گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم ـ  ششمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز سه شنبه 2 بهمن ماه 1403 به میزبانی خبرگزاری تسنیم منتشر شد.

در تازه‌ترین شماره پادکست «در عمق»، بررسی وضعیت نوار غزه و کرانه باختری پس از برقراری آتش‌بس  و چشم‌انداز پیش روی این مناطق را مورد واکاوی در دستورکار قرار گرفته است. بر اساس این تحلیل‌ها، آتش‌بس فعلی در نوار غزه را نمی‌توان به عنوان یک پیروزی مطلق نظامی برای اسرائیل تلقی کرد. برخلاف تاکیدات بنیامین نتانیاهو بر کسب پیروزی مطلق، این توافق با مفهوم «تسلیم بی‌قید و شرط» حماس فاصله قابل توجهی دارد. امتیازاتی که اسرائیل به طرف مقابل داده نشان می‌دهد دو طرف براساس یک منطق نامتقارن در این توافق پیروزی‌ها و شکست هایی را تجربه کرده‌اند و حماس نیز پیروزی‌هایی به دست آورده است.

با این حال، حماس نیز متحمل آسیب‌های جدی شده است. از جمله مهم‌ترین پیامدهای این آتش‌بس برای حماس، چشم‌پوشی از حکمرانی در نوار غزه است. بر اساس توافقات صورت گرفته، اداره این منطقه به یک هیئت تکنوکرات متشکل از فلسطینیانی سپرده خواهد شد که سابقه عضویت در هیچ‌یک از گروه‌های سیاسی عمده فلسطینی، از جمله حماس و فتح را ندارند. این هیئت از افراد غیرسیاسی و با روابط گسترده با کشورهای مختلف جهان، از جمله آمریکا و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تشکیل خواهد شد.

در این میان، سوالات متعددی در مورد ترکیب و اختیارات این هیئت تکنوکرات مطرح می‌شود. اینکه چه کسانی در این هیئت حضور خواهند داشت و میزان نفوذ بازیگران مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی، از جمله تشکیلات خودگردان، کشورهای حاشیه خلیج فارس (قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی)، آمریکا و اسرائیل بر آن چه خواهد بود، از جمله این ابهامات است.

هنوز مشخص نیست که کدام گزینه و چه شخص یا گروهی مامور اداره سیاسی و مدنی غزه خواهد شد. اولویت‌ها و ترجیحات بازیگران مختلف در این زمینه متفاوت است. به عنوان مثال، اسرائیل به دنبال حفظ کنترل امنیتی کامل بر نوار غزه پس از جنگ است و خواستار آزادی کامل عملیاتی برای ورود به این منطقه در هر زمان و انجام عملیات مورد نظر خود بدون نیاز به هماهنگی با طرف دیگر است. این رویکرد یادآور وضعیت کنونی کرانه باختری است که در دو دهه گذشته شاهد مداخلات نظامی مکرر اسرائیل، بدون هماهنگی با تشکیلات خودگردان بوده است.

چالش‌های پیش روی توافق آتش‌بس سه مرحله‌ای

موفقیت اجرای توافق آتش‌بس سه مرحله‌ای نیز با تردیدهایی همراه است. پایبندی طرفین به آتش‌بس و پیشرفت مراحل سه‌گانه که شامل تبادل زندانیان فلسطینی با گروگان‌های اسرائیلی، اعلام رسمی پایان جنگ و آغاز فرایند بازسازی نوار غزه است، نیازمند تعهد و اراده جدی از سوی هر دو طرف است.

در صورت تحقق سناریوی خوش‌بینانه، نوار غزه می‌تواند به سمت بازسازی حرکت کند و هیئت تکنوکرات فلسطینی با بهره‌گیری از حمایت‌های بین‌المللی، موفقیت‌هایی را کسب نماید. با این حال، پیچیدگی‌های فراوانی بر سر راه موفقیت این هیئت وجود دارد که نیازمند بررسی و تحلیل دقیق‌تر در آینده است.

در کرانه باختری نیز اوضاع همچنان پیچیده و متشنج است. به ویژه پس از تحولات سوریه و افزایش نفوذ گروه‌های اسلام‌گرا و نزدیک به اخوان‌المسلمین در این منطقه، گروه‌های مقاومت فعالیت‌های قابل توجهی را آغاز کرده‌اند. این امر منجر به افزایش اقدامات سرکوبگرانه از سوی تشکیلات خودگردان و نیروهای اسرائیلی شده است.

نیروهای تشکیلات خودگردان طی هفته‌های اخیر اقدامات گسترده‌ای را برای سرکوب این گروه‌ها به ویژه در شهر جنین انجام داده‌اند. در همین حال، نیروهای اسرائیلی نیز تدابیر امنیتی خود را افزایش داده و به سرکوب فعالان فلسطینی می‌پردازند. ادامه این روند می‌تواند به بروز اختلافات جدی بین اسرائیل و تشکیلات خودگردان منجر شود و حتی اسرائیل را به سمت انحلال یا محدود کردن اختیارات این تشکیلات سوق دهد.

انتهای پیام/