محمد علی ایزدخواستی در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به آسیب‌های موجود در بناهای تاریخی تخت فولاد اظهار کرد: بسیاری از آرامگاه‌های این مجموعه به صورت چهارطاقی یا فضاهای نیمه‌باز ساخته شده‌اند که در معرض آسیب‌های جوی قرار دارند. علاوه بر این، تزئینات ارزشمند این بناها نیز به مرور زمان دچار فرسایش شده‌اند که نیاز به حفاظت جدی دارند.

وی خاطرنشان کرد: در سه دهه گذشته، مهم‌ترین نهاد حفاظتی تخت فولاد، سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان بوده است. اما با توجه به ضرورت یک نگاه ویژه، دو سال پیش تصمیم گرفتیم تا ۲۰ پروژه مرمتی، حفاظتی و احداثی را در این مجموعه اجرا کنیم. خوشبختانه، این پروژه‌ها طی دو سال به سرانجام رسیدند.

مرمت و احیای ۲۰ بنای شاخص تخت فولاد

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان درباره بناهای مرمت‌شده در این طرح گفت: این پروژه‌ها طیف گسترده‌ای از مرمت آرامگاه‌ها و چهارطاقی‌ها را شامل می‌شد. به عنوان مثال، تکیه مادرشاهزاده‌ها و تکیه میرفندرسکی از جمله مجموعه‌هایی بودند که مرمت آنها، کل عرصه‌های مختلف تخت فولاد را درگیر کرد.

وی ادامه داد: در این میان، برخی بناها مانند تکیه کازرونی که دارای تزئینات نفیس بود، به دلیل بارندگی‌های شدید اواخر دهه ۱۳۹۰، دچار تخریب گسترده شده بودند و در معرض فروپاشی کامل قرار داشتند. این بناها به طور کامل احیا شدند.

ایزدخواستی به اقدامات همزمان عمرانی در تخت فولاد اشاره کرد و گفت: در کنار عملیات مرمتی، طرح‌های توسعه و احداث نیز اجرا شد. از جمله این اقدامات، جداره‌سازی پیرامون تخت فولاد بود که علاوه بر تعیین مرز مشخص برای مجموعه، پیوندی هماهنگ با معماری تاریخی آن ایجاد کرد.

تمرکز بر احیای هویت فرهنگی تخت فولاد

مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان با اشاره به سیاست‌های این سازمان برای ارتقای جایگاه فرهنگی تخت فولاد اظهار کرد: ما تنها به مرمت کالبدی بسنده نکردیم، بلکه بر اساس سیاست‌های مصوب و سند چشم‌انداز، تلاش کردیم تا پیوست فرهنگی این مجموعه را نیز تقویت کنیم. هدف ما احیای روایت‌های شهری و کارکردهای فرهنگی تخت فولاد است.

وی افزود: در همین راستا، با همکاری نهادهای مرتبط، پروژه‌هایی نظیر مرمت و تجهیز عکس‌خانه تخت فولاد اجرا شد. همچنین در حال حاضر در زمینه ایجاد موزه‌های تخصصی مرتبط با این مجموعه فعالیت‌هایی در دست اقدام است.

تعیین اولویت‌های مرمتی و حفاظتی تخت فولاد

ایزدخواستی درباره معیارهای انتخاب بناهای مرمتی گفت: اولویت نخست، بناهایی بود که در معرض خطر جدی قرار داشتند. به طور مثال، اگر این ۲۰ پروژه طی دو سال گذشته اجرا نمی‌شد، در برخی بناهای آسیب‌دیده، بارندگی‌های شدید اخیر می‌توانست تخریب‌های غیرقابل جبرانی به بار آورد.

وی ادامه داد: اولویت دوم، مکان‌هایی بود که پذیرای فعالیت‌های انسانی و رویدادهای آئینی بودند. برای مثال، تکایایی که همچنان به عنوان محل برگزاری آئین‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در فهرست مرمت‌های ضروری قرار گرفتند.

افتتاح رسمی پروژه‌ها با حضور وزیر میراث فرهنگی

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان از برگزاری مراسم افتتاح رسمی این پروژه‌ها با حضور وزیر میراث فرهنگی خبر داد و گفت: «در روز پنجشنبه هجدهم بهمن ماه ساعت ۹ صبح مراسمی برای معرفی و افتتاح این ۲۰ پروژه برگزار خواهد شد. هدف اصلی این رویداد، جلب توجه جامعه شهری اصفهان به تخت فولاد است.

وی تأکید کرد: در گذشته، تخت فولاد یکی از مکان‌های مهم برای شهروندان اصفهانی بود، اما امروز میزان مراجعه به این مجموعه کاهش یافته است. این در حالی است که در دوران صفویه، برخی منابع تاریخی اشاره کرده‌اند که حتی احداث پل خواجو نیز به دلیل تسهیل مسیر زائران مقبره بابا رکن‌الدین انجام شده است. ما امیدواریم که با اجرای این برنامه‌ها، توجه مردم را دوباره به این گنجینه ارزشمند جلب کنیم.

کیفیت مرمت‌های انجام‌شده در تخت فولاد

ایزدخواستی در پاسخ به پرسشی درباره کیفیت مرمت‌های انجام‌شده گفت: مرمت یک امر کیفی است، نه کمی. این فرایند، حد نهایی مشخصی ندارد که بتوان گفت در نقطه‌ای متوقف می‌شود.

وی افزود: با این حال، آنچه در مرمت تخت فولاد انجام شده، در مقایسه با بسیاری از شهرهای دیگر، از اصولی‌ترین و علمی‌ترین نمونه‌های مرمتی کشور محسوب می‌شود. ما متعهد بودیم که مصالح به‌کاررفته با مواد اصلی بنا هماهنگی داشته باشد، کمترین آسیب به ساختار اصلی وارد شود و بیشترین تأثیر حفاظتی حاصل گردد.

مسئول بافت تاریخی شهر اصفهان با اشاره به کاهش نیروی متخصص در حوزه مرمت گفت: امروز در مقایسه با ۵۰ سال پیش، تعداد استادکاران ماهر این حوزه بسیار کاهش یافته است. توسعه صنعتی و مدرن شدن ساخت‌وساز باعث شده تا هنرهای سنتی مرمتی به تدریج کمرنگ شوند. اما خوشبختانه، در پروژه‌های اخیر، تلاش کردیم که اصول مرمت را تا حد امکان رعایت کنیم و نتایج این اقدامات امیدوارکننده است.