به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در چند سال گذشته در ترکیه، تلاش برای تولید بیشترین میزان تسلیحات و دستاوردهای صنایع دفاعی، به یکی از اهداف مهم دولت تبدیل شده است. با آن که ترکیه در یک بحران اقتصادی فراگیر و بی‌سابقه قرار گرفته، اما دولت اردوغان می‌خواهد، بیشترین تمرکز بخش صنایع کشور، در حوزه دستاوردهای دفاعی باشد.

آمارها نشان داد که صادرات محصولات و دستاوردهای سازمان صنایع دفاعی ترکیه در سال 2024 میلادی نیز افزایش بالایی داشت. اما این کشور، هنوز هم با چالش‌های خاصی در این حوزه روبروست که بخشی از آنها مربوط به اقتصاد کلان ترکیه و بخش دیگر نیز مربوط به رویکردهای زیربنایی نظام حکمرانی است.

از رده دوازدهم جهان به رده یازدهم

تازه‌ترین آمارهای منتشر شده در برخی از پایگاه‌های صنایع دفاعی ترکیه از جمله (savunmasanayist) نشان دهنده این است که در سال 2023 میلادی، ترکیه از حیث صادرات تسلیحات و تجهیزات نظامی، بر رده دوازدهم جهانی ایستاده بود. اما در سال 2024 میلادی، یک پله صعود کرده و بر رده یازدهم جهان ایستاده است. با این حال، ارزش افزوده و حجم مالی صادرات، در سطح چشمگیری نیست.

روزنامه آکشام چاپ آنکارا و از روزنامه‌های نزدیک به حزب حاکم ترکیه نوشته است: «ترکیه با پیشرفت‌هایی که در زمینه صنایع دفاعی به دست آورده، به سرعت در بازار جهانی در حال رشد است. ترکیه با تولید داخلی به یک بازیگر مهم در فناوری‌های دفاعی تبدیل شده و در سال‌های اخیر افزایش عمده‌ای در صادرات دفاعی داشته است. کشور ما با صادرات تسلیحاتی خود، به سپر امنی برای امنیت کشورهای دوست، برادر و متحد تبدیل شده است. به ویژه در سال 2024 میلادی، شاهد جهش و دوران طلایی صادرات دفاعی بودیم و بسیاری از کشورها، محصولات دفاعی ما را برای ارتش و نیروهای پلیس خود، خریداری می‌کنند».

این در حالی است که بر اساس گزارش رسمی «سازمان ریاست صنایع دفاعی ترکیه»، مجموع محصولات دفاعی صادر شده از این کشور در سال 2024 میلادی، 7 میلیارد و 154 میلیون دلار بود.

فروش مبل، مقرون به صرفه‌تر از تسلیحات

همچنان که اشاره شد، ارزش مالی کل محموله‌های تسلیحاتی صادر شده از ترکیه به ده‌ها کشور جهان در سال 2024 میلادی، حتی به 8 میلیارد دلار هم نرسیده است. اما صنایع مبلمان ترکیه توانستند در همین بازه زمانی، 9 و نیم میلیارد دلار مبل به کشورهای مختلف جهان صادر کنند.

چنین چیزی نشان دهنده این واقعیت است که صادرات تسلیحات و تجهیزات دفاعی و امنیتی از ترکیه به جهان، هنوز هم از مزیت مالی بالایی برخوردار نیست و به نظر می‌رسد که دولت اردوغان، بیشتر تمایل دارد که با بزرگنمایی این موضوع، از آن بهره برداری سیاسی به عمل بیاورد.

اما چرا ارزش مالی تسلیحات و تجهیزات نظامی ترکیه به کشورهای مختلف، حتی به 8 میلیارد دلار هم نرسیده است؟ در پاسخ باید گفت: اولاً کل اقتصاد ترکیه و ظرفیت صادرات کالا از این کشور، متکی به نیروی کار ارزان، مواد خام در دسترس و ارزش افزوده پایین است. دوم این که ترکیه با فروش تسلیحات به قیمت پایین، در حال رقابت با دیگران و تصرف قلمرو بیشتری از بازار این محصولات است و در نتیجه سود اقتصادی کلانی ندارد.

 ترکیه در سال 2024 میلادی، با فعالیت‌هایی که از تولید انبوه تا تحقیق و توسعه، از نوآوری تا مدیریت فناوری در صنایع دفاعی انجام داد، به رتبه یازدهم در بین کشورهای صادرکننده صنایع دفاعی در جهان رسید. تنوع محصولات و مقاصد کشورهای هدف عبارتند از:

صادرات بیش از 4500 دستگاه خودروی نفربر زمینی به 40 کشور جهان.

صادرات ناوگروه به 3 کشور.

صادرات 140 سکوی دریایی به بیش از 10 کشور.

صادرات مهمات و موشک به 42 کشور.

صادرات 770 فروند پهپاد، به 50 کشور.

صادرات 1200 سامانه الکترواپتیکی و سامانه تسلیحاتی تثبیت شده به 24 کشور.

صادرات بالگرد تهاجمی به 8 کشور.

صادرات رادار به 10 کشور.

صادرات سلاح انفرادی، تفنگ و تپانچه در اندازه‌های مختلف به 111 کشور.

صادرات 1500 پهپاد به 11 کشور.

بودجه تحقیق و توسعه در صنایع دفاعی ترکیه در سال گذشته در مجموع به 3 میلیارد دلار رسید و ادعا شده که نرخ بومی‌سازی از 80 درصد فراتر رفته است. همچنین حجم پروژه بیش از 100 میلیارد دلار نسبت به سال 2023 یعنی 29 درصد افزایش یافته است. در بخش صادرات، هدف گذاری شده که ارزش مالی میزان صادرات تسلیحاتی ترکیه، طی 2 سال دو رقمی شود و به 10 میلیارد دلار برسد. در مجموع نزدیک به 300 محصول به بیش از 180 کشور صادر شده که بیشترین فروش آن به کشورهای اروپایی بوده است. ترکیه دارای بیش از 3500 شرکت فعال در صنایع دفاعی و بیش از 1100 پروژه فعال است.

چالش بزرگ صادرات تسلیحات ترکیه چیست؟

یکی از نکات مهمی که رسانه‌های نزدیک به حزب حاکم ترکیه آن را از دید کارشناسان پنهان می‌کنند، میزان توان و خودکفایی این کشور در تولید تسلیحات و عدم وابستگی به دانش فنی به ویژه در بخش قطعات راهبردی و‌های تک است.

گفته می‌شود مهمترین و حساس‌ترین قطعات اپتیکی و مکانیکی پهپادهای خوش فروش ترکیه، از انگلیس، کانادا، آمریکا و اوکراین خریداری می‌شود و علاوه بر این، در ساخت بالگردهای نظامی و امدادی نیز، وابستگی ترکیه به ایتالیا برای تامین موتور، یک پاشنه آشیل جدی است.

یکی دیگر از مشکلات صنایع دفاعی ترکیه، برخی رانت‌های سیاسی و مالی مستتر در این بازار است. به عنوان مثال، منتقدین اردوغان می‌گویند، پهپادهای شرکت بایکار متعلق به داماد کوچک اردوغان، تنها به این دلیل مورد حمایت قرار گرفته که ارتباط فامیلی در این پروژه وجود دارد.

همچنین گفته می‌شود که اردوغان بر اساس اختیارات گسترده و بدون مرزی که در نظام ریاستی به دست آورده، به شکل افراطی در بخش صنایع دفاعی بودجه‌ریزی و بریز و بپاش مالی انجام داده و بسیاری از پروژه‌ها، اساساً فاقد توجیه اقتصادی هستند.

در پایان باید گفت: برخی از ابعاد پیشرفت ترکیه در حوزه طراحی، ساخت و صادرات تسلیحات و تجهیزات دفاعی، غیرقابل انکار است. اما بومی‌سازی دانش و تخصص و همچنین ساخت قطعات پیشرفته و استراتژیک، هنوز به سطحی نرسیده که این کشور را در بازار جهانی سلاح، به یک کنشگر قدرتمند تبدیل کند.

انتهای پیام/