سیدمهدی میرجوادی مترجم کتاب قانون برنامه‌ریزی شهری برای شهرهای هوشمند اقلیمی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم با اشاره به انتشار این کتاب، اظهار کرد: این کتاب یکی از آثار جدید سری کتاب‌های برنامه اسکان بشر سازمان ملل در سال 2023 است. سازمان ملل طی سال‌های اخیر به مسئله اسکان جمعیت در کشورها توجه ویژه‌ای داشته و برنامه‌هایی را در این زمینه ارائه کرده است.

وی با بیان این‌که این کتاب به بررسی روابط متقابل شهر و شهرسازی با تغییرات اقلیمی و تأثیرات آب‌وهوایی می‌پردازد، افزود: به‌عبارت‌دیگر، نشان می‌دهد شهرها مسئول مصرف حدود دو‌سوم از انرژی جهانی هستند و گازهای گلخانه‌ای عمدتاً در اثر فعالیت‌های شهری و سکونت جمعیت در شهرها تولید می‌شوند. این انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌نوبه خود باعث تغییرات اقلیمی شده و تأثیرات مخربی بر شهرها می‌گذارد.

وی ادامه داد: ازجمله این تأثیرات می‌توان به افزایش دما، گرمایش زمین، وقوع سیل، خشکسالی، فرونشست زمین و طوفان‌ها اشاره کرد که همگی زندگی شهری و ساکنان آن را با چالش‌های جدی مواجه کرده‌اند.

وی با بیان این‌که کتاب مذکور در پنج بخش، اثرات متقابل شهرها و تغییرات اقلیمی را بررسی کرده و راهکارهایی برای توسعه شهرهای هوشمند ارائه می‌دهد تا بتوان با مدیریت بهینه، اثرات منفی این تغییرات را کاهش داد، اضافه کرد: همچنین این کتاب، ضمن معرفی اصول و قوانین مرتبط، نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با ساخت شهرهای هوشمند، اثرات مخرب بر اقلیم و آب‌وهوا را به حداقل رساند. به‌طور متقابل، هرچه میزان سازگاری با شرایط اقلیمی و رعایت اصول و قوانین مرتبط بیشتر باشد، زندگی شهری برای مردم راحت‌تر خواهد شد و توسعه شهرنشینی نیز روندی مطلوب‌تر و پایدارتر خواهد داشت.

مدیرکل توسعه امور مسکن شرکت عمران شهرهای جدید یادآور شد: بخش اول کتاب به یکی از مباحث مهم و روز جهان، یعنی حکمروایی و حکمرانی شهری، می‌پردازد. در این بخش، اصلاح قوانین شهرسازی مورد بررسی قرار گرفته و به روابط بین حاکمیت و مردم در سه سطح ملی، منطقه‌ای و محلی پرداخته شده است. تأکید این بخش بر ضرورت برنامه‌ریزی‌های شهرسازی و اقلیمی در هر سه سطح مذکور است. همچنین، به نقش دولت و مردم در حکمرانی پرداخته شده و بر اهمیت مشارکت عمومی در تصمیم‌گیری‌های شهری تأکید شده است. تجربه جهانی نشان داده است که هرچه مردم در این مسائل نقش مستقیم‌تری داشته باشند و وظیفه دولت بیشتر بر سیاست‌گذاری متمرکز باشد تا مداخله اجرایی، موفقیت بیشتری حاصل خواهد شد.

وی اظهار کرد: در ادامه، مأموریت‌های دولت‌ها از سطوح کلان تا نهادهای محلی، از جمله شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و حتی شرکت‌های عمرانی فعال در شهرهای جدید، مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از مسائل مهمی که در این بخش مطرح شده، ضرورت اصلاح قوانین شهری است. بسیاری از قوانین فعلی، مانند قوانین شهرداری‌ها در کشور ما که متعلق به دهه‌های 20 و 30 شمسی هستند، به‌روز نشده و کارآمدی لازم را ندارند. این قوانین دست‌وپاگیر باعث ایجاد چالش‌های متعددی در مدیریت شهری شده‌اند که اصلاح آن‌ها، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

بهینه‌سازی مصرف انرژی: راهی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای

میرجوادی تاکید کرد: یکی از نکات اصلی این کتاب، بهینه‌سازی مصرف انرژی است که هدف آن کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی، به‌ویژه انتشار گازهای گلخانه‌ای است. این موضوع در سرتاسر کتاب به‌عنوان یک محور اساسی مطرح شده است. در بخش دوم، برنامه‌ریزی شهری مورد بررسی قرار گرفته و شهرهای هوشمند ارزیابی شده‌اند. برای تمام این موارد، شاخص‌های مشخصی در کتاب تعریف شده و الگوهای بین‌المللی از کشورهای مختلف، از جمله استرالیا، فنلاند، نروژ، آمریکا، کانادا و برخی کشورهای آفریقایی و آسیایی، مطالعه و معرفی شده است. این بخش به بررسی شیوه‌های بازنگری در طرح‌های شهری پرداخته تا آسیب‌های وارده به اقلیم و آب‌وهوا به حداقل برسد.

بخش سوم: طراحی شهری و سازگاری با اقلیم
به گفته وی، در بخش سوم، طراحی شهری بر اساس الگوهایی که بیشترین سازگاری را با آب‌وهوا و اقلیم داشته باشند، مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع در راستای کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل بررسی شده و تأثیرات زیان‌بار تغییرات آب‌وهوایی تشریح شده است. همچنین، روش‌ها و فرآیندهایی برای سازگاری با شرایط اقلیمی ارائه شده و خطرات اقلیمی مانند گسل‌ها، سیلاب‌ها و تغییرات دمایی توضیح داده شده است. در این بخش، تأکید بر ارتباط مستمر با مردم و اطلاع‌رسانی دقیق در زمینه مسائل اقلیمی صورت گرفته است. یکی از مباحث مهم این کتاب، ارائه راهکارهایی برای طراحی فرم‌های شهری است که با اکوسیستم و زیرساخت‌های شهری سازگاری مطلوبی داشته باشند. نمونه‌هایی از برنامه‌ریزی شهری در کشورهای مختلف ارائه شده است. برای مثال، قانون برنامه‌ریزی دانمارک در زمینه مدیریت رودخانه‌ها و سواحل بررسی شده است.

مدیریت آب و سکونتگاه‌های غیررسمی
مدیرکل توسعه امور مسکن شرکت عمران شهرهای جدید  گفت: مدیریت آب، یکی از مباحث مهم جهانی، نیز در این کتاب مورد توجه قرار گرفته است. همچنین، مسئله سکونتگاه‌های غیررسمی و مناطق فقیرنشین که امروزه به‌ویژه در حاشیه کلان‌شهرهای کشور ما به‌شدت گسترش یافته، بررسی شده است. در این راستا، برنامه‌ها و پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت این سکونتگاه‌ها ارائه شده است.

جابجایی ایمن روستاها و شهرها: چالش‌ها و راهکارها

میرجوادی افزود: همچنین در این کتاب، موضوع جابجایی برخی روستاها و شهرها در صورت لزوم بررسی شده است. تأمین ایمنی در این فرآیند از اهمیت بالایی برخوردار است و در کنار آن، حقوق مالکیت زمین و نحوه تعیین کاربری زمین نیز مطرح شده است. اصول برنامه‌ریزی شهری و مسائل مالکیت زمین، که از چالش‌های اساسی در کشور ما محسوب می‌شوند، نیز به تفصیل مورد بحث قرار گرفته‌اند.

وی با تاکید بر این‌که در بخش سوم، به‌طور ویژه بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تمرکز شده است،اظهار کرد: این بخش به بررسی راهکارهایی می‌پردازد که می‌توانند در کاهش کربن مؤثر باشند. طراحی شهری در این راستا شامل بهینه‌سازی مسیرهای حمل‌ونقل، طراحی خیابان‌ها، توسعه پیاده‌روسازی و ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری است. این موارد سال‌هاست که در حوزه شهرسازی مطرح هستند و در این کتاب، نمونه‌های موفق از آن‌ها ارائه شده است.همچنین به استفاده از تکنولوژی‌های روز مانند خودروهای برقی و راهکارهای هوشمند شهری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای پرداخته شده است. این فناوری‌ها نقش مهمی در کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از شهرنشینی ایفا می‌کنند.

اصلاح کاربری زمین و برنامه‌های جامع شهری

میرجوادی تاکید کرد: یکی دیگر از مباحث کلیدی این کتاب، بررسی مشکلات کاربری زمین در طرح‌های جامع و تفصیلی شهری است. متأسفانه، این طرح‌ها در بسیاری از موارد با چالش‌هایی مواجه هستند. در این راستا، توصیه‌ها و اصولی ارائه شده‌اند تا بتوان در برنامه‌ریزی‌های شهری، از رویکردهای بهینه‌تری برای مدیریت زمین و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی استفاده کرد.  موضوع تراکم شهری و برنامه‌ریزی برای سکونت و اسکان جمعیت در پهنه‌های مختلف بررسی شده است. به این منظور، توصیه‌هایی درباره میزان جمعیت مجاز در هر هکتار ارائه شده و الگوهای موفق جهانی در این زمینه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

نقش فضای سبز و مدیریت منابع آبی

وی اضافه کرد: یکی از مباحث کلیدی، گسترش فضاهای سبز با رویکرد بیولوژیکی است. در این بخش، استفاده از گونه‌های گیاهی کم‌آب‌بر برای مدیریت منابع آبی و تولید اکسیژن پیشنهاد شده است. همچنین، طراحی فضاهای سبز و فضاهای آب‌محور مورد بررسی قرار گرفته است تا علاوه بر کاهش کربن، محیطی لطیف و مطلوب برای زندگی شهری فراهم شود.

بهینه‌سازی مصرف انرژی

وی با بیان این‌که الگوهای صرفه‌جویی در مصرف انرژی به‌طور جامع بررسی شده است، تصریح کرد: این موضوع، که یکی از دغدغه‌های اصلی در ایران و سایر کشورهای جهان است، در قالب طراحی شهری، کاهش مصرف انرژی و توسعه پایدار تحلیل شده است.

ابزارهای اقتصادی و تأمین مالی پروژه‌های شهری

وی در پایان خاطرنشان کرد: یکی از بخش‌های مهم کتاب، بررسی ابزارهای اقتصادی و غیراقتصادی برای حمایت از برنامه‌های شهری و زیست‌محیطی است. در این راستا، از موضوع مالیات تا مشارکت‌های مردمی و حمایت سازمان‌های غیردولتی (NGOها) بحث شده است. همچنین، روش‌های تأمین مالی موفق در سطح بین‌المللی معرفی شده‌اند تا برنامه‌هایی مانند اصلاح قوانین، شهرسازی سازگار با اقلیم و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بتوانند با پشتوانه مالی مناسب اجرا شوند.

انتهای پیام/