به گزارش خبرنگار مهر اتیلن یکی از محصولات پایه پتروشیمی است که به صورت مستقیم مصرف چندانی ندارد اتیلن پس از آمونیاک بیشترین میزان تولید را در میان محصولات پایه پتروشیمی دارد و پس از تغییراتی به ماده دیگری به نام پلی اتیلن که قابلیت استفاده در صنایع مختلف را دارد تبدیل می‌شود.

صنایع مختلف از پلی اتیلن به دلیل برخورداری از ویژگی‌هایی همچون انعطاف پذیری، استحکام بالا، سبک بودن و مقاومت در برابر رطوبت استفاده می‌کنند. در واقع پلی اتیلن‌ها در صنایع مختلف از جمله بسته بندی مواد غذایی و نوشیدنی، تولید کیسه‌های مواد غذایی، اسباب بازی‌ها، روکش کابل‌های برق، بطری‌ها و لوازم خانگی کاربرد دارند.

وضعیت تولید اتیلن در کشورها مختلف

برای تولید محصولات پایین دستی زنجیره ارزش اتیلن، در کشورها مختلف رویکردهای متفاوتی وجود دارد. برخی از کشورها به واسطه توسعه صنایع پایین دستی، محصولات متنوعی از زنجیره ارزش اتیلن را تولید می‌کنند اما برخی دیگر، تنها بر تولید پلیمرهای اتیلن تمرکز کرده و اتیلن مازاد خود را صادر می‌کنند.

بررسی موردی چین نشان می‌دهد که این کشور به دلیل نیاز گسترده به پلیمرهای اتیلن، همواره در تلاش بوده که میزان تولید اتیلن را افزایش دهد. چین از سال ۲۰۱۰ به توسعه واحدهای تبدیل زغال سنگ به الفین و تبدیل متانول به الفین پرداخته و ظرفیت ۱۰ میلیون تنی برای تولید اتیلن با استفاده از این واحدها ایجاد کرده است.

با این وجود، هنوز بخش زیادی از اتیلن تولید شده در چین در واحدهای کراکینگ با بخار نفتا تولید می‌شود. سهم خوراک اتان از اتیلن تولیدی چین ۵.۲ درصد، سهم نفتا ۷۴ درصد و سهم زغال سنگ و متانول ۲۰.۸ درصد است. این کشور که بیشتر اتیلن را صرف تولید پلیمرهای اتیلن می‌کند، در تلاش است با استفاده از خوراک نفتا، ظرفیت تولید اتیلن خود را در سال ۲۰۲۵ به بیش از ۶۰ میلیون تن در سال برساند.

سبد محصولات زنجیره ارزش اتیلن در آمریکا تقریباً متنوع است و انواع محصولات پایین دستی اتیلن در این کشور تولید می‌شود. عربستان با ظرفیت تولید ۱۷.۷ میلیون تن اتیلن، سالانه نزدیک به ۹ میلیون تن پلی اتیلن تولید می‌کند؛ آلمان که بزرگترین تولیدکننده اتیلن اروپا است، حدود نیمی از ۴ میلیون تن اتیلن تولید شده را صرف تولید پلیمرهای اتیلن و مابقی را در زنجیره‌های شیمیایی و دارویی مصرف می‌کند. این کشور، حتی بخشی از اتیلن مورد نیاز خود را از کشورهای هلند و بلژیک تأمین می‌کند و با این راهبرد ارزش افزوده و درآمد ارزی قابل توجهی را برای خود ایجاد کرده است.

تولید پلی اتیلن در ایران

ایران با ۷.۸ میلیون تن ظرفیت تولید، پیشرو در توسعه زنجیره ارزش اتیلن است به طوریکه ایران هم زنجیره اتیلن را به شکل مناسبی توسعه داده و مطابق جدول زیر، ۱۰ واحد پتروشیمی با ظرفیت ۷.۸ میلیون‌تن برای تولید اتیلن در ایران توسعه پیدا کرده‌اند. خوراک اصلی این واحدها، اتان است و برخی از واحدها از نفتا هم به عنوان خوراک استفاده می‌کنند.

بخش زیادی از اتیلن تولید شده در کشور صرف تولید پلی‌اتیلن‌ها می‌شود و سبد محصولات پایین دستی اتیلن کشور، متناسب با سبد محصولات جهانی نیست. ظرفیت تولید پلی‌اتیلن‌ها در کشور ۴.۹ میلیون‌تن است که میزان تولید پلی‌اتیلن‌ها بیشتر از ظرفیت اسمی و نزدیک به ۵.۳ بوده است.

البته تمرکز بر تولید پلی‌اتیلن‌ها به صورت کلی غلط نیست؛ اما بهتر است توسعه زنجیره ارزش اتیلن متنوع‌تر باشد و دیگر محصولات زنجیره ارزش اتیلن همچون پلی‌وینیل کلراید، پلی‌اتیلن ترفتالات، اتیلن بنزن و استایرن مونومر هم تولید شوند.
تولید این محصولات علاوه بر رفع نیاز داخلی، جلوگیری از واردات، کاهش ارز بری و ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر، موجب تکمیل زنجیره‌های ارزش دیگر محصولات پایه پتروشیمی هم می‌شود.

سهم ۱.۸ درصدی تولید پلیمر جهان در ایران

براساس اطلاعاتی که ارائه شد درواقع ایران سهمی ۱.۸ درصدی از ظرفیت تولید محصولات پلیمری جهان و سهمی ۲۱ درصدی از ظرفیت تولید محصولات پلیمری در خاورمیانه را دارا ست.
میزان تولید واقعی محصولات پلیمری در جهان بالغ بر ۳۹۰ میلیون تن و در خاورمیانه ۳۶ میلیون تن است که سهم تولید عملی محصولات پلیمری در ایران با ۸.۱ میلیون تن از مجموع ظرفیت اسمی ۸.۸ میلیون تنی، از تولید عملی محصولات پلیمری جهان و خاورمیانه به ترتیب ۲ و ۲۳ درصد است.

در خصوص افزایش ظرفیت تولید محصولات پلیمری در ایران به‌گونه‌ای هدف‌گذاری شده که در سال ۱۴۰۶، به ۱۹.۸ میلیون تن در سال برسد. ارزش جهانی بازار پلیمرها تا سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۲۵۰ میلیارد دلار بوده است و انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۵ این رقم به ۷۵۰ میلیارد دلار آمریکا برسد، این بدان معناست که بازار جهانی پلیمرها بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ به طور متوسط سالانه به اندازه ۵.۱ درصد رشد خواهد کرد.

هدف گذاری برای تکمیل زنجیره ارزش پلی اتیلن در ایران

یکی از مجتمع‌های بزرگ تولیدکننده اتیلن در کشور در حال تکمیل زنجیره ارزش این محصول پتروشیمی‌هایی است. محمدرضا حیدرزاده در خصوص تکمیل زنجیره ارزش اتیلن به خبرنگار مهر گفت: در سال هزار و سیصد و نود و هشت دو پروژه به منظور افزایش ظرفیت واحدهای پلیمری با استفاده از لایسنسهای موجود تعریف شد تا از خام فروشی اتیلن جلوگیری شود.

وی ادامه داد: به دلیل آنکه مازاد تولید اتیلن وجود داشت یک واحد جدید پلی اتیلن به ظرفیت ۳۰۰ هزار تن طراحی و در حال ساخت است که این واحد می‌تواند ۳۰۰ هزار تن پلی اتیلن جدید برای کشور تولید کند. براین اساس قرار است این واحد جدید تا پایان سال آینده به بهره برداری برسد و از ابتدای سال ۱۴۰۵ عملاً این واحد جدید با ظرفیت کامل به مدار تولید متصل شود.

از پلی اتیلن چه استفاده‌هایی می‌شود؟

به طور کلی از پلی اتیلن سبک و سنگین در صنعت بسته بندی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پلی اتیلن با چگالی پایین بیشتر در تولید ظروف پلاستیکی، لوله‌های پلاستیکی، کیسه‌های پلاستیکی، برای تولید قطعات رایانه و تجهیزات آزمایشگاهی مختلف استفاده می‌شود. بیشترین کاربرد پلی اتیلن با چگالی پایین کیسه‌های پلاستیکی است.

از دیگر کاربرهای پلی اتیلن سبک می‌توان به استفاده در لوازم خانگی، تولید اسباب بازی‌های انعطاف پذیر، تولید روکش سیم و کابل‌ها نیز استفاده کرد.

این ماده بخاطر انعطاف پذیری خوب و هزینه پایین، برای بسته بندی بطری‌های دارو، درپوش، کیسه زباله کاربرد دارد. همچنین از پلی اتیلن سبک به دلیل خاصیت پلاستیکی بودن و جذب کمتر آب برای ساخت لوله‌های آب و انواع شیلنگ استفاده می‌کنند.