به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، فقط یک عمل جراحی ساده دیسک کمر بود، هیچ کس فکرش را هم نمی‌کرد مادرم برای این جراحی رایج جانش را از دست بدهد. مهتاب با حسرت از آنچه که در بیمارستان برای مادرش رخ داد، سخن می‌گوید: «جراحی موفقیت‌آمیز بود و داشتیم خانه را برای برگشتش آماده می‌کردیم اما نمی‌دانم چه شد که یک دفعه پزشکان گفتند دچار عفونت شده است و باید در بیمارستان بماند. یک هفته درمانش را ادامه دادند اما دیگر چشمان آبی مادرم را ندیدیم و برای همیشه خاموش شد. می‌گفتند: «جراحی مشکلی نداشته و به عفونت بیمارستانی درگیر شده است.» همین عفونت به ظاهر ساده مادرم را از من گرفت.» مدت‌هاست مقاومت میکروبی به بزرگترین تهدید سلامت جهانی تبدیل شده و نه تنها زمان بستری بیماران را افزایش داده، بلکه خطر مرگ‌ و میر را به‌طور چشمگیری بالا برده است.

مقاوم شدن میکروب‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها ضرورت اتحادی جهانی را برای حفاظت از داروهای آنتی میکروبیال بیش از پیش ایجاد کرده است. به طوری که کارشناسان بر این باورند، زمان برای حفظ آنتی‌بیوتیک‌ها رو به اتمام است و در صورت تعلل در این زمینه، دیگر درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها برای مقابله با بیماری‌های عفونی مؤثر نخواهد بود. حال اگر عفونتی در بدن شکل گیرد، دیگر آنتی‌بیوتیک‌های موجود اثربخش نخواهد بود. مرگ و میر به خاطر ابتلا به عفونت مقاوم افزایش پیدا می‌کند، موضوعی که محمدرضا صالحی رئیس مرکز تحقیقات مقاومت میکروبی درباره آن می‌گوید: «انتظار می‌رود تا 6 سال آینده در جهان آمار فوتی‌ها به خاطر مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها به ۱۰ میلیون نفر و سال ۲۰۵۰ به ۵۰ میلیون نفر افزایش یابد و نه‌تنها بشریت بلکه حیوانات، محیط زیست، امنیت خوراک و تغذیه و پیشرفت و توسعه اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد.»

این متخصص توضیح می‌دهد: «در ۲ تا ۳ دهه گذشته یک بی‌نظمی در تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها صورت گرفته که منجر به پدید آمدن بیمارستان‌هایی پر از میکروارگانیسم‌های مقاوم شده، به طوری که وضعیت ما از این نظر در گزارش‌های متعدد پزشکی، بسیار وخیم است. همچنین به خاطر آموزش ندادن پزشکان در تجویز دارو بویژه آنتی‌بیوتیک‌ها سبب شده در این چند سال ایران و اوگاندا بیشترین مصرف‌کننده آنتی‌بیوتیک در جهان شناخته شوند. اما اگر در احوال مریض دقت کنیم یا اصلاً نباید آنتی‌بیوتیک تجویز شود یا درصدهای پایین‌تر آنتی‌بیوتیک را برای بیماران در نظر بگیریم. ایران در میزان تجویز دارو جزو کشورهای صدرنشین است، به طوری که طبق استاندارد متوسط اقلام سرپایی یک و نیم تا دو قلم دارو در هر نسخه است اما در ایران به طور میانگین هر نسخه حاوی ۴ قلم دارو است که یکی از آنها آنتی‌بیوتیک است.» واقعیت این است که استفاده نابجا از آنتی‌بیوتیک‌ها باعث ظهور عوامل بیماری‌زای مقاوم به آنتی‌بیوتیک می‌شود که در نتیجه داروهای جدیدی باید کشف و تولید شود تا بیماری بهبود یابد. همچنین این موضوع باعث افزایش هزینه مراقبت‌های پزشکی، هزینه دارویی و متأسفانه مرگ و میر بیماران شده است. بر اساس آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود ۳۰ درصد کل نسخه‌های آنتی‌بیوتیکی که در سراسر دنیا تجویز می‌شود، غیرضروری است.

افزایش مرگ‌ها بر اثر عفونت بیمارستانی

سال ۲۰۱۹، مقاومت به آنتی میکروبیال‌ها عامل مرگ یک میلیون و ۲۷۰ هزار نفر در دنیا بوده، موضوعی که مینو محرز، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص بیماری‌های عفونی به آن اشاره می‌کند و به «ایران» می‌گوید: «ما با مقاومت آنتی‌بیوتیکی، نسل آینده را می‌کشیم. اگر تجویز منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها انجام نشود و همچنان تجویزهای غیرمنطقی ادامه پیدا کند، نسل آینده دچار مشکلات فراوانی می‌شوند و این امر حل نخواهد شد جز با فرهنگ‌سازی که باید ابتدا در مدارس شروع شود تا نسل آینده نسبت به سلامتی‌شان بیشتر احتیاط کنند و از مصرف خودسرانه دارو و درمان‌های خانگی اجتناب کرده و برای هر بیماری‌ای به سراغ مصرف آنتی‌بیوتیک نروند.»

این متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به اهمیت رعایت بهداشت فردی از جمله شستن دست‌ها از سوی پرسنل و کادر درمان در جلوگیری از عفونت‌های بیمارستانی توضیح می‌دهد: «با وجود اینکه اکثر عفونت‌های بیمارستانی مقاوم هستند، اما کنترل عفونت نیز در بیمارستان و در آموزش کادر درمان اجرا و رعایت نمی‌شود که باعث بی‌اثر شدن آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود. برای کنترل مرگ و میرهای ناشی از عفونت‌های بیمارستانی در ابتدا باید این عفونت‌ها در مراکز درمانی کنترل شود که این امر فقط با رعایت نکات بهداشتی از سوی پرسنل و کادر درمان اتفاق می‌افتد. کنترل نکردن اصول بهداشتی در بیمارستان‌ها سبب شده عفونت‌ها منتقل شوند و همواره با پدیده عفونت بیمارستانی روبه رو شویم. نه برای کنترل آن آموزش می‌دهیم و نه رعایت می‌کنیم پس بالا رفتن آمار مرگ و میرهای ناشی از عفونت‌های بیمارستانی دور از ذهن نیست.»

استاد بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید: «مرگ و میرها به خاطر عفونت‌های بیمارستانی در جهان بالاست و جز با آموزش نمی‌توانیم جلوی آن را بگیریم. اگر همین رویه ادامه داشته باشد، نسل آینده را به خطر خواهیم انداخت که دو دلیل دارد اول رعایت نکردن اصول بهداشتی در مراکز درمانی که می‌توان یک دست شستن ساده باشد و باید به طور مکرر انجام شود و دوم کنترل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها که اگر فردی مبتلا به عفونت شد بدانیم که با تجویز آنتی بیوتیک، عفونت از بین می‌رود و بیمار بهبود پیدا می‌کند.»

کاهش عفونت‌ها با محصولات کنترلی

آموزش همیشه یک اصل بوده و هست اما آنچه که این روزها می‌تواند در کنار آموزش و فرهنگ‌سازی برای کنترل بیماری‌ها مؤثر واقع شود استفاد از ابزار و تکنولوژی‌های به روز است. با بهره‌مندی از فناوری‌های نو می‌توانیم به کاهش خطرات و انتقال میکروب‌ها در مراکز درمانی و از طریق ابزارها برسیم. اما چقدر این ابزار مؤثر است؟ پویا کلهر مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان در تولید وسایل کنترل عفونت و استریل مراکز درمانی در پاسخ به سؤال «ایران» می‌گوید: «هدف کار ما تشخیص و جلوگیری از عفونت‌های بیمارستانی است، به طوری که هر بسته‌ای که می‌خواهد برای بیماران استفاده شود باید بسته‌بندی استریل داشته و از چک‌های مختلف به سلامت عبور کند که صحت عمل استریل را با اندیکاتورها تشخیص می‌دهیم. تجهیزاتی که اکنون درکشور مورد استفاده قرار می‌گیرد چه شرکت ما چه دیگر همکاران در این حوزه کامل است اما می‌توان آن را با کیفیت بیشتری تولید کرد که اگر این اتفاق نیفتد یعنی کیفیت محصولات پایین‌تر از استاندارد باشد با عدم تغییر رنگ اندیکاتور می‌توان متوجه شد که آن ابزار جراحی استریل نشده و باید از رده خارج شود. در بحث محلول‌های ضدعفونی کننده هم تست‌های «همو و پروتئین» وجود دارد که می‌توان غلظت محلول را سنجید. برای هر سه حوزه «چکنین، پکینگ، واشینگ» محصولات کنترلی داریم و اگر استفاده شوند 100 درصد آمار عفونت‌های بیمارستانی کاهش پیدا می‌کند چرا که دنیا به سمت استفاده از این محصولات حرکت می‌کند. اما در این میان یکسری از فرآیندها خارج از محدوده اختیارات ما انجام می‌شود که کنترل این موارد سخت است. با وجود اینکه این اقدامات کنترلی در مراکز درمانی صورت می‌گیرد اما باز هم شاهد عفونت‌های بیمارستانی هستیم.