چالش در تأمین برق پایدار در فصول سرد سال به‌دلیل پایین بودن ظرفیت منصوبه نیروگاهی نیست، بلکه به‌دلیل وابستگی بیش از 90درصدی تأمین برق کشور به گازطبیعی و متأثر شدن از بحران ناترازی گاز است؛ در واقع در فصول سرد سال نبود سوخت کافی برای تولید برق، تأمین پایدار آن را به چالش می‌کشد.

این بحران‌ها نه‌تنها باعث افزایش فشار بر زیرساخت‌های موجود شده، بلکه به شکل‌گیری قطعی‌های گسترده برق در فصل‌های گرم و سرد سال منجر شده است. در این شرایط، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان یک فرصت طلایی برای رفع این ناترازی‌ها مطرح است، چرا که هم راهی برای افزایش ظرفیت منصوبه تولید برق و پاسخگویی به نیاز تابستانی برق است و هم راهی برای کاهش وابستگی به سوخت فسیلی در تولید برق و پاسخگویی به نیاز زمستانی تأمین برق خواهد بود.

انرژی‌های تجدیدپذیر؛ راه‌حل بحران

در این شرایط، انرژی‌های تجدیدپذیر همچون خورشیدی، بادی و آبی می‌توانند به عنوان راه‌حلی مؤثر برای رفع ناترازی‌های برق در ایران مطرح شوند. ایران با داشتن شرایط اقلیمی مناسب برای تولید انرژی خورشیدی و بادی، ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای استفاده از این منابع دارد.

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، یکی از کشورهایی است که به شدت از پتانسیل بالای انرژی خورشیدی بهره‌مند است. آمارها نشان می‌دهند که ایران در رتبه‌های بالای جهانی در زمینه تابش خورشیدی قرار دارد‌به طوری که در بخش‌های گسترده‌ای از پهنه ایران، بیش از 300 روز آفتابی داریم. این ویژگی به ایران این امکان را می‌دهد که در صورت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های لازم، بتواند بخش عمده‌ای از نیاز برق کشور را از طریق انرژی خورشیدی تأمین کند.

همچنین در برخی از مناطق کشور، به ویژه در سواحل دریای خزر و مناطق جنوب غربی ایران و کریدورهای شرقی و شمال شرقی، پتانسیل بالایی برای تولید انرژی بادی وجود دارد. این منابع انرژی می‌توانند در کنار انرژی خورشیدی به شکل ترکیبی، به تولید برق در ساعات مختلف شبانه‌روز کمک کنند و ناترازی برق را به حداقل برسانند.

پیام باقری، رئیس هیئت مدیره سندیکای صنعت برق ایران در این خصوص گفت: تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی، ضرورت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را در کانون توجه جامعه جهانی قرار داده و حرکت به سمت استفاده از انرژی‌های پاک و تجدید‌پذیر را بیش از پیش تسریع کرده است.

توسعه تجدیدپذیرها امری در دسترس و ممکن است

رئیس هیئت مدیره سندیکای صنعت برق ایران با بیان اینکه "ایران با برخورداری از منابع غنی انرژی‌های تجدیدپذیر به‌خصوص خورشیدی و بادی مستعد ایجاد تغییر نسبت به تولید برق در سبد انرژی کشور با تکیه بیشتر بر احداث این نوع نیروگاه‌هاست"، اضافه کرد: با توجه به ظرفیت‌های بالقوه موجود این موضوع امری در دسترس است که نه تنها به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی منجر می‌شود بلکه به‌عنوان یک صنعت رو به رشد اشتغال زایی و خلق ارزش افزوده را نیز به دنبال خواهد داشت.

باقری یادآور شد: امروز سهم ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های تجدیدپذیر خورشیدی و بادی از کل مجموعه منصوبه نیروگاهی کشور کمتر از 1.5 درصد است؛ آنهم در شرایطی که حسب برنامه هفتم پیشرفت، هدف گذاری رشد 8 درصد در دستور برنامه‌های اقتصادی کشور قرار دارد که تامین انرژی پایدار از ملزومات بدیهی آن به شمار می‌رود.

وی توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی کشور را وابسته به تامین منابع مالی دانست و افزود: کمبود منابع مالی، مانعی جدی در احداث نیروگاه‌ها و توسعه شبکه برق کشور از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر در سال‌های اخیر بوده است بر این اساس ضرورت دارد با اتخاذ تصمیمات پشتیبان و بکارگیری راهکارهای اجرایی مناسب، شرایط برای ترغیب سرمایه گذاران به گونه‌ای فراهـــم شـــود که با محیطی جذاب مبتنی بر مدل‌های کسب و کار توجیه‌پذیر و قابل پیش‌بینی مواجه شوند.

تأمین مالی از گلوگاه‌های اصلی توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر

رئیس هیئت مدیره سندیکای صنعت برق ایران تصریح کرد: از آنجایی که تأمین مالی یکی از گلوگاه‌های اصلی در توسعه ظرفیت‌های نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور قلمداد می‌شود لذا مهیا کردن محیط امن سرمایه گذاری از اهم پیش نیازهای توسعه این بخش و مورد تاکید قاطبه صاحب نظران و کارشناسان است.

وی ضمن ابراز امیدواری نسبت به استقبال سرمایه گذاران برای ورود به این حوزه، بیان کرد: ایران به لحاظ امکان استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، استعداد بالقوه مطلوبی داشته و در عین حال یکی از راهکارهای توقف و غلبه بر ناترازی حال حاضر برق، توسعه نیروگاه‌های تجدید‌پذیر است که این مهم مستلزم همرسانی طرف عرضه و طرف تقاضا به یکدیگر بوده به عبارتی یعنی تقویت بسترهای سرمایه گذاری است.

الزام به‌رسمیت شناختن مالکیت نسبت به برق تولید شده

باقری یادآور شد: به رسمیت شناختن حق مالکیت سرمایه گذار نسبت به برق تولید شده در نیروگاه‌های تجدیدپذیر و امکان معامله آن با متقاضی که عمدتاً صنایع انرژی بر هستند، در بستر عرضه و تقاضا در محیط بورس انرژی و همچنین تحویل برق معامله شده به صورت پایدار به مصرف‌کننده نهایی، تصویری از همان محیط جذاب سرمایه گذاری در این حوزه بوده که لازم است.

وی ابراز داشت: بدیهی است نظارت بر چنین بازار راهبردی و با اهمیتی هم ضرورت دارد که البته توسط قانون گذار از طریق استقرار نهاد تنظیم مقررات یا رگولاتور مستقل و پاسخگو پیش‌بینی شده که از جمله خواسته‌های فعالان اقتصادی در صنعت برق نیز هست.

باقری در پایان خاطرنشان کرد: در مسیر حرکت موفق به سمت توسعه ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور پرداختن به این موارد و ایجاد تمهیدات لازم جهت شناسایی، رفع موانع و توسعه سرمایه گذاری از طریق اتخاذ تصمیمات حمایتی آن هم در شرایط کنونی که اهمیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر از هر زمان دیگری بیشتر احساس می‌شود، امری ضروری بوده که در گرو همراهی و همکاری تمام بخش‌ها و سازمان‌های ذیربط و فعالان این حوزه است و نه تنها تسهیل فرایندهای سرمایه گذاری را در پی دارد بلکه به تحقق اهداف رشد و توسعه اقتصاد پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی نیز منجر خواهد شد.

نیاز به سرمایه‌گذاری و سیاست‌های حمایتی

توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر علاوه بر تأمین انرژی پایدار، مزایای دیگری نیز دارد که شامل کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و ایجاد اشتغال در مناطق مختلف کشور می‌شود. همچنین، سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند به تقویت امنیت انرژی کشور و کاهش هزینه‌های واردات سوخت‌های فسیلی کمک کند.

با این حال، برای بهره‌برداری حداکثری از پتانسیل‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجه و ایجاد سیاست‌های حمایتی مناسب از سوی دولت وجود دارد. حمایت از شرکت‌های داخلی و خارجی در زمینه توسعه فناوری‌های نوین، تسهیل فرآیندهای مجوزدهی و ایجاد مشوق‌های مالی می‌تواند روند توسعه این منابع را تسریع کند.

با توجه به پتانسیل‌های موجود و نیاز مبرم به رفع ناترازی‌های برق، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران به یک ضرورت تبدیل شده است. این فرصت طلایی نه‌تنها می‌تواند بحران‌های فعلی در تأمین انرژی را حل کند، بلکه به بهبود شرایط زیست‌محیطی و اقتصادی کشور نیز کمک شایانی خواهد کرد.