به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، امضای منشور مشارکت راهبردی بین ارمنستان و آمریکا می‌تواند به عنوان گامی در جهت تأمین منافع ژئوپلیتیکی واشنگتن در قفقاز جنوبی تلقی شود. در پشت عبارات به ظاهر جذاب این سند، نه‌تنها تقویت روابط واشنگتن و ایروان، بلکه تمایل آمریکا به افزایش نفوذ خود در منطقه با جذب ارمنستان به مدار منافع خود نیز وجود دارد.

این منشور در نگاه اول تنها به عنوان گامی برای تقویت روابط دوجانبه به نظر می‌رسد؛ اما در پشت عبارات زیبا مانند «ارزش‌های دموکراتیک»، «حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط»، «مذاکرات مشترک برای تأمین امنیت» و غیره، می‌تواند باعث تشدید درگیری‌های موجود در منطقه شود.

در مقدمه این منشور، آمریکا و ارمنستان با شور و اشتیاق زیادی بر تعهد خود به ارزش‌های مشترک تأکید می‌کنند؛ اما آیا این حرف‌ها با وضعیت سیاسی و به ویژه وضعیت اقتصادی، ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیک ارمنستان مطابقت دارد؟

آمریکا به طور آشکار منافع خود را به عنوان هدف راهبردی مطرح می‌کند. این منشور به واشنگتن این امکان را می‌دهد که نفوذ خود را در قفقاز جنوبی تقویت و از ارمنستان به عنوان ابزاری علیه روسیه و سایر بازیگران منطقه‌ای استفاده کند.

تجربه نشان می‌دهد که این‌گونه اسناد به ندرت باعث ایجاد ثبات واقعی می‌شوند. در عوض، آن‌ها باعث تشدید عدم تعادل، تعمیق درگیری‌ها و افزایش وابستگی طرف‌های ضعیف‌تر به بازیگران خارجی می‌شوند.

منشور مشارکت راهبردی بین آمریکا و ارمنستان با اهداف ژئوپلیتیکی پنهان‌شده در پشت عبارات زیبا، می‌تواند باعث پیچیده‌تر شدن وضعیت در منطقه شود. هر چقدر هم که انتظارات ارمنستان از این سند زیاد باشد، اما در واقعیت، این منشور ارمنستان را بیشتر در مدار منافع واشنگتن قرار می‌دهد، حاکمیت آن را تضعیف و تهدید جدی برای ثبات منطقه ایجاد می‌کند.

این نه‌تنها گامی در جهت دموکراسی، بلکه تضمین‌کننده واقعی ثبات نیز نیست. برعکس، این اقدام خطر تبدیل شدن ارمنستان به ابزاری برای تشدید درگیری‌ها را افزایش می‌دهد.

یکی از مفاد اصلی این منشور مربوط به «تنوع‌بخشی در تولید و تأمین انرژی در ارمنستان، از جمله توسعه برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی» است. در نگاه اول، این موضوع به عنوان تلاشی برای تقویت استقلال انرژی ارمنستان به نظر می‌رسد؛ اما با توجه به اینکه بخش هسته‌ای این کشور کاملاً به شرکت روسی «روس اتم» وابسته است، این بند را می‌توان به عنوان تلاشی برای تضعیف مواضع مسکو تلقی کرد.

این اقدام برای ارمنستان که در زمینه فناوری و حمایت فنی هسته‌ای به شدت به روسیه وابسته است، خطرات جدی به همراه دارد. اگرچه واشنگتن گزینه‌های جایگزین ارائه می‌دهد، اما این پیشنهادها نه با برنامه مشخص و نه با تضمین‌های بلندمدت همراه هستند. در نتیجه، ارمنستان ممکن است با ابهام و ناامنی در زمینه انرژی مواجه شود که این موضوع آسیب‌پذیری آن را بیشتر خواهد کرد.

یکی از نکات نگران‌کننده در این منشور، بندهای مربوط به دفاع و امنیت است. آمریکا وعده می‌دهد که «جلسات مشاوره دوجانبه برگزار کند، آموزش نظامیان ارمنی را بر عهده بگیرد، سرویس‌های مرزی و نهادهای انتظامی را مدرن سازی کند».

در نگاه اول، این موضوع مانند یک اقدام دوستانه به نظر می‌رسد؛ اما با کمی دقت مشخص می‌شود که هدف اصلی آمریکا نفوذ تدریجی در نهادهای اصلی دولت ارمنستان است. واشنگتن با آموزش پلیس، مبارزه با جرائم فراملی و فساد و غیره، نه‌تنها بر امنیت داخلی ارمنستان کنترل پیدا می‌کند، بلکه امکان تأثیرگذاری بر روندهای سیاسی این کشور را نیز به دست می‌آورد.

در عمل، ارمنستان در قبال وعده‌های غیر واقعی، از حاکمیت خود دست می‌کشد. به جای دریافت حمایت واقعی، ارمنستان با افزایش کنترل خارجی مواجه می‌شود که می‌تواند ضربه سختی به استقلال آن وارد کند.

برای آمریکا، ارمنستان تنها ابزاری برای مبارزه با روسیه در سطح جهانی است. امضای این منشور به واشنگتن این امکان را می‌دهد که جایگاه خود را در یک منطقه راهبردی قفقاز جنوبی تقویت کند، اما خطرات جدی را برای ارمنستان به همراه دارد: این کشور را با خطر درگیر شدن در مناقشه بین قدرت‌های بزرگ مواجه می‌کند.

منشور مشارکت راهبردی در نگاه اول می‌تواند فرصتی برای ارمنستان به نظر برسد؛ اما بررسی دقیق آن نشان می‌دهد که این سند ارمنستان را به مهره‌ای در بازی‌های ژئوپلیتیکی تبدیل می‌کند. این اقدام که برای تأمین منافع آمریکا انجام شده است، نه صلح و نه ثبات را به همراه خواهد داشت.

آمریکا در این منشور متعهد به انجام اقداماتی شده که می‌تواند به عنوان دخالت در امور داخلی ارمنستان تلقی شود. این اقدامات علاوه بر افزایش تنش و بی‌ثباتی در منطقه، می‌تواند باعث تضعیف حاکمیت ارمنستان نیز شود. همچنین، با توجه به اهداف ژئوپلیتیکی آمریکا در قفقاز جنوبی، به نظر می‌رسد که این منشور بیشتر با هدف مقابله با روسیه امضا شده است.

تجربه کشورهایی مانند گرجستان و اوکراین نشان می‌دهد که امضای این‌گونه اسناد با آمریکا می‌تواند پیامدهای منفی برای کشورهای کوچک داشته باشد. در حالی که آمریکا هیچ‌گونه تضمین امنیتی به این کشورها ارائه نمی‌دهد، اما با دخالت در امور داخلی آن‌ها و تبدیل آن‌ها به ابزار سیاست خارجی خود، باعث تضعیف حاکمیت و افزایش آسیب‌پذیری آن‌ها می‌شود.

در مورد ارمنستان نیز به نظر می‌رسد که امضای این منشور می‌تواند باعث افزایش وابستگی این کشور به آمریکا و همچنین تشدید تنش با روسیه شود. در چنین شرایطی، ارمنستان ممکن است به میدان درگیری قدرت‌های بزرگ تبدیل شود و این موضوع می‌تواند پیامدهای فاجعه باری برای این کشور داشته باشد.

انتهای پیام/