در حالی که بیمارستان‌های بین‌المللی در تلاش برای دستیابی به استانداردهای برتر جهانی هستند، بیمارستان‌های ایران با چالش‌های متعددی روبرو هستند که آنها را از این استانداردها دور می‌کند.

برترین بیمارستان‌های جهان در سال ۲۰۲۵

لیست برترین بیمارستان‌های جهان در سال ۲۰۲۵ که توسط برند فاینانس منتشر شده، نشان می‌دهد که مراکز درمانی پیشرو در جهان از نظر کیفیت خدمات، تجهیزات پیشرفته، و تخصص پزشکی در چه سطحی قرار دارند:

1. بیمارستان جانز هاپکینز ایالات متحده امریکا
2. بیمارستان‌های دانشگاه آکسفورد انگلستان
3. سیستم سلامت مایو کلینیک ایالات متحده امریکا
4. بیمارستان ماس جنرال بریگهام ایالات متحده امریکا
5. مرکز پزشکی دانشگاه استنفورد ایالات متحده امریکا
6. شبکه سلامت دانشگاه کانادا
7. موسسه علوم پزشکی هند، دهلی
8. کلینیک کلیولند ایالات متحده امریکا
9. مرکز سرطان تاتا هند
10. موسسه سرطان دانا-فاربر ایالات متحده امریکا

این بیمارستان‌ها با ارائه خدمات تخصصی و فوق تخصصی، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا، و تیم‌های پزشکی مجرب، به عنوان الگوهایی برای سایر مراکز درمانی در سراسر جهان شناخته می‌شوند.

فاصله بیمارستان‌های ایران تا استانداردهای جهانی

در مقابل، بیمارستان‌های ایران با چالش‌های متعددی روبرو هستند که آنها را از رسیدن به استانداردهای جهانی باز می‌دارد.

در حالی که نظام‌های بهداشتی کشورهای پیشرفته با طراحی الگوهای نوین، عمر مفید بیمارستان‌های خود را تا 150 سال افزایش می‌دهند، بیمارستان‌های ایران با معضلی به نام فرسودگی زودهنگام دست و پنجه نرم می‌کنند. به گفته دکتر نوید نصر، دبیر انجمن نت ایران، میانگین عمر مفید بیمارستان‌ها در کشور ما تنها 30 تا 40 سال است و پس از آن، این مراکز درمانی دچار فرسودگی و ناکارآمدی می‌شوند.

این معضل نه تنها کیفیت خدمات درمانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه هزینه‌های نظام سلامت را نیز به شدت افزایش می‌دهد. بر اساس مطالعات انجام شده، بیش از 30 درصد از هزینه‌های هر تخت بیمارستانی صرف تامین تجهیزات و اقلام پزشکی می‌شود. با این حال، به دلیل عدم وجود نظام مدیریت نگهداری و بهره‌برداری صحیح، این تجهیزات به زودی مستهلک شده و هزینه‌های هنگفتی را بر دوش نظام سلامت تحمیل می‌کنند.

دکتر نصر با اشاره به مطالعات بانک جهانی، خاطرنشان کرد که 50 تا 80 درصد منابع نظام سلامت در کشورهای در حال توسعه به ساخت و توسعه بیمارستان‌ها اختصاص می‌یابد. این در حالی است که رعایت استانداردهای ساخت و ساز و اصول مهندسی می‌تواند به مدیریت بهینه هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری در نظام سلامت منجر شود.

یکی دیگر از چالش‌های اساسی بیمارستان‌های ایران، فقدان برنامه‌های مدون در حوزه نگهداشت و مدیریت دارایی‌های فیزیکی است. به گفته دبیر جایزه ملی تعالی نگهداری و مدیریت دارایی‌های ایران، بیش از 1500 بیمارستان در کشور فاقد چنین برنامه‌هایی هستند که این امر منجر به افزایش هزینه‌های عملیاتی، کاهش بهره‌وری و کاهش راندمان انرژی بین 40 تا 60 درصد می‌شود.

با این وجود، تلاش‌هایی نیز برای بهبود وضعیت بیمارستان‌های ایران در حال انجام است. وزارت بهداشت در سال‌های اخیر اقدام به تدوین کتاب‌های استاندارد ایمنی بیمارستان‌ها کرده است. با این حال، دکتر نصر معتقد است که راه زیادی تا رسیدن به استانداردهای مطلوب باقی مانده است.

راهکارهایی برای بهبود وضعیت بیمارستان‌های ایران

دکتر زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تاکید بر ضرورت افزایش تخت‌های بیمارستانی در بخش خصوصی، اظهار داشت: برای ارائه خدمات استاندارد به مردم، باید 75 هزار تخت خصوصی به ظرفیت بیمارستان‌های کشور اضافه شود.

وی با اشاره به اینکه بهترین راهکار برای افزایش تخت بیمارستانی، ایجاد مشوق‌ها، سرمایه‌گذاری و اختصاص تسهیلات در بخش‌های خصوصی است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر، تعداد تخت‌های بستری به ازای هر هزار نفر در ایران، بین 1.88 تا 1.89 است که با استاندارد 2.5 تخت فاصله زیادی دارد.

دکتر زالی همچنین ساختارهای قدیمی و فرسوده بیمارستان‌های کشور را چالش دیگری در حوزه بهداشت و درمان عنوان کرد و افزود: بیش از 40 درصد بیمارستان‌های کشور، به ویژه در تهران، مربوط به سال‌های پیش از 1350 هستند و نزدیک به 30 درصد بین 1350 تا 1369 ساخته شده‌اند. این بدان معناست که 70 درصد بیمارستان‌های کشور از قدمت قابل توجهی برخوردارند و نیازمند نوسازی و بازسازی هستند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه اصلاح سازه‌ای راهکار منطقی برای فعالیت‌های بیمارستان نیست، توضیح داد: در تهران، وضعیت بازتوزیع تخت‌های بیمارستانی چندان مطلوب نیست. برای مثال، در منطقه 6 تهران 34 بیمارستان و بیش از 200 درمانگاه فعال وجود دارد، در حالی که منطقه 19 فاقد بیمارستان است و تنها 34 درمانگاه فعال در این منطقه فعالیت دارند.

دکتر زالی با تاکید بر اینکه بخش بزرگی از بیمارستان‌های معروف و محبوب تهران در بافت 4 هزار هکتاری فرسوده قرار دارند، ادامه داد: در مناطق 7، 10، 11 و 12 تهران به دلیل قدمت و فرسودگی کالبدی، بیشتر ساختارهای این مناطق در دسته سازه‌های آسیب‌پذیرند.

وی با اشاره به اینکه بیمارستان، نهادی اجتماعی و پویا است، افزود: بیمارستان صرفا مرکزی برای درمان بیمار نیست، بلکه نهادی اجتماعی و شهری است و باید تمام ساختارهای بصری و فیزیکی جذابیت و استحکام کافی داشته باشد.

در جستجوی کیفیت؛ از استانداردهای جهانی تا چالش‌های داخلی

در حالی که بیمارستان‌های بین‌المللی با بهره‌گیری از آخرین فناوری‌ها و تخصص‌های روز دنیا، در صدر لیست برترین‌های جهان قرار دارند، بیمارستان‌های ایران با چالش‌های متعددی از جمله فرسودگی ساختارها، کمبود تجهیزات و مشکلات مدیریتی دست و پنجه نرم می‌کنند. شکاف عمیق بین این دو وضعیت، لزوم توجه جدی به نوسازی و بهبود ساختارها، افزایش تخت‌های بیمارستانی به ویژه در بخش خصوصی، و ارتقاء کیفیت خدمات درمانی را بیش از پیش نمایان می‌سازد.