به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، صدرالدین عینی یکی از چهره‌های ماندگار ادبی- فرهنگی تاریخ آسیای مرکزی و حتی جهان است. اطلاع از زندگی، آثار و نقشش در حفظ هویت تاجیکستان بر هر کس که دل در گروِ زبان فارسی دارد، فرض است؛ چرا که این آثار دریچه‌ای است بر روی تاریخ و فرهنگ منطقه‌ای که در ادوار مختلف روابط فرهنگی و سیاسی تنگاتنگی داشته است.

از سوی دیگر، به دلیل اهمیت نقش عینی، این آثار مخاطب را با تلاش‌های فارسی‌زبانان برای حفظ هویت منطقه زیر سلطه حاکمیت شوروی نیز در آشنا می‌کند. آن دسته از آثار عینی که جامعه فرارود در یک صد سال گذشته را به تصویر می‌کشند، راهگشای شناخت ایرانیان از عادات و سنن مشترکشان با همزبانان آسیای مرکزی و نیز آشنایی با گویش تاجیکی- فارسی است.

عینی را می‌توان شناسنامه فرهنگی تاجیکان در پایان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم معرفی کرد؛ نویسنده و متفکری که آثارش روشنگر بسیاری از مسائل تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زمان خویش است. این آثار بی‌شک برگرفته از فکر خلاق او، متأثر از ادبیات غنی کلاسیک فارسی، روسی و اروپایی و نماینگر حب و بغض مؤلف به دو حکومت بلشویکی روسیه و امارت بخاراست.

عینی در سال 1257 خورشیدی در روستایی نزدیکی بخارا زاده شد. او در دوران حکومت امیرعالم‌خان در آستانه انقلاب بلشویکی در روسیه به سبب فعالیت‌های فرهنگی‌اش که به کام حاکمان خوش نمی‌آمد، مدتی زندانی شد و در زندان 75 تازیانه خورد. از مهمترین آثار او که از سرآمدان ادبیات شوروی تاجیک است، می‌توان به مرگ سودخور، یادداشت‌ها و نمونه ادبیات تاجیک اشاره کرد. او در سال 1330 به عنوان نختسین رئیس فرهنگستان علوم تاجیکستان برگزیده شد و سرانجام در 24 تیرماه سال 1333 در شهر دوشنبه درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد.

ایرانیان و تاجیکان را می‌توان هم‌زبانان جدا افتاده وطن فارسی معرفی کرد. اطلاع عموم ایرانی‌ها- با وجود سنت، فرهنگ و زبان مشترک- از تاجیکستان به دلیل مرزبندی‌های جغرافیایی و بُعد مسافت، همچنان اندک و ناچیز است. با توجه به این امر و با در نظر گرفتن نقش پراهمیت عینی، در سال‌های گذشته تلاش‌هایی در جهت معرفی او به ایرانی‌ها و فارسی‌زبانان صورت گرفته است که از مهمترین این آثار می‌توان به «یادداشت‌های صدرالدین عینی» و «نامه‌های ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی» به کوشش محسن فرح بر اشاره کرد.

در ادامه این آثار می‌توان از کتاب دیگری با عنوان «اخگر انقلاب» یاد کرد؛ اثری که با هدف معرفی مختصر و مفید گزیده‌ای از بهترین آثار عینی به کوشش آراش ایرانپور منتشر شده است. عنوان اثر نیز برگرفته از سروده‌های عینی است:

از اخگر انقلاب ما سوخت
دنیای ستمگران چو خاشاک
افسوس مخور که سوخت عالم
در گویی که خس کم و جهان پاک

کتاب «اخگر انقلاب» نمونه‌هایی از سروده‌ها و مقالات عینی است که در روزنامه‌ها و مجلات گوناگون از سال 1919 تا 1948 میلادی در شوروی سابق چاپ شده بود. در مقدمه کتاب آمده است: مجموعه حاضر یک هدف اساسی دارد: نمایش دادن اشتراکات فعالانه صدرالدین عینی در ساختمان تاجیکستان، در زنده کردن زبان ساده ما، در به وجود آوردن ادبیات و مدنیت نوی انقلابی بما، نشان دادن کوشش‌های عینی در بیداری و خودشناسی ملت تاجیک و در مسئله‌های دیگر.

مجموعه از دو قسم عبارت بوده، در بخش نخست نمونه اشعار انقلابی وی آورده شده است. بخش دوم کتاب عبارت از نمونه مقاله و اچرک‌های نویسنده است که هر سخن و سطرش سرشار از صداقت و احساس بلند وفاداری نسبت به خلق و دولت شوروی است.

«انقلاب سرخ» از جمله سروده‌های عینی در این اثر است که در نظیره «انقلاب سرخ» ابوالقاسم لاهوتی در سال 1922 سروده شده است:

در آتش ستم جگرم شد کباب سرخ
از خون مستبد قدحی ده شراب سرخ
از انقلاب سرخ رسید این خطاب سرخ!
کای ظلم‌دیدگان، سرِ شاه و حساب سرخ! ...

کتاب «اخگر انقلاب» در 200 نسخه از سوی انتشارات نگارستان اندیشه منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.

انتهای پیام/