رشد قیمت رسمی خودرو که اواخر آبان‌ماه رخ داد، موجب شده است قیمت حواله خودروهای داخلی به‌میزان قابل‌توجهی کاهش یابد و حتی تعداد آگهی‏‏‌هایی که به‌خرید حواله داخلی‏‏‌ها اختصاص دارند هم بسیار کمتر شده است. با وجود این به‌نظر می‌رسد دلالانی که از این بازار خارج شده‏‏‌اند بیشتر به‌سمت خرید و فروش حواله خودروهای وارداتی سوق پیدا کرده‏‏‌اند.

تا چند ماه پیش کافی بود در یکی از پلت‌فرم‌های ثبت آگهی واژه «حواله خودرو داخلی» را جست‌وجو کنید تا انبوهی از آگهی‌ها را که قیمت‌های نجومی برای حواله پیشنهاد داده‌اند ببینید؛ اما حالا با تعداد کمتری آگهی در این بخش مواجه می‌شوید و حتی قیمتی که برای حواله پیشنهاد می‌شود هم به‌طور محسوسی کاهش یافته است.

به‌نظر می‌رسد افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو که به‌کاهش فاصله قیمت بین کارخانه و بازار منجر شده، سبب شده است بازار غیرقانونی خرید و فروش حواله خودروهای داخلی به‌نوعی دچار رکود شود و برخی دلالان از این بازار خارج شوند. اما تعداد آگهی‌های مربوط به‌حواله خودروهای وارداتی همچنان رو به‌افزایش بوده و قیمت آن‌ها نیز کماکان قابل‌توجه است.

منظور از حواله خودرو، قراردادی است که بین شرکت خودروسازی و خریدار نوشته می‌شود و براساس آن، شرکت سازنده موظف می‌شود با پرداخت وجه توسط خریدار، در زمان مشخصی خودرو را به‌او تحویل دهد.

درحقیقت حواله خودرو به‌نوعی نشان‌دهنده مالکیت خودرو است و فروش حواله به‌عنوان یکی از راه‌های نقل و انتقال خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما برخی از افراد که اقدام به‌خرید خودرو صفر از کارخانه می‌کنند، به‌دلایلی پیش از تحویل خودرو، حواله آن را به‌شخص دیگری می‌فروشند. این در شرایطی است که بارها اعلام شده خرید و فروش حواله خودرو، اقدامی غیرقانونی است.

۲۸ آبان‌ماه سال جاری بود که قیمت‌ جدید خودروهای داخلی اعلام شد و به‌طور میانگین از رشد ۳۰ درصدی آن‌ها حکایت داشت. اما بازار پا به‌پای این افزایش قیمت پیش نرفت و قیمت خودرو در بازار بیش از ۱۰‌ درصد رشد را به‌خود ندید؛ بنابراین اختلاف قیمت خودروهای داخلی بین بازار و کارخانه به‌طور محسوسی کاهش یافت. پس از این اتفاق بود که به‌عنوان مثال بهای حواله سورن پلاس از ۱۵۰ میلیون‌تومان به ۸۰ میلیون‌تومان رسید. بنابراین انگیزه دلالان نیز برای فعالیت در بازار حواله خودرو کاهش یافت.

پیش از این بارها وزارت صمت و پلیس در مورد غیرقانونی بودن خرید و فروش حواله اخطار داده‌اند؛ اما تا پیش از کاهش اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودرو شاهد بودیم که این دست از اخطارها تاثیری بر بازار زیرزمینی حواله خودرو نداشت؛ چراکه اختلاف قیمتی که وجود داشت، سود بادآورده‌ای را برای دلالان ایجاد می‌کرد.

برای مثال خرید و فروش حواله یک دستگاه هایما برای دلالان ۱۵۰ میلیون‌تومان سود داشت. این سود به‌میزانی بود که آن‌ها برای کسب آن دست به‌ریسک بزنند یا زیر بار زحمت دور زدن قانون بروند؛ اما حالا با کاهش حاشیه‌سود حواله خودرو، دیگر این صرفه اقتصادی در میان نیست یا بسیار کمرنگ‌تر شده‌ است.

البته با افزایش عرضه خودروهای وارداتی بهای حواله‌های این دست خودروها نیز تا حدی کاهش یافته است؛ اما این کاهش قیمت محدودتر از افت قیمت حواله خودروهای داخلی است. با این حال، همچنان شاهد فعالیت گسترده دلالان در بازار حواله خودروهای وارداتی هستیم. دلیل اصلی این موضوع، حاشیه‌سود بالاتر نسبت به‌خودروهای داخلی است. به‌عنوان مثال، سود خرید و فروش حواله برخی مدل‌های وارداتی همچنان بالای ۵۰۰ میلیون‌تومان است.

مجموع اتفاقاتی که در بازار حواله خودرو رخ داده، حاوی دو درس مهم برای سیاستگزاران است. نخست این‌که تنها برخورد قهری برای کاهش دلالی در بازار خودرو کافی نیست؛ بلکه سیاستگزاران باید به‌سمتی بروند که انگیزه دلالی کاملا از بین برود.

وقتی کاهش حاشیه‌سود خرید حواله برای دلالان توانسته چنین تاثیری بر بازار حواله بگذارد، حذف حاشیه‌سود می‌تواند به‌کلی فعالیت واسطه‌گران را در این بازار متوقف کند. درس دیگر این‌که افزایش عرضه و تسهیل‌گری در دسترسی متقاضیان به‌خرید خودرو می‌تواند از دلالی در بازار خودرو بکاهد.

افزایش قیمت ۲۰ میلیون‌تومانی فیدلیتی پرستیژ ۵ نفره

خودروهای داخلی روز گذشته رشد بهای یک تا ۱۰ میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که شاهین (بدون سانروف) (۱۴۰۳) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش ۷۷۰ میلیون‌تومان، تارا اتومات (۸۵ گانه) (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان افزایش ۹۷۷ میلیون‌تومان، پژو ۲۰۷ پانوراما اتومات ارتقا یافته (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و ۳۳ میلیون‌تومان، شاهین اتومات (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان افزایش ۹۰۰ میلیون‌تومان، کوییک اتومات R (سفید مشکی) (۱۴۰۳) با ۴ میلیون‌تومان افزایش ۶۳۶ میلیون‌تومان و پژو ۲۰۷ موتور TU۳ (۸۵گانه) (۱۴۰۳) با ۳ میلیون‌تومان افزایش ۷۱۳ میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.

همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای ۵ تا ۲۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که قیمت فیدلیتی پرستیژ ۵ نفره (۱۴۰۳) با ۲۰ میلیون‌تومان افزایش به ۲ ‌میلیارد و ۷۲۰ میلیون‌تومان، فونیکس تیگو ۸ پرو پلاگین هیبرید (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش به ۲ ‌میلیارد و ۹۱۰ میلیون‌تومان، فونیکس تیگو ۷ پرو پریمیوم (۱۴۰۳) با ۱۵ میلیون‌تومان افزایش به ۲ ‌میلیارد و ۱۸۰ میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی T۸ (۱۴۰۳) با ۱۰ میلیون‌تومان افزایش به یک‌میلیارد و ۷۶۰ میلیون‌تومان و جک S۳ (۱۴۰۳) با ۵ میلیون‌تومان افزایش به یک‌میلیارد و ۲۶۵ میلیون‌تومان رسید.

در گروه خودروهای وارداتی اما شاهد افت بهای ۵۰ میلیون‌تومانی بودیم. جایی که کیا K۵ توربو (۲۰۲۴) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش ۵ ‌میلیارد و ۴۵۰ میلیون‌تومان و تویوتا لوین هیبرید (۲۰۲۳) با ۵۰ میلیون‌تومان کاهش ۲ ‌میلیارد و ۹۵۰ میلیون‌تومان ارزش‌گذاری شدند.