با توجه به سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به روسیه و مذاکرات انجام‌شده، موضوع انتقال گاز روسیه به هند از مسیر ایران بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا، با زینب قیصری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، گفت‌وگویی داشتیم تا ابعاد مختلف انتقال گاز روسیه به هند از مسیر ایران، تأثیرات این پروژه بر جایگاه ایران در بازار انرژی منطقه‌ای، و نقش این همکاری در تقویت صنعت نفت و گاز کشور را بررسی کنیم. 

زینب قیصری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، با اشاره به موقعیت جغرافیایی استراتژیک و زیرساخت‌های گسترده خطوط لوله گاز در ایران، تأکید می‌کند که کشورمان ظرفیت بالقوه‌ای برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه‌ای دارد. این جایگاه نه‌تنها موجب تقویت دیپلماسی انرژی ایران خواهد شد، بلکه موقعیت کشور را در بازار جهانی گاز ارتقا خواهد داد. همکاری میان ایران، روسیه و هند در ایجاد یک مسیر مستقیم انتقال گاز، می‌تواند مزایای متعددی برای هر سه کشور به همراه داشته باشد. از یک سو، این پروژه موجب کاهش وابستگی هند به تأمین‌کنندگان خاص شده و امنیت انرژی این کشور را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، ایران می‌تواند با بهره‌گیری از این فرصت، سرمایه‌گذاری‌های جدیدی را جذب کرده و از زیرساخت‌های موجود بهینه‌تر استفاده کند. در این میان، روسیه نیز که به دنبال بازارهای جدیدی برای صادرات گاز مازاد خود است، می‌تواند از طریق ایران، گاز خود را به هند منتقل کند و وابستگی خود به مسیرهای دیگر را کاهش دهد.

قیصری با اشاره به سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به روسیه و مذاکرات انجام‌شده، می‌گوید: این دیدار نشان‌دهنده اهمیت همکاری‌های گازی میان دو کشور است. تحولات ناشی از جنگ اوکراین شرایط جدیدی را ایجاد کرده که ایران می‌تواند از آن برای تثبیت جایگاه خود به‌عنوان مرکز توزیع انرژی در منطقه بهره ببرد. وی در ادامه توضیح می‌دهد که پس از جنگ اوکراین، روسیه بخش قابل‌توجهی از بازار صادرات گاز خود در اروپا را از دست داد و به دنبال مسیرهای جایگزین برای انتقال گاز مازاد خود است.

گزینه‌های روسیه برای صادرات گاز و نقش کلیدی ایران

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به محدودیت‌های روسیه در صادرات گاز توضیح می‌دهد که این کشور سه گزینه اصلی برای صادرات گاز خود دارد: انتقال گاز از طریق ترکیه به اروپا که با توجه به عدم تمایل اروپا به واردات گاز روسیه، این مسیر عملاً کنار گذاشته شده است. افزایش صادرات به چین از طریق خط لوله پاور سیبری 2 که به دلیل نگرانی چین از وابستگی بیش از حد به انرژی روسیه، این پروژه به حالت تعلیق درآمده است. همکاری با ایران، که اکنون تنها گزینه عملی و پایدار برای انتقال گاز روسیه به بازارهای جدید محسوب می‌شود.

قیصری خاطرنشان می‌کند که ایران در حال حاضر از سه مسیر ارمنستان، آذربایجان و ترکمنستان امکان دریافت سالانه 20 میلیارد مترمکعب گاز از روسیه را دارد. علاوه بر این، ایران دارای بازارهای صادراتی گاز تثبیت‌شده‌ای است و می‌تواند 10 میلیارد مترمکعب گاز اضافی به عراق صادر کند و قرارداد صادرات گاز به پاکستان را احیا کند.

اهمیت هند در این معادله انرژی

قیصری در ادامه گفت: هند به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در جهان، برای توسعه صنایع خود نیاز فزاینده‌ای به گاز دارد. این کشور در تلاش است تا وابستگی خود را به تأمین‌کنندگان خاص کاهش داده و منابع انرژی خود را متنوع‌تر کند. انتقال گاز روسیه به هند از مسیر ایران، نه‌تنها به نفع اقتصاد هند است، بلکه می‌تواند یک مسیر پایدار و استراتژیک برای تأمین انرژی این کشور فراهم کند.

اتصال مستقیم ایران و روسیه از طریق دریای خزر

قیصری همچنین به احداث خط لوله از مسیر دریای خزر به‌عنوان یک گزینه استراتژیک برای اتصال مستقیم ایران و روسیه اشاره می‌کند. این مسیر ایران را مستقیماً به شبکه گازی روسیه متصل کرده و وابستگی کشور به مسیرهای ترانزیتی دیگر را کاهش می‌دهد. او خاطرنشان می‌کند که روسیه در گذشته از مسیرهای مشابه برای صادرات گاز به اروپا از طریق دریا، مانند خط لوله نورد استریم در دریای بالتیک، استفاده کرده است. بنابراین، اجرای چنین پروژه‌ای در دریای خزر نیز کاملاً عملی و اجرایی خواهد بود و امنیت انرژی ایران را بهبود خواهد بخشید.

توانمندی‌های فنی ایران در اجرای این پروژه

وی تأکید می‌کند که ایران از ظرفیت‌های فنی و مهندسی لازم برای اجرای این پروژه برخوردار است. در سال‌های اخیر، شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی پیشرفت چشمگیری در حوزه طراحی و اجرای خطوط لوله دریایی، حفاری و انتقال گاز داشته‌اند. این توانمندی موجب می‌شود که پروژه انتقال گاز از مسیر دریای خزر، با تکیه بر دانش و فناوری داخلی، بدون وابستگی به شرکت‌های خارجی اجرا شود. اجرای چنین طرحی، علاوه بر رشد صنایع داخلی و اشتغال‌زایی در حوزه مهندسی انرژی، زمینه را برای سرمایه‌گذاری خارجی در زیرساخت‌های انرژی ایران فراهم خواهد کرد.

قیصری در پایان افزود: ایران با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، توسعه زیرساخت‌های انرژی و گسترش همکاری‌های بین‌المللی، می‌تواند به هاب گازی منطقه‌ای تبدیل شود و نقشی کلیدی در تأمین و ترانزیت گاز به بازارهای جهانی ایفا کند. این هدف با اجرای پروژه انتقال گاز روسیه به هند از مسیر ایران با اتصال مستقیم گازی به این دو کشور، بیش از پیش به واقعیت نزدیک خواهد شد و جایگاه ایران را به‌عنوان پل انرژی منطقه  تثبیت می‌کند.