‌وری، دستورالعمل اجرایی آن به تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ شده  و از ابتدای آبان ماه سال‌جاری افزایش مبلغ اضافه کار تمامی کارکنان مشمول در دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسرکشور اجرایی شده و در محاسبات پرداختی لحاظ شده است.

 همچنین روند تأمین اعتبار آن نیز از منابع عمومی دولت در مراحل نهایی وتخصیص منابع است که در زمان باقی‌مانده تا پایان سال پرداخت آن انجام می‌شود. در سال ۱۴۰۴ نیز با همکاری و مساعدت سازمان برنامه و بودجه اعتباری معادل ۱۵ هزار میلیاردتومان در ردیف‌های مربوطه در لایحه بودجه ۱۴۰۴ تأمین و گنجانده شده که پس از تخصیص، توسط سازمان برنامه و بودجه به طور منظم در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار گرفته و پرداخت خواهد شد.