به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران،  ناترازی انرژی واژه آشنای این روزها که دامن گیر تمامی بخش‌های کشور شده است، اما علت چیست و چرا ناترازی انرژی گریبان گیر کشور ما شده است، اگرچه این مساله دلایل متعددی دارد اما یکی از مهمترین دلایل را می‌توان وجود دو حامل انرژی در سراسر کشور در نظر گرفت زیرا در بسیاری از کشورها با استفاده از برق گرمایش هم تولید می‌کنند و امری منطقی است در حالی که تمامی این کشور پهناور از حامل‌های گاز و برق برخوردار است کارشناسان هم در این زمینه معتقدند که تنها انرژی برق می‌توانست پاسخگوی تمام نیازی‌های کشور در بخش انرژی باشد. البته به شرط آنکه این انرژی با راندمان بالایی تولید و توزیع شود.

محمدحسین احمدی کارشناس انرژی ر با اشاره به اینکه دو عامل کمبود تولید به همراه افزایش مصرف یکی دیگر از دلایل به وجود آمدن ناترازی برق به شمار می‌آیند، گفت: عدم مدیریت و برنامه‌ریزی بهینه برای تأمین انرژی در بخش‌های مختلف و در نظر نگرفتن ظرفیت‌های اقلیمی که هر کدام بنا بر موقعیت جغرافیایی که دارد باید تأمین انرژی صورت بگیرد.

دسترسی ۱۰۰ درصدی به برق و گاز منجر به بحران انرژی شد

اقلیم یکی از مقوله‌هایی است که در برخی از نقاط جهان بر اساس آن برای حامل‌های انرژی تصمیم گیری می‌شود، به عنوان مثال مناطق گرمسیری که در زمستان نیازی به گاز پیدا نمی‌کنند لزومی برای گاز کشی در این مناطق وجود نداشت و حتی می‌توانستند برق را جایگزین گاز کنند که هزینه کمتری هم داشت، احمدی هم صحه بر این موضوع می‌گذارد و می‌گوید: چه نیازی است که در سراسر کشور دو حامل انرژی گاز و برق مورد استفاده قرار بگیرد و همه دسترسی ۱۰۰ درصدی داشته باشند.

این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه هر اقلیم باید متناسب با مزیت‌هایی که دارد از حامل‌های انرژی استفاده کند، خاطر نشان کرد: هر اقلیم با توجه به مزیت‌هایی که دارد باید نیازهای انرژی خود را تأمین کند؛ به عنوان مثال اگر اقلیم گرمی است چه الزامی به توسعه گاز کشی در سراسر کشور دارد.

تلفات در خطوط انتقال بالاست

هدر رفت انرژی چه در بخش گاز و چه در بخش برق بالاست که بسیاری از کارشناسان علت آن را فرسودگی شبکه انتقال می‌دانند. احمدی در این زمینه معتقد است: تلفاتی که در انتقال گاز صورت می‌گیرد در بسیاری از موارد از مصرف گاز در نقطه نهایی بیشتر می‌شود.

وی با انتقاد از سیاست‌های مورد نظر و دسترسی سراسر کشور به حامل‌های انرژی اضافه کرد: سیاست پیش رفته که دسترسی پذیری انرژی در همه نقاط کشور به تمامی حامل‌های انرژی ۱۰۰ درصدی باشد.

این کارشناس انرژی گفت: دسترسی پذیری مردم به حامل‌های انرژی باید بر اساس مزیت هر منطقه انتخاب می‌شد به طوری که در منطقه‌ای گاز برای گرمایش مورد استفاده قرار گیرد و در منطقه دیگر برق که چنین رویکردی به به مزیت سنجی و انتخاب راهکار بهینه داشته است که متأسفانه برنامه‌ریزی در کشور ما صورت نگرفته او منجر به ناترازی شده است.

لزوم افزایش تولید برای جبران بخشی از ناترازی

در سالهای اخیر اکتشافات گازی چشمگیری وجود نداشته است و از طرفی هم در بخش صرف رشد فزاینده ای وجود داشته است به طوری که در آذرماه سال جاری ۲۰ درصد مصرف گاز نسبت به سال گذشته افزایش داشته است، حسن مرادی کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه تولید گاز نسبت به افزایش مصرف روند مطلوبی را نداشته است، گفت: در قواعد تولید صنعت دنیا یک قاعده تولید و قاعده دیگر مصرف است بر اساس این قاعده اگر با سال‌های قبل خودمان را مقایسه کنیم تولید چندان افزایشی نداشته است و آخرین اتفاق بهره برداری از فاز ۱۱ بوده است که به نسبت توانست تولید را بهبود ببخشد.

وی ادامه داد: طی دو سال گذشته لوله کشی استان سیستان و بلوچستان منطقه‌ای بسیار بزرگ صورت گرفت اگرچه به دلیل گرمای زیاد مصرف چندانی در زمستان ندارند با این وجود استفاده روزمره هم قابل اغماض نیست.

این کارشناس انرژی اضافه کرد: اگر برنامه‌ریزی شده که استان سیستان و بلوچستان از نعمت گاز برخوردار کنید باید به فکر منابع آن نیز بود که بخشی از آن توفیق اجباری به دلیل اتمام خط لوله صلح بود و این فرصتی برای استان‌ها بود که از این موهبت استفاده کنند

توسعه ساخت و ساز بر ناترازی دامن زد

آنطور که پیداست افزایش ساخت و ساز در تمامی کشور افزایش مشترکان آب، برق و گاز را به دنبال دارد، مرادی هم این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: سالانه شبکه گاز رسانی تعداد کثیری از روستاها توسعه پیدا می‌کند که این توسعه توأم با افزایش مصرف است.

مرادی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین دلایل ناترازی گاز مربوط به ساخت و ساز بی رویه است، خاطر نشان کرد: چه در کلان‌شهر تهران و چه در شهرهای بزرگ دیگری که طرح‌هایی نظیر مسکن مهر دارد و خانه سازی سرعت فزاینده ای دارد، مشترکان جدیدی هم دارد به همین علت مصرف گاز نیز روند افزایشی پیدا می‌کند. بنابراین اگر مصرف گاز سال جاری را با حجم تولید سال‌های گذشته مقایسه کنیم به ناترازی می‌رسیم.

این کارشناس انرژی اضافه کرد: در کشور ما شدت مصرف انرژی بسیار بالاست و در کمتر جای دنیا مصرف گاز به این شکل وجود دارد به طوری که اخیراً شاهد بهره برداری لوکس و بی رویه از گاز در ساختمان‌ها و پاساژها هستیم که این بخش مصرف قابل توجهی را به خود اختصاص داده است به همین علت با توجه به قیمت اندک گاز باید از این نوع مصارف جلوگیری شود.

وی ادامه داد: اگر مجموعه مصارف غیر متعارف و غیر استاندارد را کنار بگذاریم عدد قابل توجهی می‌شود که می‌تواند بخش اعظمی از ناترازی را جبران کند به همین علت می‌توان گفت بخشی از ناترازی به دلیل عدم تولید مناسب و مصرف بی رویه است.

بخاری‌های قدیمی منجر به هدر رفت می‌شوند

مرادی با اشاره به اینکه بخاری‌های قدیمی منجر به هدر رفت گاز می‌شوند، اضافه کرد: مهمترین پارامتر را می‌توان وجود ۲۵ میلیون بخاری غیر استاندارد دانست که مصرف فاجعه آمیزی دارند و دولت‌های یازدهم و دوازدهم قول تبدیل داده بودند اما جز ۱۱ هزار واحد نتوانستند تعداد بیشتری را تعویض کنند.

وی در خاتمه اضافه کرد: متأسفانه به غلط دولت پیشنهاد سازمان بهینه سازی را داده است که مشکل را حل نمی‌کند، زیرا مشکل ما ایجاد سازمان و پست سازمانی نیست بلکه عدم رعایت از جانب دولت و بخش خصوصی است که باید با سازمان‌های موجود آن را کنترل کند و اگر این کنترل وجود داشته باشد این ناترازی فاحش را شاهد نخواهیم بود.

بر اساس این گزارش، در صورتی که در ایران تنها یک حامل انرژی به عنوان حامل اصلی در نظر گرفته می‌شد اکنون با چنین بحرانی در بخش انرژی مواجه نبودیم، زیرا هم اکنون نه تنها در سه بخش در حال پرداخت یارانه هستیم بلکه با کمبود برق در زمستان مواجه شدیم و در صورتی که گاز رسانی توسعه نمی‌یافت گاز مصرفی در بخش خانگی به نیروگاه‌ها و صنایع اختصاص پیدا می‌کرد و برق هم به عنوان حامل گرمایشی مورد استفاده قرار می‌گرفت.