خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مختار رحیمی- علی ستاری: بخش عمده‌ای از استان هرمزگان در سواحل مکران قرار گرفته است و از سویی دیگر حدود ۶۰ درصد از کل سواحل مکران در استان هرمزگان است و این یعنی بخش اعظم طرح‌های توسعه‌ای این منطقه را باید را کارهای انجام شده در شرق استان هرمزگان انجام داد اما توسعه نمادین چابهار در قالب منطقه آزاد، موجب شده است که مسئولان عالی بیشتر به سوی این پهنه متمایل باشند چرا که نمایش توسعه در چابهار راحت تر از جاسک و سیریک است.

طرح توسعه سواحل مکران به عنوان یکی از مهم‌ترین تصمیمات چند سال اخیر نظام جمهوری اسلامی ایران مطرح شده است. متأسفانه، با گذشت حدود ۱۵ سال از فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی، این طرح با وجود پتانسیل‌های عظیم، همچنان با موانع جدی روبرو است و پیشرفت قابل توجهی نداشته است. این موضوع موجب انتقادهای مکرر مردم منطقه مکران شده است از این رو در این گزارش تلاش کردیم به بررسی چالش‌ها، موانع و ارائه راهکارهای پیشنهادی برای توسعه این منطقه بپردازیم.

چالش‌ها و موانع توسعه مکران

یکی از چالش‌های مزمن در منطقه مکران که موجب شده است مشکلات فراوانی به عنوان میراثی نامبارک از یک دولت به دولتی دیگر منتقل شود؛ وعده‌های عمل نشده دولت‌ها است، این وعده‌ها امید در مردم را زنده کرده و موجب ایجاد انتظار در میان جوامع محلی می‌شود اما عدم عمل به آن‌ها امید را از بین می‌برد و انتظار را به قوت خود باقی می‌گذارد؛ امروز در سایه بی توجهی دولت‌های پیشین مردم باور دارند که شعار توسعه مکران که در دولت چهاردهم نیز زیاد تکرار می‌شود تنها یک کلیدواژه برای سرگرم کردن اذهان عمومی است و پس از مدتی به فراموشی سپرده می‌شود چرا که هنوز اقدام عملی در این باره دیده نشده است و دولت در بهترین حالت به برگزاری چند نشست یا همایش اکتفا کرده است.

از جمله وعده‌هایی که موجب دلسردی مردم شده است، تکرار مکرراتی چون تبدیل مکران به دبی یا شانگهای، احداث نیروگاه حرارتی سیریک و راه‌اندازی فاز نخست فولاد چابهار بوده است که به طور کامل محقق نشده‌اند و این عدم تحقق وعده‌ها باعث بی‌اعتمادی مردم منطقه مکران شده است و در چنین شرایطی طرح بحث پایتخت شدن آن نیز به مشغولیت دیگری برای اذهان عمومی تبدیل شده است.

دومین چالش منطقه، بی‌توجهی به ظرفیت‌های مکران است؛ منطقه مکران با داشتن موقعیت جغرافیایی استراتژیک، منابع طبیعی فراوان و دسترسی به آب‌های آزاد، پتانسیل بالایی برای توسعه اقتصادی دارد، ظرفیت‌های این منطقه در حوزه‌های مختلفی مانند انرژی، معدن، گردشگری، کشاورزی، شیلات و ترانزیت مورد غفلت واقع شده است و با وجود ۱۴ اسکله و بندرگاه مناسب برای صادرات، این زیرساخت‌ها به طور کامل بهره‌برداری نشده‌اند و اگر هم در حال بهره برداری هستند از ظرفیت آن‌ها به درستی استفاده نشده است.

سومین مشکل توسعه نیافتگی منطقه نیز نگاه از بالا به پایین و عدم شناخت ظرفیت‌های اقتصادی است، نگاه غالب به مکران به عنوان منطقه‌ای محروم و غیرقابل توسعه، مانع از سرمایه‌گذاری جدی در این منطقه شده است از سویی دولت‌ها غالباً به دنبال محرومیت‌زدایی بوده‌اند تا توسعه اقتصادی پایدار!

در حالی که اگر محیط امن برای سرمایه گذاری در این منطقه فراهم شود و مانند مناطق آزاد تسهیلات و معافیت‌هایی برای حضور سرمایه گذاران در نظر گرفته شود با حضور سرمایه در منطقه و رونق اقتصاد مولد، خدمات اجتماعی نیز افزایش خواهد یافت.

لزوم تحول بنیادین در نگرش‌ها، سیاست‌ها و مدیریت‌های مکران زمین

آنچه که یک ضرورت برای مکران زمین به شمار می‌آید، این است که توسعه سواحل مکران نیازمند یک تحول بنیادین در نگرش‌ها، سیاست‌ها و مدیریت‌ها است. وعده‌های عمل نشده، نگاه از بالا به پایین و عدم هماهنگی، مانع از تحقق اهداف توسعه در این منطقه شده است. با تغییر رویکرد و نگرش، تدوین یک نقشه راه جامع، بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی و توجه به اقتصاد دریا محور، می‌توان به توسعه پایدار و شکوفایی سواحل مکران دست یافت.

دولت چهاردهم اگر به دنبال تحقق منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی در مورد مکران است باید از هم اکنون اقدامات عملی را آغاز کند و مشوق‌هایی برای حضور سرمایه‌گذاران در همه ابعاد و همه سطوح ایجاد کند، مکران را نمی‌توان تنها با استقرار صنایع مادر توسعه داد، اگر چنین روشی در پیش گرفته شود در بهترین حالت این منطقه تبدیل به عسلویه دوم خواهیم شد که خود الگویی نامطلوب از توسعه است.

روش‌های منسوخ نتایج منسوخ خواهند داشت

مکران باید در گام اول مبتنی بر ظرفیت‌هایی که دارد رشد کند که اولین ظرفیت‌های آن دریا، ساحل، باران و زمین است، اگر بی‌توجه به این مولفه‌ها بخواهیم منتظر بهره‌برداری از صنایع بزرگ در این مناطق باشیم به همان راه منسوخ قدیم رفته‌ایم که نتیجه‌ای منسوخ به نام توسعه ناپایدار دارد.

نمی‌شود مردم را ۱۰ سال دیگر معطل توسعه نگه داشت که صنایع به وجود بیایند و بخواهند با مسئولیت اجتماعی آن‌ها خدمات به مردم بدهند بلکه افزایش سطح خدمات نیز باید پا به پای بالا رفتن آجر صنایع باید در منطقه انجام شود.

دولت‌ها برای توسعه سواحل مکران صادقانه رفتار نکرده‌اند

عادل توفیقی مسئول بسیج اصناف شهرستان سیریک در گفتگو با خبرنگار مهر، پیرامون نگاه دولت‌ها بر توسعه مکران، اظهار کرد: هرچند که بخش عمده‌ای از اقتصاد کشور به اقتصاد دریا متکی است، ولی متأسفانه دولت‌ها در این حوزه برنامه خاصی نداشته‌اند.

وی با بیان اینکه، وجود پنج هزار کیلومتر ساحل برای ایران یک نعمت بزرگ است، تصریح کرد: کشور ایران دارای نوار ساحلی طولانی است که بخش عمده‌ای از این ساحل در منطقه مکران واقع شده است، که دولت‌ها می‌توانند از آن بهرمند شوند.

توفیقی با با تاکید بر اینکه وضعیت توسعه مکران برای دولت‌ها و مردم تبدیل به یک قصه‌ای تکراری شده است، خاطرنشان کرد: مردم به این نتیجه رسیدند که هیچ دولتی با موضوع توسعه سواحل مکران صادقانه برخورد نکرده است.

تکلیف سازمان توسعه سواحل مکران روشن شود

مسئول بسیج اصناف شهرستان سیریک عنوان کرد: گام اول برای توسعه سواحل مکران این است که متولی توسعه در این پهنه مشخص شود از این رو ضرورت دارد هر چه سریع‌تر تکلیف سازمان توسعه سواحل مکران در دولت چهاردهم مشخص شود و اگر قرار است چنین سازمانی تشکیل شود زود تر این اتفاق بیافتد.

وی ادامه داد: نکته بعدی نیز این است که اگر چنین سازمانی تشکیل شد، ساختار آن باید در منطقه مکران مستقر شود تا بتواند راهبری توسعه را به صورت میدانی انجام دهد.

رئیس بسیج اصناف سیریک با اشاره به وضعیت دبیرخانه توسعه سواحل مکران گفت: با توجه به اینکه، افراد بومی توانمند و متخصصی در سطح شهرستان‌های حوزه مکران وجود دارند اما متأسفانه شاهدیم اکثراً از نیروهای غیر بومی در دبیرخانه توسعه سواحل مکران استفاده می‌شود، چنین نگاهی می‌تواند جزو موانع توسعه باشد چرا که نگاه کارمندی در توسعه حاکم می‌شود.

بودجه مکران در سرفصل‌های قانون بودجه شفاف شود

توفیقی یکی دیگر از دلایلی که این طرح به سرانجام نرسیده عدم تخصیص اعتبار در قالب سرفصل‌های بودجه سالانه کشور عنوان کرد و تصریح کرد: اعتباری که سالانه برای توسعه سواحل مکران اختصاص داده می‌شود، یک مقدار حداقلی از بودجه سالانه کشور است، که در شأن و شایسته این طرح نیست.

وی بیان کرد: همیشه دولت‌ها با تکرار شعار توسعه سواحل مکران رأی منطقه مکران به دست آورده‌، ولی متأسفانه بعد از مدتی این منطقه و طرح توسعه مکران دچار فراموشی می‌شود.

قول انتقال پایتخت به مکران را گرفته‌ایم

سید عبدالکریم هاشمی نخل ابراهیمی نماینده مردم میناب، رودان، جاسک، بشاگرد، سیریک در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: طی پیگیری‌های مکرر و گفتگوی مستقیم با مسعود پزشکیان رئیس جمهور، قول استقرار پایتخت دوم کشور در منطقه مکران گرفته شد که نقطه عطفی برای رشد و شکوفایی اقتصادی کشور و استان و ایجاد ظرفیت‌های شغلی و کسب درآمد و توسعه بندرگاهی است.

وی همچنین تحقق پیوستن این امر مهم (پایتخت دوم کشور در منطقه مکران) و رشد و بالندگی میناب را در سایه وفاق و تلاش و کوشش و همبستگی و مطالبه گری مردم این منطقه دانست و همچنین بر کنار گذاشتن اختلافات سیاسی، حزبی، گروهی و سلیقه‌ای تاکید کرد.