ماجرا از کجا شروع شد؟

مهدی اسدی، رئیس انجمن موبایل ایران، در این تجمع اعلام کرد: «بازرگانان باوجود اینکه ثبت سفارش کرده‌اند، نمی‌توانند در سامانه جامع تجارت کالای غیر لوکس را به لوکس تبدیل کنند. به عنوان مثال، بازرگانی که آیفون 13 را ثبت کرده، اکنون می‌خواهد آن را به آیفون 16 تغییر دهد، اما سامانه اجازه این ویرایش را نمی‌دهد.» این ادعا، محور اصلی اعتراضات واردکنندگان بود.

از سوی دیگر، نعمت روغنی، رئیس کمیسیون تنظیم بازار انجمن موبایل، مدعی شد: «قانون واردات آیفون‌های 14 به بالا به گونه‌ای اعمال شده که باعث انحصار و رانت شده است. با این قانون، از حدود 700 شرکت واردکننده، فقط 30 شرکت امکان واردات آیفون را دارند.»

آیا ادعاهای واردکنندگان درست است؟

بررسی دقیق‌تر این موضوع نشان می‌دهد که ادعاهای مطرح‌شده از سوی برخی نمایندگان انجمن موبایل ایران با واقعیت فاصله دارد.

برخلاف ادعای مهدی اسدی، مشکل عدم امکان تغییر مدل گوشی در سامانه جامع تجارت، موضوع جدیدی نیست. این محدودیت به قواعد ثبت سفارش بازمی‌گردد که در زمان ویرایش، تمامی قوانین و مقررات مربوط به ثبت سفارش مجدداً بررسی و اعمال می‌شوند.

به عبارت دیگر، سامانه به‌طور خودکار تطابق سفارش جدید با قوانین جاری را بررسی می‌کند و اگر مغایرتی وجود داشته باشد، اجازه ویرایش نمی‌دهد. این یک قاعده کلی در سامانه جامع تجارت است و ارتباطی به سیاست‌های جدید واردات آیفون ندارد.

ادعای نعمت روغنی مبنی بر اینکه فقط 30 شرکت امکان واردات آیفون‌های جدید را دارند نیز نادرست است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حداقل 200 شرکت واردکننده مجاز به واردات آیفون‌های جدید هستند. این تعداد نشان‌دهنده وجود تنوع و رقابت در بازار واردات گوشی‌های آیفون است و نمی‌توان از آن به‌عنوان انحصار یاد کرد.

دلایل اصلی مشکلات واردکنندگان

مشکلاتی که واردکنندگان در این زمینه با آن مواجه هستند، بیشتر به پیچیدگی‌های فرآیند ثبت سفارش و قوانین واردات کالاهای لوکس بازمی‌گردد. با توجه به اینکه آیفون در دسته کالاهای لوکس قرار می‌گیرد، واردات آن تحت قوانین سخت‌گیرانه‌تری انجام می‌شود. این قوانین شامل محدودیت‌های ارزی، تأییدیه‌های خاص و همچنین بررسی دقیق‌تر سفارشات در سامانه جامع تجارت است.

تجمع مقابل سازمان توسعه تجارت شاید راهی برای جلب توجه به مشکلات باشد، اما به نظر می‌رسد بخشی از این اعتراض‌ها ناشی از سوءتفاهم نسبت به قوانین و مقررات جاری است. به جای تجمع، انجمن موبایل ایران می‌تواند با برگزاری جلسات مشترک با سازمان توسعه تجارت و سایر نهادهای ذی‌ربط، مشکلات واقعی واردکنندگان را شفاف‌سازی کرده و راهکارهای عملی برای رفع آن‌ها ارائه دهد.

مشکلاتی که واردکنندگان در ثبت سفارش آیفون با آن روبه‌رو هستند، بیشتر به دلیل پیچیدگی‌های فرآیند ثبت سفارش و قوانین سخت‌گیرانه واردات کالاهای لوکس است. ادعاهای مطرح‌شده درباره انحصار و رانت نیز با واقعیت فاصله دارد. آنچه که نیاز است، تعامل سازنده میان انجمن موبایل ایران و نهادهای دولتی برای بهبود فرآیندها و رفع ابهامات است، نه اعتراضاتی که بر پایه اطلاعات نادرست شکل گرفته‌اند.

در نهایت باید گفت که شفاف‌سازی قوانین و ارائه آموزش‌های لازم به واردکنندگان می‌تواند از بروز چنین چالش‌هایی جلوگیری کند و مسیر واردات را برای فعالان این حوزه هموارتر سازد؛ همچنین باید به این مسئله توجه کرد، که در شرایط محدودیت منابع ارزی، واردات گوشی‌های پر مصرف در اولویت بوده و نباید تنها به سود واردکنندگان توجه کرد.