به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، پاندمی‌کرونا با ویروس مرگبارش که شروع شد، بیماری‌های تنفسی-ویروسی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت. اطلاعات مردم بالا رفت و حالا دیگر کمتر کسی پیدا می‌شود که از این بیماری‌ها اطلاعاتی هر چند کوچک نداشته باشد؛ حتی ویروس‌هایی که در بسیاری از نقاط دنیا شیوع سراسری ندارند. شاید همین توجه باعث شد که برخی تصور کنند، این ویروس‌ها نسبت به گذشته بیماری‌زاتر شده‌اند و با هر خبری از گوشه و کنار جهان گوش‌ها تیز می‌شود و موجی از نگرانی رقم می‌خورد که مبادا پاندمی ‌جدیدی در راه باشد.

بیماری‌های تنفسی - ویروسی، توسط ویروس‌هایی ایجاد می‌شوند که عمدتاً سیستم تنفسی ازجمله بینی، گلو، راه‌های هوایی و ریه‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. شدت این بیماری‌ها از علائم خفیف تا شرایط تهدیدکننده حیات هر فرد هم متغیر است. به همین دلیل، شناخت انواع رایج بیماری‌های تنفسی- ویروسی و ویژگی‌ها و علائم آنها، می‌تواند به شناخت و مدیریت زودهنگام‌شان کمک کند. البته یک نکته مهم این است که بسیاری از این بیماری‌ها خفیف هستند اما برخی‌شان هم می‌توانند عوارض شدیدی ایجاد کنند و برای گروه‌های آسیب‌پذیر خطر مرگ داشته باشند.

به تأکید پزشکان اقدامات پیشگیرانه، مراقبت پزشکی به‌موقع و واکسیناسیون، راهکارهای مؤثر برای کاهش بار این بیماری‌هاست. اتفاقی که در پاندمی ‌کرونا خودش را نشان داد؛ چون رعایت پروتکل‌های بهداشتی و پس از آن تزریق گسترده واکسن‌ها بالاخره توانست پاندمی‌ تقریبا 3ساله کووید-19را کنترل کند و حالا کرونا به یک ویروس کم خطر بدل شده است. در این مطلب با شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی- تنفسی آشنا ‌شوید و درباره علائم و شدت ابتلای آنها بیشتر بدانید.

سرماخوردگی

علت: راینوویروس‌ها، کروناویروس‌ها، آدنوویروس‌ها و...
ویژگی: سرماخوردگی به‌عنوان یک بیماری خفیف و خود محدودکننده  
علائم: عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی، گلودرد، سرفه خفیف، سردرد و خستگی
مدت: علائم معمولاً در عرض 7 تا 10روز برطرف می‌شوند.
شیوع جهانی: بسیار شایع (یک بزرگسال به‌طور متوسط 2تا 3 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شود و این عدد در کودکان به 6 تا 8بار ابتلای سالانه هم می‌رسد).
جمعیت در معرض خطر: تقریباً همه افراد در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند و شایع‌ترین بیماری تنفسی- ویروسی است.

آنفلوآنزا

علت: ویروس آنفلوآنزا (نوع A، B و C)
ویژگی: آنفلوآنزا شدیدتر از سرماخوردگی است و می‌تواند منجر به عوارضی مانند ذات‌الریه شود.
علائم: تب بالا، لرز، درد عضلانی، خستگی، گلودرد، آبریزش بینی، سرفه و سردرد
مدت: به‌طور معمول 5 تا 7روز طول می‌کشد، اما خستگی و ضعف ممکن است تا مدت‌ها پس از بهبودی در فرد باقی بماند.
شیوع جهانی: آنفلوآنزای فصلی سالانه تقریباً 5 تا 15درصد از جمعیت جهان را مبتلا می‌کند.
پیشگیری: در کشورهایی که نرخ واکسیناسیون آنفلوآنزا بالاست، شدت و میزان ابتلا کمتر است.

عفونت RSV

علت: ویروس سنسیشیال تنفسی
ویژگی: یکی از علل اصلی برونشیولیت و پنومونی در نوزادان و کودکان خردسال است.
علائم: آبریزش بینی، کاهش اشتها، سرفه، خس‌خس سینه، تب و مشکل در تنفس.
عوارض: موارد شدید به‌ویژه در کودکان و سالمندان می‌تواند منجر به بستری در بیمارستان شود.
مدت: RSV در کودکان به‌طور معمول با علائم خفیف تا متوسط شبیه سرماخوردگی همراه است که معمولا بین ۸ تا ۱۵ روز طول می‌کشد.
شیوع جهانی: سالانه حدود 33میلیون عفونت RSV در کودکان زیر 5سال ثبت می‌شود که 2/3میلیون منجر به بستری می‌شود و 100 تا 200هزار مورد مرگ هم دارد.
جمعیت در معرض خطر: عمدتاً نوزادان، کودکان خردسالان و سالمندان.

کرونا

علت: SARS-CoV-2 به‌عنوان یک ویروس کرونا
ویژگی: علائم تنفسی خفیف تا بیماری شدید با درگیری در چند عضو ازجمله ریه
علائم: تب، سرفه، تنگی نفس، از دست‌دادن چشایی یا بویایی، خستگی، گلودرد و دردهای عضلانی. در موارد شدید هم باعث مشکل در تنفس، درد قفسه سینه و گیجی است.
اثرات طولانی مدت: کووید طولانی‌مدت شامل خستگی، مه مغزی و مشکلات تنفسی است که برای ماه‌ها ادامه خواهد داشت.
مدت‌: تحقیقات نشان می‌دهد برای افرادی که از کووید-۱۹ بهبود پیدا می‌کنند، بازگشت ایمنی بدن پس از ابتلا و درمان می‌تواند حدود ۳‌ ماه تا ۵ سال طول بکشد.
شیوع جهانی: تقریبا زمستان 1398بود که پاندمی‌ کرونا در جهان آغاز شد. در سال‌ جاری میلادی هم بیش از 800میلیون مورد تأیید شده در سراسر جهان ابتلا به کووید ثبت شده است.
مرگ‌ومیر: بیش از 6میلیون مرگ در سراسر جهان، به‌دلیل شیوع این بیماری گزارش شده است که بخش عمده آن مربوط به پاندمی جهانی کووید-19 است.

سندرم حاد تنفسی شدید (SARS)

علت: ویروس SARS-CoV
 ویژگی: سارس در سال 2002 ظهور کرد و باعث شیوع جهانی با مرگ‌ومیر بالا شد.
 علائم: تب، لرز، سردرد، بدن درد، سرفه خشک و مشکل در تنفس.
 شدت: این بیماری به سیستم تنفسی بیماران حمله می‌کند و بسیار مسری است و اغلب هم به ذات‌الریه تبدیل می‌شود.
 مدت: دوره کمون یا فاصله زمانی بین عفونت و بروز علائم، 2تا 7روز است. در برخی موارد ممکن است حدود 10روز طول بکشد.
 شیوع جهانی: شیوع محدود در سال‌های 2002-2003 با حدود 8هزار مورد و 774مرگ در سراسر جهان.
 وضعیت فعلی: شیوع سارس مهار شده و گزارش مهمی ‌درباره آن منتشر نشده است؛ اما متخصصان همواره نسبت به شیوع دوباره آن هشدار می‌دهند.

سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS)

علت: ویروس MERS-CoV .
 ویژگی: در سال 2012 شناسایی شد که باعث بیماری شدید تنفسی می‌شود.
 علائم: تب، سرفه، تنگی نفس و علائم گوارشی مانند اسهال
 میزان مرگ‌ومیر: تقریباً 35درصد از آمار مبتلایان
 مدت: دوره کمون عفونت با مرس (از مواجهه با ویروس تا شروع علائم) حدود 6-5 روز است که البته 2 تا 14روز هم گزارش شده است.
 شیوع جهانی: از زمان کشف آن، تقریباً 2600مورد تأیید و 912مورد مرگ گزارش شده است.
 وضعیت فعلی: تقریبا از سال94 تاکنون مواردی از ابتلا به این سندرم تنفسی منتشر نشده؛ اما ویروس‌شناسان می‌گویند این مسئله دلیلی بر ریشه‌کن‌شدن بیماری مرس نیست.

پاراآنفلوآنزا

علت: ویروس‌های پاراآنفلوآنزای انسانی (HPIVS) .
 ویژگی: پاراآنفلوآنزای انسانی منجر به بروز بیماری‌های تنفسی فوقانی و تحتانی در نوزادان، کودکان، سالمندان و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف می‌شود؛ البته هرکسی ممکن است به این بیماری مبتلا و باعث کروپ، برونشیت
و ذات‌الریه، به‌ویژه در کودکان شود.
 علائم: سرفه شدید، گرفتگی صدا، آبریزش بینی، تب، گوش درد، بی‌حوصلگی و کاهش اشتها .
 گروه‌های خطر: کودکان خردسال و افراد دارای نقص ایمنی.
 شیوع جهانی: آمار دقیقی از میزان مبتلایان وجود ندارد.

عفونت‌های آدنوویروس

علت: آدنوویروس‌ها.
ویژگی: آدنوویروس‌ها می‌توانند باعث بیماری خفیف تنفسی یا شرایط شدیدتری مانند ذات‌الریه شوند
علائم: گلودرد، تب، قرمزی چشم و گاهی علائم گوارشی.
انتقال: از طریق قطرات تنفسی یا تماس با سطوح آلوده .
شیوع جهانی: 5 تا 10درصد عفونت‌های حاد تنفسی در کودکان ناشی از این عفونت‌هاست.
مدت زمان: علائم آدنوویروس از چند روز تا 2هفته طول می‌کشد. عفونت‌های شدید هم ممکن است بیشتر طول بکشد.

عفونت‌های متاپنوموویروس انسانی (HMPV)

علت: متاپنوموویروس انسانی.
 ویژگی: سال 2025 از چین آغاز شد و باعث بیماری تنفسی مشابه RSV است.
 علائم: مشابه سرماخوردگی است. علائمی ‌از جمله سرفه، تب، آبریزش یا گرفتگی بینی، گلودرد، خس‌خس سینه، تنگی نفس، بثورات پوستی (در موارد نادر) دارد. در موارد شدید می‌تواند منجر به برونشیت و ذات‌الریه ‌شود.
 گروه‌های خطر: کودکان خردسال، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف.
 مدت: موارد خفیف ویروس متاپنوموی انسانی معمولاً چند روز تا یک هفته طول می‌کشد. اگر به‌شدت بیمار باشید، ممکن است زمان بیشتری طول بکشد. همچنین ممکن است علائمی ‌مانند سرفه باقی بماند که برای از بین رفتن زمان بیشتری نیاز دارد.
 شیوع جهانی: تخمین زده می‌شود که 10تا 12درصد از عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی در کودکان زیر 5سال ناشی از این ویروس باشد.

چالش آمار جهانی

آمارهایی که سازمان جهانی درباره شیوع ویروس‌های تنفسی اعلام می‌کند، کامل و جامع نیست و متولیان این حوزه چند دلیل را برای آن ذکر کرده‌اند.

1. گزارش کم: بسیاری از موارد خفیف، به‌ویژه برای سرماخوردگی و آنفلوآنزای خفیف، گزارش نمی‌شوند.
2. تنوع تشخیص: تشخیص دقیق منوط به آزمایش‌های خاص و دسترسی به کیت‌های آزمایشگاهی است که در برخی مناطق وجود ندارد.
3. امواج همه‌گیر: بیماری‌هایی مانند کووید-19و آنفلوآنزا به‌صورت فصلی و جهش ویروس‌ها بر شیوع تأثیر می‌گذارد و متغیر است.